Το πρωί της 1ης Ιανουαρίου 2025, επιβεβαιώθηκε το τέλος μιας εποχής για τις ενεργειακές ροές στην Ευρώπη: η διαμετακόμιση ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας σταμάτησε οριστικά, καθώς έληξε το πενταετές συμβόλαιο που είχε υπογραφεί στα τέλη του 2019.
Η εξέλιξη αυτή έχει ήδη προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και αναταράξεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, με τη Ρωσία και την Ουκρανία να δηλώνουν την πλήρη ευθύνη για τη διακοπή, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να βρει εναλλακτικές λύσεις.
Η Ουκρανία πανηγυρίζει για τη «στρατηγική νίκη»
Με τον ουκρανό υπουργό Ενέργειας, Γκέρμαν Γκαλουστσένκο, να εκφράζει την ικανοποίησή του, η Ουκρανία βλέπει τη διακοπή ως «ιστορική νίκη». «Η Ρωσία χάνει αγορές και θα υποστεί οικονομικές απώλειες», δήλωσε ο Γκαλουστσένκο, επισημαίνοντας την ήττα του Κρεμλίνου στην ενεργειακή σκακιέρα της Ευρώπης. Η Ουκρανία ενημέρωσε ήδη τους διεθνείς εταίρους της για την αναμενόμενη διακοπή, η οποία είχε προαναγγελθεί εδώ και μήνες. Η ανακοίνωση ήρθε αμέσως μετά την εκπνοή του συμβολαίου, που προβλέπει την παράδοση ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω του ουκρανικού εδάφους.
Η Gazprom και η σκληρή αντίδραση της Ρωσίας
Από την πλευρά της, η ρωσική Gazprom ανέφερε ότι, λόγω της «ρητής άρνησης» της Ουκρανίας να ανανεώσει τη συμφωνία, δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να συνεχίσει τη διαμετακόμιση μέσω Ουκρανίας. «Από τις 8:00 το πρωί της 1ης Ιανουαρίου, η προμήθεια αερίου μέσω της Ουκρανίας έχει σταματήσει», ανέφερε η Gazprom, υπογραμμίζοντας τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η Ρωσία με την απώλεια αυτής της ενεργειακής οδού.
Η Ευρώπη σε αναταραχή: Σλοβακία και Μολδαβία στο επίκεντρο
Η διακοπή αυτή έχει σοβαρές συνέπειες για τις ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα για τη Σλοβακία, η οποία έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει για τις οικονομικές απώλειες και την άνοδο των τιμών ενέργειας στην περιοχή. Ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο, υποστήριξε ότι η χώρα του θα χάσει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε έσοδα από τη διαμετακόμιση και θα αντιμετωπίσει υψηλότερες τιμές αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, επιβαρύνοντας τις ήδη τεταμένες σχέσεις με τη Ρωσία.
Ακόμα πιο κρίσιμη είναι η κατάσταση για τη Μολδαβία, όπου η Gazprom αποφάσισε να σταματήσει και τις παραδόσεις προς τη χώρα. Η Υπερδνειστερία, μια φιλορωσική αποσχισθείσα περιοχή της Μολδαβίας, υπήρξε μια από τις πρώτες περιοχές που βίωσε τις επιπτώσεις της διακοπής, καθώς έκοψε την παροχή θέρμανσης και ζεστού νερού στους κατοίκους της. Η εταιρεία ενέργειας της περιοχής κάλεσε τους πολίτες να προσαρμοστούν σε συνθήκες ψύχους, χρησιμοποιώντας κουβέρτες και ηλεκτρικές θερμάστρες.
Η Αυστρία ενισχύει τις εναλλακτικές πηγές προμήθειας αερίου
Αντίθετα, η Αυστρία, αν και επηρεάζεται από την κατάσταση, δηλώνει έτοιμη για την αλλαγή αυτή. Η υπουργός Ενέργειας της χώρας, Λεονόρε Γκεβέσλερ, ανακοίνωσε ότι η Αυστρία έχει ήδη εξασφαλίσει εναλλακτικές πηγές αερίου, μειώνοντας την εξάρτησή της από τη Ρωσία. «Η Αυστρία δεν εξαρτάται πλέον από τη Ρωσία για το αέριο, και αυτό είναι καλό», δήλωσε η Γκεβέσλερ, διαβεβαιώνοντας ότι η χώρα είναι έτοιμη για τις επόμενες προκλήσεις.
Το μέλλον της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας υπό αμφισβήτηση
Με τις εξελίξεις αυτές, η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, ωστόσο η σταθερότητα της αγοράς παραμένει αβέβαιη, με τις χώρες της ΕΕ να αναζητούν νέες οδούς προμήθειας και να εξετάζουν πιο στρατηγικές συμφωνίες για το μέλλον. Οι συνέπειες για την οικονομία και τις τιμές της ενέργειας θα είναι βαθιές και μακροπρόθεσμες, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για μια βιώσιμη και διαφοροποιημένη ενεργειακή πολιτική στην Ευρώπη.
Εβίτα Χρυσολούρη
