Την πρόοδο δεκαετιών για τη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας, ιδίως στις πιο ευάλωτες κοινωνίες, απειλεί να καταστρέψει η κλιματική αλλαγή. Η επιστημονική τεχνογνωσία και οι πόροι μπορούν να συμβάλουν στην αποκατάσταση της ισορροπίας, αλλά δεν είναι επαρκώς προσβάσιμοι ή δεν αξιοποιούνται στο μέγιστο, σύμφωνα με μια νέα έκθεση που συντονίζεται από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO).
Η ετήσια έκθεση του WMO για την κατάσταση των κλιματικών υπηρεσιών εστιάζει φέτος στην υγεία. Επισημαίνει την ανάγκη για εξατομικευμένες κλιματικές πληροφορίες και υπηρεσίες για την υποστήριξη του τομέα της υγείας ενόψει των πιο ακραίων καιρικών συνθηκών και της κακής ποιότητας του αέρα, των μεταβαλλόμενων προτύπων μολυσματικών ασθενειών και της επισιτιστικής και υδατικής ανασφάλειας.
«Σχεδόν ολόκληρος ο πλανήτης βίωσε φέτος καύσωνες. Η εμφάνιση του Ελ Νίνιο το 2023 θα αυξήσει σημαντικά την πιθανότητα να σπάσει περαιτέρω το ρεκόρ θερμοκρασίας, προκαλώντας ακραία ζέστη σε πολλά μέρη του κόσμου και στους ωκεανούς, και καθιστώντας την πρόκληση ακόμη μεγαλύτερη», επισημαίνει με αφορμή τη δημοσιοποίηση της έκθεσης ο Γενικός Γραμματέας του WMO, καθηγητής Petteri Taalas.
Ο αριθμός των καταστροφών μέσης ή μεγάλης κλίμακας αναμένεται να φτάσει τις 560 ετησίως – ή 1,5 κάθε μέρα – μέχρι το 2030. Οι χώρες με περιορισμένη κάλυψη έγκαιρης προειδοποίησης έχουν θνησιμότητα από καταστροφές οκτώ φορές υψηλότερη σε σχέση με τις χώρες με ουσιαστική έως ολοκληρωμένη κάλυψη, σύμφωνα με στοιχεία που αναφέρονται στην έκθεση.
0.000 νέοι θάνατοι από ζέστη σε 35 Ευρωπαϊκές χώρες το καλοκαίρι του 2022
Ένα ειδικό τμήμα είναι αφιερωμένο στην ακραία ζέστη, η οποία προκαλεί τη μεγαλύτερη θνησιμότητα από όλα τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ωστόσο, οι επιπτώσεις υπο-εκτιμώνται, καθώς η θνησιμότητα που σχετίζεται με τη ζέστη θα μπορούσε να είναι 30 φορές υψηλότερη συγκριτικά με ό,τι καταγράφεται σήμερα. Οι υπηρεσίες προειδοποίησης για τη θερμότητα παρέχονται στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων στον τομέα της υγείας μόνο στις μισές από τις πληγείσες χώρες, αλλά αναμένεται να αυξηθούν έως το 2027 στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας «Έγκαιρη προειδοποίηση για όλους».
Μεταξύ 2000 και 2019, οι εκτιμώμενοι θάνατοι λόγω ζέστης ήταν περίπου 489.000 ετησίως, με ιδιαίτερα υψηλή επιβάρυνση στην Ασία (45%) και την Ευρώπη (36%). Οι ακραίες συνθήκες καύσωνα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2022, εκτιμάται ότι προκάλεσαν πάνω από 60.000 θανάτους σε 35 ευρωπαϊκές χώρες.
Οι καύσωνες επιδεινώνουν επίσης την ατμοσφαιρική ρύπανση, η οποία είναι ήδη υπεύθυνη για περίπου επτά εκατομμύρια πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο και αποτελεί τον τέταρτο μεγαλύτερο παράγοντα κινδύνου για την υγεία.
Παράλληλα, η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τους κινδύνους επισιτιστικής ανασφάλειας. Την περίοδο 2012-2021, η έκταση γης που επηρεάστηκε από ακραία ξηρασία για τουλάχιστον ένα μήνα το χρόνο αυξήθηκε κατά 29%, σε σχέση με την περίοδο 1951-1960. Οι επιδεινούμενες επιπτώσεις της ξηρασίας και των ημερών καύσωνα συνδέθηκαν με επιπλέον 98 εκατομμύρια άτομα που ανέφεραν μέτρια έως σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια το 2020 σε σχέση με την ετήσια περίοδο 1981-2010, σε 103 χώρες που αναλύθηκαν.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι μελλοντικοί κίνδυνοι για την υγεία από τραυματισμούς, ασθένειες και θάνατο θα αυξηθούν λόγω των πιο έντονων και συχνών ακραίων θερμοκρασιών, κυκλώνων, καταιγίδων, πλημμυρών, ξηρασιών και πυρκαγιών. Αναμένεται ότι πάνω από το 50% της υπερβάλλουσας θνησιμότητας που θα προκύψει από την κλιματική αλλαγή έως το 2050 θα συμβεί στην Αφρική.
Σύμφωνα με την έκθεση του WMO, υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες για την ενίσχυση των οφελών της κλιματικής επιστήμης και των κλιματικών υπηρεσιών για τον τομέα της υγείας. Ένα μεγάλο εύρος ακαδημαϊκών, ιδιωτικών και κυβερνητικών εταίρων εργάζεται για την κάλυψη του κενού.
Μεταξύ άλλων, η έκθεση αναφέρει ότι οι επενδύσεις για τη βελτίωση των δυνατοτήτων του τομέα της υγείας είναι ανεπαρκείς, με αποτέλεσμα να μην είναι προετοιμασμένος να προστατεύσει τους πιο ευάλωτους. Οι περισσότερες υδρομετεωρολογικές επενδύσεις δεν είναι σαφώς σχεδιασμένες για την υποστήριξη των αποτελεσμάτων στον τομέα της υγείας. «Αυτό πρέπει να αλλάξει», επισημαίνεται.
Παραδείγματα οφελών των κλιματικών υπηρεσιών για την υγεία, περιλαμβάνουν:
Στην Αφρική, τα συστήματα επισιτιστικής ασφάλειας και αντιμετώπισης σοκ υποστηρίζουν την κοινωνική προστασία στη Μαυριτανία και το Σαχέλ. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις βελτιώνουν την παροχή καθαρού νερού και τη διατροφή μέσω μέτρων πρόληψης της ξηρασίας στην Κένυα.
Στην Ευρώπη, έχει αναπτυχθεί μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που παρέχει πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους από καύσωνες και ατμοσφαιρική ρύπανση σε αστικά περιβάλλοντα. Οι παρατηρήσεις αεροαλλεργιογόνων σε πραγματικό χρόνο φέρνουν επανάσταση στις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες στους χρήστες της εφαρμογής – και βελτιώνουν την υγεία εκατομμυρίων Ευρωπαίων ασθενών με αλλεργίες.
Στον Ειρηνικό, η ενισχυμένη ολοκληρωμένη παρακολούθηση των κινδύνων και τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης με βάση το κλίμα βοήθησαν τους ανθρώπους στα Φίτζι να προετοιμαστούν καλύτερα και να ανταποκριθούν στις κλιματικές αλλαγές, μειώνοντας τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα από ασθένειες ευαίσθητες στο κλίμα. Η Αυστραλία διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας εφαρμογής Sun-Smart App για την προστασία των ανθρώπων από τα επιβλαβή επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας.
