Η θεραπευτική πλευρά του τρόμου
Παρά την έντονη βία και τα ανατριχιαστικά στοιχεία τους, οι ταινίες τρόμου φαίνεται ότι προσφέρουν και θεραπευτικά οφέλη. Νέες έρευνες δείχνουν ότι η ελεγχόμενη έκθεση στο φόβο μπορεί να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε καλύτερα το άγχος και το στρες της καθημερινής ζωής.
Η έλξη προς τον τρόμο
Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι η παρακολούθηση ταινιών όπως το The Exorcist ή το The Shining θα μπορούσε να έχει θετικά αποτελέσματα; Σύμφωνα με ειδικούς, οι ιστορίες τρόμου μπορεί να μας προσφέρουν έναν ασφαλή χώρο για να βιώσουμε και να ελέγξουμε τον φόβο μας. Ο ερευνητής Μαρκ Μίλερ από το Πανεπιστήμιο Monash της Αυστραλίας εξηγεί ότι οι άνθρωποι είναι φυσικά προγραμματισμένοι να αποφεύγουν απειλητικές καταστάσεις, αλλά ταυτόχρονα αισθάνονται έλξη να τις βιώσουν μέσω της τέχνης.
Ο φόβος ως εργαλείο εκπαίδευσης
Ο φόβος είναι μια βασική συναισθηματική αντίδραση που έχει εξελιχθεί για να μας προστατεύει. Ωστόσο, όταν βρισκόμαστε σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα, όπως η κινηματογραφική αίθουσα, ο φόβος μετατρέπεται σε ένα παιχνίδι που μας επιτρέπει να δοκιμάσουμε τα όριά μας χωρίς πραγματικό κίνδυνο. Ο Κόλταν Σκρίβνερ, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, έχει μελετήσει την έλξη που ασκούν οι ιστορίες τρόμου και αναφέρει ότι αυτές λειτουργούν ως «προσομοιώσεις κινδύνου», διδάσκοντας μας πώς να αντιδρούμε σε απειλές.
Στην έρευνά του, ο Σκρίβνερ εντόπισε τρεις κατηγορίες θεατών: τους Adrenaline Junkies, οι οποίοι αναζητούν την αδρεναλίνη και την ένταση, τους White Knucklers, που δεν απολαμβάνουν τον τρόμο αλλά νιώθουν ικανοποίηση όταν τον ξεπερνούν, και τους Dark Copers, που χρησιμοποιούν τον τρόμο ως μέσο ψυχολογικής διαφυγής. Κάθε ομάδα βρίσκει διαφορετικά οφέλη από την ανατριχίλα που προσφέρουν οι ταινίες τρόμου.
Η εξοικείωση με τον φόβο μέσω της τέχνης μπορεί να εκπαιδεύσει τον εγκέφαλο στο να διαχειρίζεται την αβεβαιότητα. Όπως εξηγεί ο Μίλερ, ο εγκέφαλος λειτουργεί ως μηχανή προβλέψεων, και η τακτική έκθεση σε απειλές μπορεί να βελτιώσει την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε το άγχος. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι λάτρεις των ταινιών τρόμου παρουσίασαν υψηλότερη ψυχική ανθεκτικότητα, δηλώνοντας ότι μπορούσαν να διαχειριστούν την κρίση με ψυχραιμία.
Η έννοια του «θεραπευτικού φόβου» έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται σε διάφορες μορφές. Στην Ολλανδία, ερευνητές δημιούργησαν ένα βιντεοπαιχνίδι, το MindLight, στο οποίο παιδιά με άγχος μαθαίνουν να ελέγχουν τους φόβους τους μέσα σε ένα ψηφιακό «στοιχειωμένο σπίτι». Η μέθοδος αυτή αποδεικνύεται εξίσου αποτελεσματική με την παραδοσιακή γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία.
Ο Σκρίβνερ πιστεύει ότι οι ιστορίες τρόμου μπορούν να ενταχθούν στο θεραπευτικό οπλοστάσιο της ψυχολογίας, καθώς μας διδάσκουν να επανεκτιμούμε τον φόβο και να ανακτούμε τον έλεγχο. Έτσι, αν αποφεύγετε τις ταινίες τρόμου, ίσως είναι καιρός να το ξανασκεφτείτε.
