Πολλές από τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι πλέον «μη αναστρέψιμες», σύμφωνα με την τελευταία αξιολόγηση του ΟΗΕ. Οι συντάκτες μιας νέας έκθεσης, πάντως, θεωρούν ότι απομένει ένα σύντομο χρονικό διάστημα για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) παρατηρεί ότι οι άνθρωποι και η φύση ωθούνται πέρα από τις ικανότητές τους προκειμένου να προσαρμοστούν. Πάνω από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι «πολύ ευάλωτο» στο κλίμα και τις αλλαγές του, διαπιστώνει η ζοφερή μελέτη. Ομως υπάρχει ελπίδα ότι εάν η άνοδος της θερμοκρασίας διατηρηθεί κάτω από 1,5 βαθμό Κελσίου, θα περιοριστούν και οι προβλεπόμενες απώλειες.
Μόλις τέσσερις μήνες μετά τη διεθνή διάσκεψη COP26, όπου οι παγκόσμιοι ηγέτες δεσμεύτηκαν για ταχεία δράση για την κλιματική αλλαγή, αυτή η νέα μελέτη του ΟΗΕ περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί. «Η έκθεσή μας δείχνει ξεκάθαρα ότι μέρη όπου ζουν και εργάζονται άνθρωποι μπορεί να πάψουν να υπάρχουν, ότι τα οικοσυστήματα και τα είδη με τα οποία όλοι έχουμε μεγαλώσει και που είναι ουσιώδη για τους πολιτισμούς μας μπορεί να εξαφανιστούν», δήλωσε η καθηγήτρια Ντέμπρα Ρόμπερτς, συνπρόεδρος της Διακυβερνητικής Επιτροπής. «Η έκθεσή μας επισημαίνει πολύ ξεκάθαρα ότι αυτή είναι η δεκαετία δράσης, εάν πρόκειται να αλλάξουμε κάποια πράγματα».
Η έκθεση της IPCC είναι η δεύτερη από τις τρεις ανασκοπήσεις από το κορυφαίο σώμα ερευνητών για το κλίμα στον κόσμο. Τον περασμένο Αύγουστο, η πρώτη ανέδειξε την κλίμακα της επίδρασης που έχουν οι άνθρωποι στο κλιματικό σύστημα. Η δεύτερη μελέτη εξετάζει τις αιτίες, τις επιπτώσεις και τις λύσεις για την κλιματική αλλαγή. Δίνει την πιο σαφή ένδειξη μέχρι σήμερα για το πώς ένας πιο θερμός κόσμος επηρεάζει όλα τα ζωντανά πράγματα στη Γη. Πρόκειται για μια ξεκάθαρη περιγραφή των σκληρών συνεπειών που ήδη βιώνει ο κόσμος μας, όπως ο αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που πεθαίνουν από τη ζέστη.
Το σημαντικό είναι ότι οι συντάκτες της θεωρούν ότι υπάρχει ακόμη ένα σύντομο χρονικό διάστημα για να αποφευχθούν τα χειρότερα. «Ενα από τα πράγματα που πιστεύω ότι είναι πραγματικά, πολύ σαφές στην έκθεση είναι ότι ναι, τα πράγματα είναι άσχημα, αλλά στην πραγματικότητα, το μέλλον εξαρτάται από εμάς, όχι από το κλίμα», δήλωσε η δρ Ελεν Ανταμς, επικεφαλής συντάκτης στην έκθεση από το King’s College στο Λονδίνο.
Η έκθεση δείχνει ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, όπως οι πλημμύρες και οι καύσωνες, πλήττουν τους ανθρώπους και άλλα είδη πολύ πιο σκληρά από ό,τι υποδεικνύονταν προηγούμενες εκτιμήσεις. Η νέα μελέτη λέει ότι αυτές οι επιπτώσεις ξεπερνούν ήδη την ικανότητα πολλών ανθρώπων να αντιμετωπίσουν. Ενώ όλοι επηρεάζονται, κάποιοι πλήττονται πολύ περισσότερο. Αυτό το αποτέλεσμα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πού ζει κάποιος.
Μεταξύ 2010 και 2020, 15 φορές περισσότεροι άνθρωποι πέθαναν από πλημμύρες, ξηρασίες και καταιγίδες σε πολύ ευάλωτες περιοχές, όπως περιοχές της Αφρικής, της Νότιας Ασίας και της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, από ό,τι σε άλλα μέρη του κόσμου. Στη φύση παρατηρούνται δραματικές επιπτώσεις στο τρέχον επίπεδο θέρμανσης. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι λευκαίνουν και πεθαίνουν από την άνοδο της θερμοκρασίας, ενώ πολλά δέντρα υποκύπτουν στην ξηρασία. Η έκθεση υπογραμμίζει τις αυξανόμενες επιπτώσεις που αναμένονται καθώς η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας, που επί του παρόντος είναι περίπου 1,1 βαθμός Κελσίου και οδεύει προς τον 1,5 βαθμό.
Η συνεχιζόμενη και επιταχυνόμενη άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα πλήξει όλο και περισσότερο τους παράκτιους οικισμούς, ωθώντας τους προς «βύθιση και απώλεια». Σύμφωνα με όλα τα σενάρια εκπομπών, η IPCC αναμένει ότι ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι θα κινδυνεύουν από ειδικούς κλιματικούς κινδύνους στις παράκτιες περιοχές τις επόμενες δεκαετίες.
Εάν οι θερμοκρασίες αυξηθούν μεταξύ 1,7 και 1,8 C πάνω από τα επίπεδα του 1850, τότε η έκθεση αναφέρει ότι ο μισός ανθρώπινος πληθυσμός θα μπορούσε να εκτεθεί σε περιόδους απειλητικών για τη ζωή κλιματικών συνθηκών που προκύπτουν από τη ζέστη και την υγρασία. «Εχω δει πολλές επιστημονικές εκθέσεις στην εποχή μου, αλλά τίποτα δεν μοιάζει με αυτή», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος την περιέγραψε ως «άτλαντα ανθρώπινου πόνου». Δεν έχει καμία αμφιβολία για το πού βρίσκεται η ευθύνη.
«Τα γεγονότα είναι αναμφισβήτητα. Αυτή η παραίτηση από την ηγεσία είναι εγκληματική. Οι μεγαλύτεροι ρυπαντές του κόσμου είναι ένοχοι για τον εμπρησμό του μοναδικού μας σπιτιού».
Οσον αφορά την υγεία μας, οι ειδικοί θεωρούν ότι πιθανότατα κάποιες ασθένειες θα εξαπλωθούν πιο γρήγορα τις επόμενες δεκαετίες, λένε οι συγγραφείς της μελέτης. Υπάρχει ιδιαίτερος κίνδυνος η αλλαγή των κλιματικών συνθηκών να διευκολύνει την εξάπλωση του δάγγειου πυρετού που μεταδίδεται από τα κουνούπια σε δισεκατομμύρια άτομα, ακόμη έως το τέλος αυτού του αιώνα.
Εκτός από τις επιπτώσεις στη σωματική υγεία, αυτή η έκθεση, για πρώτη φορά, σημειώνει ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να επιδεινώσει ζητήματα ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του στρες και του τραύματος που σχετίζεται με ακραία καιρικά φαινόμενα και την απώλεια βιοποριστικών πόρων.
Η κλιματική αλλαγή βέβαια απειλεί και πολλά είδη:
- Περίπου οι μισοί από τους ζωντανούς οργανισμούς που αξιολογήθηκαν στην έκθεση κινούνται ήδη προς εδάφη πιο ψηλά από τη στάθμη της θάλασσας ή προς τους πόλους.
- Ενώ έως και το 14% των ειδών που αξιολογούνται θα αντιμετωπίσει πιθανότατα υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης εάν ο κόσμος θερμανθεί κατά 1,5 βαθμό, αυτό θα αυξηθεί έως και στο 29% των ειδών σε πιθανή άνοδο 3 βαθμών Κελσίου.
- Για τα πλάσματα που ζουν σε περιοχές που ταξινομούνται ως ευάλωτα στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ο ήδη πολύ υψηλός κίνδυνος εξαφάνισής τους αναμένεται να διπλασιαστεί καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας αυξάνεται προς τους 2 βαθμούς και να δεκαπλασιαστεί εάν φτάσει στους 3 βαθμούς Κελσίου.
