Ένα μυστικό έργο τέχνης

Μια εντυπωσιακή ιστορία κατασκοπείας αποκαλύπτεται γύρω από ένα ξυλόγλυπτο σφραγιδόλιθο που δόθηκε ως δώρο στον Αμερικανό πρέσβη στη Μόσχα, Ουίλιαμ Έιβεριλ Χάριμαν, από μια ομάδα Ρώσων προσκόπων το 1945. Το έργο τέχνης, το οποίο τοποθετήθηκε στην κατοικία του Χάριμαν, το ιστορικό Σπάσο Χάουζ, έκρυβε έναν αόρατο κοριό, που αποδείχθηκε ότι ήταν ένα από τα πιο ευρηματικά εργαλεία κατασκοπείας της εποχής.

Η λειτουργία του κοριού

Ο κοριός, γνωστός αργότερα ως «Πράγμα», λειτούργησε αδιάκοπα για επτά ολόκληρα χρόνια, καταγράφοντας μυστικές διπλωματικές συνομιλίες. Το μοναδικό του πλεονέκτημα ήταν η απλότητά του: δεν περιλάμβανε μπαταρίες ή ηλεκτρονικά κυκλώματα, γεγονός που το καθιστούσε σχεδόν αόρατο κατά τους ελέγχους ασφαλείας. Ενεργοποιούνταν μόνο όταν οι Σοβιετικοί έστελναν σήμα υψηλής συχνότητας από κοντινό κτίριο, επιτρέποντας έτσι την καταγραφή των συνομιλιών χωρίς να γίνει αντιληπτός.

Η αποκάλυψη και η κληρονομιά του

Η αποκάλυψη της ύπαρξης του κοριού ήρθε τυχαία το 1951, όταν ένας Βρετανός ασυρματιστής ανίχνευσε τις συνομιλίες. Μετά από εκτενείς έρευνες, οι τεχνικοί ανακάλυψαν ότι ο κοριός ήταν κρυμμένος μέσα στο ξυλόγλυπτο έμβλημα. Ο εφευρέτης του, Λεόν Θερέμιν, είχε ήδη γίνει γνωστός για τη δημιουργία του ηλεκτρονικού οργάνου που φέρει το όνομά του. Το «Πράγμα» χαρακτηρίστηκε από ειδικούς ως ένα πρωτοποριακό δείγμα μηχανικής, που συνδύαζε την ακρίβεια ενός ελβετικού ρολογιού με την τεχνολογία του μικρομέτρου.

Η υπόθεση παρέμεινε μυστική μέχρι το 1960, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες παρουσίασαν το εύρημα στον ΟΗΕ, στο πλαίσιο της κρίσης που προέκυψε από την κατάρριψη του αεροσκάφους U-2. Με αυτόν τον τρόπο, επιχείρησαν να αποδείξουν ότι η κατασκοπεία δεν ήταν αποκλειστικά μονόπλευρη. Σήμερα, η ιστορία του «Πράγματος» θεωρείται ένα από τα πιο χαρακτηριστικά επεισόδια του Ψυχρού Πολέμου, αποδεικνύοντας πώς η τέχνη μπορεί να μετατραπεί σε όπλο κατασκοπείας, από ένα απλό ξυλόγλυπτο μέχρι τις νότες ενός μουσικού οργάνου.