Σαν σήμερα 16 Νοεμβρίου: Η κατάρρευση της αυτοκρατορίας των Ίνκας
Η 16η Νοεμβρίου 1532 είναι μία από τις πιο καθοριστικές και σκοτεινές στιγμές στην ιστορία της Νότιας Αμερικής. Στα υψίπεδα του Καγιαμάρκα, στο σημερινό Περού, ο Ισπανός κονκισταδόρ Φρανσίσκο Πιζάρο συλλαμβάνει τον αυτοκράτορα των Ίνκας, Αταχουάλπα, γεγονός που σηματοδοτεί την αρχή του τέλους ενός από τους πιο εντυπωσιακούς πολιτισμούς του κόσμου.
Η αυτοκρατορία των Ίνκας και οι εσωτερικές συγκρούσεις
Στις αρχές του 16ου αιώνα, η αυτοκρατορία των Ίνκας εκτεινόταν σε μια τεράστια περιοχή κατά μήκος των Άνδεων, από το Εκουαδόρ μέχρι τη Χιλή. Ήταν ένας άρτια οργανωμένος πολιτικός και κοινωνικός μηχανισμός, με εξελιγμένη διοίκηση και εντυπωσιακά οδικά δίκτυα. Ωστόσο, όταν ο Πιζάρο έφτασε στις ακτές του Ειρηνικού, η αυτοκρατορία είχε ήδη πληγεί από έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στους δύο αδελφούς-διεκδικητές του θρόνου: τον Αταχουάλπα και τον Ουάσκαρ. Αυτή η εσωτερική σύγκρουση θα αποδεικνυόταν μοιραία.
Η παγίδα του Πιζάρο
Ο Πιζάρο, γνωρίζοντας ότι δεν είχε τη στρατιωτική δύναμη να νικήσει μια αυτοκρατορία εκατομμυρίων με τους λίγους άνδρες που είχε, αποφασίζει να στήσει μια παγίδα. Καλεί τον Αταχουάλπα σε μια «ειρηνική» συνάντηση στην κεντρική πλατεία της Καγιαμάρκα. Ο αυτοκράτορας φτάνει με χιλιάδες άοπλους Ίνκας, πεπεισμένος για την ανωτερότητά του και αγνοώντας τα ευρωπαϊκά πολεμικά τεχνάσματα.
Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας, ο Πιζάρο δίνει το σύνθημα. Οι κρυμμένοι Ισπανοί επιτίθενται με κανόνια, πυροβόλα και άλογα – όπλα που ήταν άγνωστα στους Ίνκας. Μέσα σε λίγες ώρες, η αυτοκρατορική συνοδεία διαλύεται και ο Αταχουάλπα αιχμαλωτίζεται. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που μια ολόκληρη αυτοκρατορία καταρρέει σε μία μέρα, χωρίς επίσημη μάχη.
Η εκτέλεση και οι συνέπειες
Αντιλαμβανόμενος τη δύναμη των Ισπανών και προσπαθώντας να διασώσει την αυτοκρατορία του, ο Αταχουάλπα προσφέρει στον Πιζάρο ένα πρωτοφανές λύτρο: ένα δωμάτιο γεμάτο χρυσό μέχρι το ύψος του χεριού του και δύο ακόμα γεμάτα με ασήμι. Οι Ίνκας συγκεντρώνουν αμύθητους θησαυρούς, θεωρούμενοι ως η μεγαλύτερη πληρωμή λύτρων στην παγκόσμια ιστορία.
Ωστόσο, ο Πιζάρο είχε ήδη πάρει την απόφασή του. Παρά την καταβολή των λύτρων, στις 29 Αυγούστου 1533, διατάσσει την εκτέλεση του Αταχουάλπα. Μαζί του, σφαγιάζονται περίπου 2.000 Ίνκας που βρίσκονταν υπό ισπανική επιτήρηση. Αυτή η πράξη δεν ήταν απλώς η εξόντωση ενός βασιλιά, αλλά το καίριο πλήγμα που άνοιξε το δρόμο για την οριστική διάλυση της αυτοκρατορίας των Ίνκας και την εγκαθίδρυση της ισπανικής κυριαρχίας στο Περού.
Τα επόμενα χρόνια, οι ασθένειες, οι μάχες και η αποικιοκρατική εκμετάλλευση θα αφανίσουν μεγάλο μέρος του αυτόχθονου πληθυσμού, σηματοδοτώντας μια από τις πιο δραματικές μεταβάσεις εξουσίας στην παγκόσμια ιστορία.
