Η κρίση στα ελληνικά ορεινά οικοσυστήματα και ο κίνδυνος για το νερό
Η εκβιομηχάνιση και η ασύδοτη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων από τη δεκαετία του 1950 και μετά έχουν προκαλέσει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι κοινωνίες μας βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή συγκυρία περιβαλλοντικών πιέσεων, οι οποίες επηρεάζουν την υγεία και την ευημερία των πολιτών, με τα πιο ευάλωτα στρώματα να πλήττονται περισσότερο.
Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της
Η αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, κυρίως διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων, έχει οδηγήσει σε μια σταδιακή άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη. Αυτή η κατάσταση αποσταθεροποιεί το κλιματικό σύστημα, προκαλώντας ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως πλημμύρες, καύσωνες και πυρκαγιές. Παράλληλα, τα οικοσυστήματα και οι υδατικοί πόροι υποβαθμίζονται από ρυπογόνες ουσίες και πλαστικά, με σοβαρές συνέπειες για την υγεία των ανθρώπων και των φυσικών συστημάτων.
Η εγκατάλειψη της υπαίθρου και οι συνέπειές της
Η αστυφιλία, δηλαδή η δημογραφική συρρίκνωση της υπαίθρου και η εγκατάλειψη παραδοσιακών οικονομικών δραστηριοτήτων, προσθέτει ακόμα μια διάσταση στις περιβαλλοντικές πιέσεις. Οι παραδοσιακές πρακτικές που διατηρούσαν τη φυσική ισορροπία και την αειφορία έχουν σχεδόν εκλείψει, οδηγώντας σε μια σταδιακή διάβρωση της βιοποικιλότητας και σε κατάρρευση των φυσικών οικοσυστημάτων.
Στην Ελλάδα, περίπου το 70% της χώρας καλύπτεται από ορεινά και ημιορεινά οικοσυστήματα. Η περιβαλλοντική αλλαγή, σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη των ορεινών κοινοτήτων, έχει σοβαρές επιπτώσεις στα ορεινά είδη και στο πιο πολύτιμο φυσικό πόρο που προέρχεται από τα βουνά: το φρέσκο νερό.
Η βιοποικιλότητα και η ανάγκη για δράση
Η συνεχής άνοδος της θερμοκρασίας και η αύξηση της βιομάζας ενισχύουν την εξάπλωση θερμόφιλων φυτικών ειδών, όπως το γένος Juniperus, τα οποία κατακλύζουν τα ορεινά οικοσυστήματα. Η εγκατάλειψη της παραδοσιακής κτηνοτροφίας και της υλοτομίας έχει οδηγήσει σε έναν επικίνδυνο «πρασίνισμα» των βουνών, με σοβαρές συνέπειες για την παραγωγικότητά τους.
Οι αλλαγές αυτές στα ορεινά οικοσυστήματα μπορούν να συγκριθούν με έναν κήπο που έχει αφεθεί στην τύχη του, χωρίς καμία παραγωγική προοπτική. Η υποβάθμιση της βιοποικιλότητας και των φυσικών πόρων είναι πλέον εμφανής και απαιτεί άμεσες και συντονισμένες δράσεις, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Η αναγνώριση της ανάγκης για ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων είναι επιτακτική. Οι στρατηγικές για την κλιματική αλλαγή και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας πρέπει να είναι στενά συνδεδεμένες, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των ελληνικών ορεινών οικοσυστημάτων και των πόρων τους.
