«Σήμερα γιορτάζουμε όλοι εμείς οι Δωδεκανήσιοι την 75η επέτειο» της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα»
Για αυτή την συμβολική επέτειο των 75 χρόνων ελεύθερης Δωδεκανήσου θα κάνω αναφορά στο πρώτο ψήφισμα του λαού της Νισύρου που κήρυξε την Ένωση της Νισύρου με την Ελλάδα.
Η Νίσυρος την 3η Φεβρουαρίου 1913 ημέρα Κυριακή, κήρυξε την Ένωση της με την Ελλάδα, παρόλες τις αυστηρές απαγορεύσεις και τις τρομακτικές διατάξεις της τυραννικής Ιταλικής Κυβέρνησης.
Την προηγούμενη βραδιά, το Σάββατο 2 Φεβρουαρίου, άνθρωποι εστάλησαν από το Μανδράκι που με αναμμένα φανάρια διέσχισαν το μονοπάτι από το Παλιόκαστρο, το Καμπί, τους Πορούς, τα Μπούκχα, το Κοκκινόματο, την Καρδιά και την Καελιά για να φθάσουν στα Νικειά και να αναγγείλουν στους Νικειάτες πως την άλλη μέρα θα ελάμβανε χώρα η ποθητή ενωτική μυσταγωγία και να προσέλθουν όλοι στον επιβλητικό πανηγυρισμό στο Μανδράκι. Άλλα παλληκάρια πήραν το δρόμο που οδηγεί από την Ευαγγελίστρα μέσω του Χαράνι και των Ματιών προς τον Εμπορειό.
Οι φιλόξενοι Μπορειάτες τους εδέχθησαν μετά χαράς και υποσχέθηκαν εις τα παιδιά του Μανδρακίου πως θα παρευρίσκοντο εις τον αγιασμό της σημαίας συν γυναιξί και τέκνοις.
Το πρωί της Κυριακής οι καμπάνες της Παναγιάς και της Ποταμίτισσας καλούσαν το λαό της Νισύρου στην Δοξολογία που θα λάμβανε χώρα στην Ποταμίτισσα. Ο ποταμός γέμισε με κόσμο, σε όλους τους γύρω δρόμους γινόταν το αδιαχώρητο.
Η Θεία Λειτουργία εψάλη στην Ποταμίτισσα χοροστατούν τος του αρχιερατικού επιτρόπου, Ηγουμένου Κυρίλλου όπου ευλογήθηκε η ελληνική σημαία. Ο ηγούμενος Κύριλλος διάβασε στο λαό της Νισύρου το παρακάτω ιστορικό ψήφισμα:
«Ο λαός της Νισύρου, βλέπων ότι παρ’ όλα τα αλλεπάλληλα δημοψηφίσματα και κατόπιν πανδήμων συλλαλλητηρίων υπογραφέντα και εις τους αρμοδίους σταλέντα, δεν έχει εκπληρωθή μέχρι σήμερον ο διακαής πόθος, η ένωσις του μετά της μητρός Ελλάδος και θεωρών πάσαν άλλην λύσιν απαράδεκτον και έχων την πεποίθησιν ότι η φιλάνθρωπος Ευρώπη ακολουθούσα το δόγμα των εθνικοτήτων δεν θα παρεμβάλη εμπόδια δια την εκπλήρωσιν των τοιούτων πόθων του, συνήλθε την 3η Φεβρουαρίου 1913, ημέραν Κυριακήν διά τελευταίαν φοράν εις πάνδημον και πάλιν συλλαλητήριον και ομοφώνως αποφασίζει και ψηφίζει:
1) Κηρύττει την ένωσιν μετά της μητρός Ελλάδος.
2) Είναι έτοιμος να αγωνισθή μέχρις εσχάτων υπέρ της εκπληρώσεως του ιερού αυτού σκοπού του».
Η Ιταλική κατοχή ήρθε για να μείνει έως το 1943. Στις 8 Σεπτέμβρη 1943 η Ιταλία συνθηκολογεί, η περίοδος της Ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα λήγει οριστικά.
Ακολούθησε η Γερμανική κατοχή έως το 1945. Την 8η Μαΐου 1945 ο Γερμανός Στρατηγός Wagener, Αρχηγός των κατοχικών δυνάμεων του δωδεκανησιακού συμπλέγματος, υπογράφει στη Σύμη την άνευ όρων παράδοση της Δωδεκανήσου , παρουσία του Εγγλέζου Ταξιάρχη Moffat, του Συνταγματάρχη Acland και του Διοικητή του Ιερού Λόχου Έλληνα Συνταγματάρχη Χρήστου Τσιγάντε. Με την πράξη αυτή ολοκληρώθηκε η αγγλική κατοχή της Δωδεκανήσου που κράτησε μέχρι την 31 Μάρτη 1947, ημέρα κατά την οποία κατέβηκε η βρετανική σημαία από την Ρόδο. Η Δωδεκάνησος είναι πιά ελεύθερη. Προηγήθηκε η υπογραφή της συνθήκης Ειρήνης των Παρισσίων μεταξύ Ιταλίας και Συμμάχων και στο άρθρο 14 αναφέρεται: «Η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρη κυριαρχία τας νήσους της Δωδεκανήσου: Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Σύμη, Κω και Καστελλόριζο, ως και τας παρακειμένας νησίδας».
Στις 7 Μαρτίου 1948, επισφραγίζεται σε επίσημη τελετή η Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα. Ήταν η ημέρα της δικαίωσης των αγώνων και της ανταμοιβής των θυσιών του δωδεκανησιακού λαού.
Χριστοφής Ι. Κορωναίος
Δήμαρχος Νισύρου
