Σαν σήμερα 3 Δεκεμβρίου: Ξεσπούν τα Δεκεμβριανά – Η σφαγή στο Σύνταγμα
Σαν σήμερα το 1944, η Αθήνα ζει τις δραματικές στιγμές των Δεκεμβριανών. Μια σύγκρουση που μετατρέπει την απελευθερωμένη πόλη σε πεδίο μάχης και προετοιμάζει το έδαφος για τον Εμφύλιο πόλεμο.
Η πολιτική αναταραχή και οι πρώτες εντάσεις
Λίγες εβδομάδες πριν, οι Γερμανοί είχαν αποχωρήσει και η Αθήνα γιόρταζε την απελευθέρωσή της. Ωστόσο, πίσω από τον ενθουσιασμό κρυβόταν ένα επικίνδυνο κενό εξουσίας. Η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου επιστρέφει με τη στήριξη των Βρετανών, ενώ το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, η πιο ισχυρή αντιστασιακή δύναμη, απαιτεί να έχει καθοριστικό ρόλο στη νέα εποχή. Οι διαφορές μεταξύ τους δεν είναι μόνο ιδεολογικές, αλλά αφορούν και τον έλεγχο του κράτους μετά την Κατοχή.
Η ειρηνική διαδήλωση που κατέληξε σε σφαγή
Όταν η κυβέρνηση ανακοινώνει τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, το ΕΑΜ το εκλαμβάνει ως απόπειρα εξουδετέρωσής του. Οι διαπραγματεύσεις καταρρέουν και οι έξι υπουργοί του ΕΑΜ αποχωρούν από την κυβέρνηση, εντείνοντας την πολιτική κρίση. Στις 3 Δεκεμβρίου, το ΕΑΜ οργανώνει μια μεγάλη ειρηνική διαδήλωση στο Σύνταγμα, ζητώντας, μεταξύ άλλων, την ένταξη των ανταρτών στον εθνικό στρατό. Χιλιάδες πολίτες κατακλύζουν το κέντρο της πόλης. Ωστόσο, λίγο αργότερα, η αστυνομία ανοίγει πυρ στο άοπλο πλήθος, με αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Αυτή η τραγική στιγμή είναι η σπίθα που πυροδοτεί τη σύγκρουση.
Η Αθήνα σε κατάσταση πολιορκίας
Από εκείνη τη στιγμή, η Αθήνα μετατρέπεται σε πολιορκημένη πόλη. Ο ΕΛΑΣ κινητοποιεί τις δυνάμεις του και ελέγχει περιοχές όπως η Καισαριανή, ο Βύρωνας και η Κυψέλη. Η κυβέρνηση και οι βρετανικές δυνάμεις προσπαθούν να επανακαταλάβουν τον έλεγχο, με μάχες να ξεσπούν σε Εξάρχεια, Μακρυγιάννη και Φιλοπάππου, ενώ οι βομβαρδισμοί πλήττουν κατοικημένες περιοχές. Η πρωτεύουσα βιώνει 33 ημέρες έντονης βίας.
Ο ρόλος της Βρετανίας και η κατάληξη
Η παρέμβαση της Βρετανίας είναι καθοριστική. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ επιθυμεί η Ελλάδα να παραμείνει στη σφαίρα της δυτικής επιρροής και δίνει εντολή στα στρατεύματα να ενεργήσουν «σαν στρατός κατοχής». Τα Χριστούγεννα του 1944, ο ίδιος φτάνει στην Αθήνα για να παρακολουθήσει την κατάσταση. Στις αρχές Ιανουαρίου 1945, ο ΕΛΑΣ αποχωρεί από την πόλη, με τη Συμφωνία της Βάρκιζας να τερματίζει τυπικά τα Δεκεμβριανά, αλλά ταυτόχρονα να ανοίγει μια νέα περίοδο διώξεων που θα οδηγήσει στον Εμφύλιο πόλεμο.
