Το μέλλον της λογοτεχνίας: AI και οι νέοι αναγνώστες
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, οι περισσότεροι Βρετανοί συγγραφείς ανησυχούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να εκτοπίσει τα έργα τους, γεγονός που ανοίγει μια ανησυχητική συζήτηση: Μήπως το μέλλον του βιβλίου οδηγείται σε μια εποχή όπου η ανθρώπινη γραφή θα είναι προνόμιο λίγων;
Η ραγδαία αλλαγή του λογοτεχνικού τοπίου
Το λογοτεχνικό τοπίο φαίνεται να μεταβάλλεται ταχύτερα απ’ ό,τι μπορούν να παρακολουθήσουν οι ίδιοι οι συγγραφείς. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι μια πρόταση που θυμίζει έντονα το στυλ του Ian McEwan, αλλά στην πραγματικότητα έχει δημιουργηθεί από μια δωρεάν πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης. Αν και δεν είναι τέλεια, είναι αρκετά πειστική για τον μέσο αναγνώστη.
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Cambridge, πάνω από το 50% των επαγγελματιών μυθιστοριογράφων στη Βρετανία θεωρούν ότι η AI θα μπορούσε να τους αντικαταστήσει πλήρως. Η ανησυχία αυτή, που κάποτε φάνταζε μακρινή, αποκτά πλέον πιο χειροπιαστή μορφή: σε ελάχιστα δευτερόλεπτα και χωρίς κόστος, μπορεί κανείς να δημιουργήσει ένα μυθιστόρημα «στο ύφος» σχεδόν οποιουδήποτε συγγραφέα.
Η διπλή αγορά βιβλίου
Πέρα από τα ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων και βιοπορισμού, η Δρ Clementine Collett, ερευνήτρια και συγγραφέας, επισημαίνει μια ανησυχητική προοπτική: η δημιουργία μιας διπλής αγοράς βιβλίου. Σε αυτή την αγορά, τα «ανθρώπινα» έργα θα είναι ακριβά, ενώ τα βιβλία που παράγονται από AI θα πλημμυρίζουν την αγορά σε φτηνές ή δωρεάν εκδόσεις.
Ακούγεται δυστοπικό; Ίσως. Ωστόσο, ήδη βιώνουμε εποχές που πριν λίγα χρόνια θα θεωρούνταν φανταστικές: ψηφιακές σχέσεις, αλγοριθμικές προσεγγίσεις στο πένθος και ψηφιακοί ηθοποιοί που προκαλούν κοινωνικές εκρήξεις αντιδράσεων.
Η στροφή των αναγνωστών προς την AI
Εν τω μεταξύ, πολλοί αναγνώστες στρέφονται ήδη χωρίς δεύτερη σκέψη σε κείμενα που έχουν δημιουργηθεί από AI, κυρίως στη μη λογοτεχνική γραφή, όπου η πληροφορία είναι το κύριο ζητούμενο. Ωστόσο, αυτή η στάση παραβλέπει το γεγονός ότι οι καλύτεροι συγγραφείς non-fiction μετατρέπουν τα «στεγνά δεδομένα» σε κάτι ζωντανό και ανθρώπινο.
Οι δημιουργοί λογοτεχνικών ειδών όπως η ρομαντική ή η αστυνομική λογοτεχνία θεωρούνται οι πιο ευάλωτοι, λόγω της προβλεψιμότητας που συχνά χαρακτηρίζει τη φόρμα τους. Ωστόσο, η Collett επισημαίνει ότι παραβλέπουμε τον ρόλο της δημιουργικής έκπληξης που προσφέρει ένας ικανός συγγραφέας – κάτι που η AI δεν έχει καταφέρει να κατακτήσει. Ωστόσο, η πίεση της αγοράς είναι αμείλικτη: οι αναγνώστες ζητούν ολοένα περισσότερα, και η AI φαίνεται να υπερέχει σε αυτόν τον τομέα.
Η κοινωνική ανισότητα και η ελπίδα
Η ιδέα ενός κόσμου όπου οι περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν αποκλειστικά μη ανθρώπινα βιβλία είναι εφιαλτική, ειδικά όταν γνωρίζουμε ότι ήδη εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε «αληθινά» βιβλία. Η διεύρυνση αυτής της ανισότητας θα μπορούσε να έχει σοβαρές κοινωνικές συνέπειες.
Ωστόσο, κάποιοι παραμένουν αισιόδοξοι. Ο Tobi Coventry, νέος συγγραφέας με αυξανόμενη αναγνωρισιμότητα, πιστεύει ότι οι ανθρώπινες φωνές δεν θα σβήσουν. «Ο κόσμος θέλει να ξέρει ότι κάποιος κάθισε, σκέφτηκε, πόνεσε και έγραψε», δηλώνει. «Αυτό δεν μπορεί να αντικατασταθεί.»
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η κοινωνία και οι κυβερνήσεις θα προλάβουν να θέσουν όρια. Γιατί, όσο κι αν μια πρόταση «μοιάζει» με Ian McEwan, δεν είναι και δεν θα γίνει ποτέ. Η απώλεια της μοναδικής ανθρώπινης φωνής, απλώς επειδή δεν θα είναι προσβάσιμη, θα ήταν μια πολιτισμική απώλεια που δεν μπορούμε να επιτρέψουμε.
