Η αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
Η 17η Νοεμβρίου 1973 είναι μια ημερομηνία που έχει χαραχθεί στη μνήμη της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Αυτή η νύχτα, όπου η φοιτητική εξέγερση του Πολυτεχνείου καταπνίγηκε στο αίμα από τα τανκς της δικτατορίας, υπήρξε ο προθάλαμος της κατάρρευσης της χούντας. Ήταν το κορυφαίο γεγονός αντίστασης απέναντι στο καθεστώς των Συνταγματαρχών, το οποίο ήδη έδειχνε σημάδια αποσύνθεσης, προσπαθώντας να διατηρηθεί μέσω ενός δήθεν «πειράματος φιλελευθεροποίησης» υπό την καθοδήγηση του Γεωργίου Παπαδόπουλου και του πρωθυπουργού Σπύρου Μαρκεζίνη.
Η αρχή της εξέγερσης
Οι φοιτητικές αντιδράσεις είχαν ξεκινήσει μήνες νωρίτερα, με τις πρώτες καταλήψεις στη Νομική Σχολή και τα αιτήματα για ελεύθερες εκλογές και σεβασμό στις πανεπιστημιακές ελευθερίες. Στο Νοέμβριο του 1973, οι φοιτητές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου προχώρησαν σε αποχή, η οποία γρήγορα μετατράπηκε σε μαζική κατάληψη. Στο κτίριο του Πολυτεχνείου λειτούργησε ένας ελεύθερος ραδιοφωνικός σταθμός, η φωνή της εξέγερσης, που μετέδιδε μηνύματα ελευθερίας προς όλη την Ελλάδα: «Εδώ Πολυτεχνείο!»
Η νύχτα της καταστολής
Μέχρι τις 16 Νοεμβρίου, η κινητοποίηση είχε αποκτήσει παλλαϊκές διαστάσεις. Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες συνέρρεαν στους γύρω δρόμους, εκφράζοντας την οργή τους απέναντι στη δικτατορία. Τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου, το καθεστώς έδωσε εντολή στον στρατό να επέμβει. Τρία άρματα περικύκλωσαν το Πολυτεχνείο, και στις 3:00 π.μ. το άρμα που βρισκόταν επί της Πατησίων γκρέμισε την πύλη, την ώρα που από τον ραδιοσταθμό ακουγόταν ο Εθνικός Ύμνος και δραματικές εκκλήσεις προς τους στρατιώτες να μην χτυπήσουν «τα αδέρφια τους φοιτητές».
Ακολούθησαν σκηνές τρόμου. Οι άνδρες των ΛΟΚ και της αστυνομίας εισέβαλαν, ξυλοκοπώντας και συλλαμβάνοντας εκατοντάδες. Ελεύθεροι σκοπευτές πυροβολούσαν από τα γύρω κτίρια. Επισήμως ανακοινώθηκαν 34 νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες και πάνω από 2.000 συλλήψεις, ωστόσο οι μαρτυρίες μιλούν για πολλούς περισσότερους νεκρούς, που δεν καταγράφηκαν ποτέ.
Η κληρονομιά της εξέγερσης
Η αιματηρή αυτή νύχτα σηματοδότησε το τέλος της υποτιθέμενης «φιλελευθεροποίησης» της χούντας και άνοιξε τον δρόμο για την τελική της κατάρρευση. Ο Παπαδόπουλος επανέφερε τον στρατιωτικό νόμο, αλλά λίγες ημέρες αργότερα ανατράπηκε από το πραξικόπημα του Δημήτρη Ιωαννίδη. Η πτώση της χούντας επήλθε οριστικά τον Ιούλιο του 1974, οδηγώντας στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου παραμένει μέχρι σήμερα σύμβολο ελευθερίας, δημοκρατίας και αγώνα απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης και αυταρχισμού. Κάθε χρόνο, η 17η Νοεμβρίου τιμάται ως ημέρα μνήμης για όσους πάλεψαν – και θυσιάστηκαν – για την Ελευθερία.
