«Είχατε το προνόμιο να μεγαλώσετε σε έναν κόσμο γεμάτο ελπίδα, εμείς δεν το έχουμε». Η κυνική αυτή ανάρτηση του επιδραστικού «τικτόκερ» Χάντερ Κάιμι εξηγεί το φαινόμενο της σιωπηρής παραίτησης, που προέκυψε ως μετα-πανδημική κοινωνική παρενέργεια, θα έλεγε κανείς.

Ο ηλικίας 22 ετών Αμερικανός με τους 800.000 ψηφιακούς ακολούθους σε ένα βίντεο που είδαν πάνω από 3 εκατ. χρήστες του διάσημου κινεζικού μέσου κοινωνικής δικτύωσης TikTok δείχνει τι εννοεί: δεν είναι διατεθειμένος να θυσιάσει τον προσωπικό του χρόνο ή τη ψυχική ή διανοητική του υγεία για να αφιερωθεί ψυχή τε και σώματι σε μια δουλειά που δεν του εξασφαλίζει ούτε οικονομική ασφάλεια ούτε επαγγελματική ικανοποίηση ούτε την ανέλιξή του στην ιεραρχία «ούτε καν τη δυνατότητα να ονειρευτεί ότι θα κάνει οικογένεια ή ότι θα αγοράσει ένα δικό του σπίτι».

Το κύμα που έχουν σηκώσει τους τελευταίους μήνες τα μυριάδες μηνύματα χρηστών όχι μόνο του TikTok αλλά όλων των κοινωνικών δικτύων είναι τεράστιο. Και η κεντρική ιδέα είναι παλαιά και χιλιοειπωμένη: ότι «η δουλειά δεν είναι ο σκοπός της ζωής, αλλά το μέσο για να ζει κανείς καλά». Τι νόημα έχει να αφιερώνεται κανείς σε μια δουλειά που δεν του εξασφαλίζει τις «καταστατικές» της υποσχέσεις;

Είναι αλήθεια ότι εδώ και χρόνια είχε παρατηρηθεί το φαινόμενο του burnout, του «καψίματος» δηλαδή του εργαζομένου και του εγκεφάλου του από την εξοντωτική εργασία. Είναι αλήθεια ότι είχε επανειλημμένως διατυπωθεί το «δικαίωμα στην αποσύνδεση», το δικαίωμα δηλαδή του εργαζομένου να κλείνει το κινητό του στον ελεύθερο χρόνο του.

Ομως στον ίλιγγο της καθημερινότητας ουδείς είχε τον χρόνο να σκεφτεί τους προβληματισμούς αυτούς. Η προτεσταντική ηθική ή η «εργασία με αυταπάρνηση», όπως την περιέγραψε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ο γερμανός κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ, εξακολουθούσε να εκφράζει το «πνεύμα του καπιταλισμού». Οι υποχρεωτικοί εγκλεισμοί της πανδημίας στάθηκαν αφορμή για να έρθουν οι εργαζόμενοι ενώπιοι ενωπίοις.

Αναστοχασμός

Να βρεθούν αντιμέτωποι με τον εαυτό τους, να αναστοχαστούν την «κατάσταση των πραγμάτων» και θέση τους μέσα σε αυτά. Εσχάτως προστέθηκαν ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση, ο πληθωρισμός… Μια τέλεια καταιγίδα που αποκάλυψε την αδυναμία της εργασίας να εξασφαλίσει την αξιοπρεπή διαβίωση των ανθρώπων. Μια νέα συνθήκη που επανέφερε στο προσκήνιο έννοιες που φάνταζαν ξεπερασμένες, όπως του «δημόσιου αγαθού», της «κεντρικής διοίκησης» και της «κρατικής πρόνοιας».

«Η σιωπηρή παραίτηση δεν είναι τεμπελιά. Κάνοντας το ελάχιστο που μπορεί να κάνει ένας εργαζόμενος για να θεωρείται ότι επιτελεί το έργο για το οποίο πληρώνεται, συνιστά πλέον μια κοινή απάντηση στις άθλιες δουλειές, στους καταχρηστικούς εργοδότες και στους χαμηλούς μισθούς» παρατηρεί ο Ανταμ Γκραντ, οργανωτικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. «Ο εργαζόμενος δεν είναι διατεθειμένος να κάνει πλέον το «έξτρα μίλι». Αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό» προσθέτει η εξειδικευμένη στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων κοινωνιολόγος Αλεχάντρα Νούνιο.

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»