Συνταγματική έκρινε την κατάργηση των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και των κοινωφελών επιχειρήσεων των Δήμων της χώρας έκρινε το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Συγκεκριμένα, , το Γ’ Τμήμα του ΣτΕ, με τρεις αποφάσεις του έκρινε ότι οι διατάξεις των άρθρων 27 και 29 του νόμου 5056/2023, οι οποίες προβλέπουν ότι τα ΝΠΔΔ των ΟΤΑ καταργούνται αυτοδικαίως και οι κοινωφελείς επιχειρήσεις τους λύονται από την 31η Δεκεμβρίου 2023, είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα, διότι «ο νομοθέτης είναι αρμόδιος να καθορίζει τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των ΟΤΑ».
Παράλληλα, σύμφωνα με το ΣτΕ, οι διατάξεις του νόμου δεν είναι αντίθετες ούτε στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας, καθώς «η άσκηση των αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ στο πλαίσιο της “τοπικής αυτονομίας” τελεί πάντοτε υπό την επιφύλαξη των ορισμών του Συντάγματος και του νόμου».
Εξαίρεση τριών Δήμων
Ωστόσο, το Γ’ Τμήμα του ΣτΕ δικαίωσε τους Δήμους που αντέδρασαν στην οριζόντια κατάργηση των ΝΠΔΔ και κοινωφελών επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, δεν καταργούνται τρεις οργανισμοί τριών μεγάλων Δήμων: Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ), Πατρέων (ΚΟΔΗΠ) και Θέρμης (ΔΕΠΠΑΘ).
Το ΣτΕ έκρινε τις προσφυγές των τριών Δήμων κατά των άρθρων 27 και 28 του ν. 5056/2023, με την απόφαση να ανοίγει «παράθυρο» και για άλλους ΟΤΑ που έχουν προσφύγει στον Ανώτατο Ακυρωτικών Δικαστήριο, με στόχο την εξαίρεση οργανισμών τους από την κατάργηση.
Ειδικότερα η απόφαση του ΣτΕ αναφέρει:
«Με τις αποφάσεις 2058/2024, 2059/2024 και 2060/2024 κρίθηκε ότι οι διατάξεις των άρθρων 27 και 29 του ν. 5056/2023, με τις οποίες προβλέφθηκε ότι (με ορισμένες εξαιρέσεις) τα ν.π.δ.δ. των Ο.Τ.Α. καταργούνται αυτοδικαίως και οι κοινωφελείς επιχειρήσεις τους λύονται από την 31η-12-2023, δεν αντίκεινται στο Σύνταγμα, διότι ο νομοθέτης είναι αρμόδιος να καθορίζει τον τρόπο οργανώσεως και λειτουργίας των Ο.Τ.Α., ο δε δικαστικός έλεγχος των σχετικών επιλογών, οι οποίες εν προκειμένω τεκμηριώνονται επαρκώς σε όσα διαλαμβάνονται αναλυτικά στη αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον νόμο, είναι έλεγχος οριακός. Εξ άλλου, ο νόμος προβλέπει ότι οι αρμοδιότητες των καταργουμένων νομικών προσώπων, η λειτουργία των οποίων δεν κατοχυρώνεται συνταγματικώς, δεν μεταφέρονται σε όργανα της κεντρικής εξουσίας αλλά ασκούνται εφεξής από τον Δήμο υπό την εποπτεία του οποίου λειτουργούσε το καταργούμενο νομικό πρόσωπο. Επίσης, οι διατάξεις του νόμου δεν είναι αντίθετες ούτε με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας διότι η άσκηση των αρμοδιοτήτων των Ο.Τ.Α. στο πλαίσιο της «τοπικής αυτονομίας» τελεί πάντοτε υπό την επιφύλαξη των ορισμών του Συντάγματος και του νόμου.
Με τις αποφάσεις 2058/2024, 2059/2024 και 2060/2024 του Γ’ Τμήματος του ΣτΕ, κρίθηκε μεν ότι τα προσβαλλόμενα άρθρα του νόμου του υπουργείου Εσωτερικών δεν αντίκεινται στο Σύνταγμα, ο Υπουργός Εσωτερικών, όμως, οφείλει να αποφαίνεται επί αιτημάτων Δήμων που υποβάλλονται σύμφωνα με το άρθρο 52 του νόμου, συνοδεύονται με στοιχεία και έχουν ως αντικείμενο την εξαίρεση από την κατάργηση συγκεκριμένου νομικού προσώπου. Για τον λόγο αυτόν ακυρώθηκε η σιωπηρή απόρριψη των αιτημάτων που είχαν υποβάλει οι Δήμοι Πατρέων, Αθηναίων, και Θέρμης, με τα οποία ζητούσαν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους ο «Κοινωνικός Οργανισμός Δήμου Πατρέων» (Κ.Ο.ΔΗ.Π.), ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων (Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α.) και η «Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Αθλητισμού Θέρμης» (Δ.Ε.Π.Π.Α.Θ.)».
Έτσι, οι παραπάνω οργανισμοί, συνεχίζουν πλέον να λειτουργούν κανονικά».
