Σαν σήμερα 22 Δεκεμβρίου: Το ναυάγιο του υπερωκεάνιου «Λακωνία»
Στις 22 Δεκεμβρίου 1963, η ελληνική επιβατηγός ναυτιλία βιώνει μία από τις πιο σκοτεινές στιγμές της μεταπολεμικής εποχής. Το κρουαζιερόπλοιο «Λακωνία», ένα από τα πιο εμβληματικά υπερωκεάνια της εποχής, τυλίγεται στις φλόγες στον Ατλαντικό Ωκεανό, κοντά στα νησιά Μαδέρα, μετατρέποντας ένα γιορτινό ταξίδι σε εφιάλτη.
Η αρχή της τραγωδίας
Το «Λακωνία», που αρχικά ναυπηγήθηκε το 1929 με το όνομα «Johan van Oldenbarnevelt», πέρασε σε ελληνικά χέρια στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Στις 19 Δεκεμβρίου 1963, αποπλέει από το Σαουθάμπτον με προορισμό τη Νότια Αμερική, μεταφέροντας πάνω από 1.000 επιβάτες και μέλη πληρώματος, πολλοί από τους οποίους είναι μετανάστες που ταξιδεύουν για τις γιορτές.
Τρεις ημέρες αργότερα, λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 22ας Δεκεμβρίου, ξεσπά πυρκαγιά στο κομμωτήριο της πρώτης θέσης. Ο χώρος αυτός είναι γεμάτος εύφλεκτα υλικά της εποχής, όπως λακ, οινόπνευμα και περούκες. Η πιθανότερη αιτία της φωτιάς θεωρείται είτε βραχυκύκλωμα είτε αναμμένο τσιγάρο, σε μία εποχή που το κάπνισμα στους εσωτερικούς χώρους των πλοίων ήταν αποδεκτό.
Η επιχείρηση διάσωσης
Οι πρώτες προσπάθειες κατάσβεσης αποτυγχάνουν, και η φωτιά εξαπλώνεται γρήγορα μέσω του συστήματος εξαερισμού. Οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν δραματικά, ενώ οι πυκνοί καπνοί καθιστούν απροσπέλαστα κρίσιμα σημεία του πλοίου. Η έλλειψη σύγχρονων συστημάτων πυρασφάλειας και ο ανεπαρκής συντονισμός επιδεινώνουν την κατάσταση, και το μηχανοστάσιο πλήττεται, οδηγώντας σε απώλεια ισχύος και ελέγχου.
Το «Λακωνία» εκπέμπει σήμα κινδύνου, και πλοία από διάφορες χώρες, όπως βρετανικά, αμερικανικά και ελληνικά, σπεύδουν σε βοήθεια. Ακολουθεί μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις διάσωσης σε καιρό ειρήνης στον Ατλαντικό, με χιλιάδες ανθρώπους να απομακρύνονται από το φλεγόμενο πλοίο σε χαοτικές συνθήκες, με σωσίβιες λέμβους να παρασύρονται από τα κύματα και επιβάτες να πέφτουν στη θάλασσα για να σωθούν.
Η τραγωδία και οι συνέπειες
Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες, το πλοίο εγκαταλείπεται οριστικά. Το «Λακωνία» μένει ακυβέρνητο, καμένο και εκτεθειμένο στη θάλασσα. Το πιο σοκαριστικό στοιχείο δεν είναι μόνο η φωτιά, αλλά η διάρκειά της. Το πλοίο παραμένει φλεγόμενο για περίπου επτά ημέρες, ακόμα και μετά την εγκατάλειψή του. Τα ξύλινα εσωτερικά, οι μοκέτες και τα εύφλεκτα διακοσμητικά τροφοδοτούν τις φλόγες, ενώ η απουσία αυτόματων συστημάτων πυρόσβεσης καθιστά κάθε προσπάθεια κατάσβεσης αδύνατη.
Στις 29 Δεκεμβρίου 1963, το «Λακωνία» βυθίζεται οριστικά στον Ατλαντικό. Ο απολογισμός είναι βαρύς: 128 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από τη φωτιά, τον πνιγμό ή την υποθερμία, σε μία τραγωδία που συγκλονίζει τη διεθνή κοινή γνώμη. Το ναυάγιο του «Λακωνία» οδηγεί σε σημαντικές αλλαγές στους διεθνείς κανονισμούς ασφάλειας της ναυσιπλοΐας, ειδικά σε ό,τι αφορά την πυρασφάλεια και την εκπαίδευση πληρωμάτων. Για την Ελλάδα, το όνομα «Λακωνία» χαράσσεται στη συλλογική μνήμη ως σύμβολο μιας ναυτικής τραγωδίας που άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα.
