Η Σφαγή της Βιάννου: Ένα μαύρο κεφάλαιο στην ιστορία της Ελλάδας

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1943, ξεκίνησε ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα των ναζί στην Ελλάδα, γνωστό ως το Ολοκαύτωμα της Βιάννου. Για τρεις ημέρες, από τις 14 έως τις 16 Σεπτεμβρίου, μονάδες της Βέρμαχτ, υπό την ηγεσία του στρατηγού Φρίντριχ-Βίλχελμ Μύλερ, που είχε αποκτήσει τη φήμη του «σφαγέα της Κρήτης», προχώρησαν σε μαζικά αντίποινα μετά από επιθέσεις ανταρτών της ΕΑΜικής αντίστασης στην περιοχή. Το αποτέλεσμα αυτής της επιχείρησης ήταν καταστροφικό.

Η καταστροφή των χωριών και οι απώλειες

Περισσότερα από 20 χωριά στην επαρχία Βιάννου και τη δυτική Ιεράπετρα, όπως η Άνω και Κάτω Βιάννος, το Αμιρά, το Κεφαλοβρύσι και άλλες περιοχές, υπέστησαν ανείπωτη καταστροφή. Αυτά τα χωριά κάηκαν, λεηλατήθηκαν και κατεδαφίστηκαν με δυναμίτες, ενώ οι σοδειές και οι καλλιέργειες καταστράφηκαν ολοσχερώς. Ο απολογισμός ήταν τραγικός: τουλάχιστον 461 έως και πάνω από 500 άμαχοι, συμπεριλαμβανομένων ηλικιωμένων, γυναικών και παιδιών, εκτελέστηκαν εν ψυχρώ. Επιπλέον, πάνω από 1.000 σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς.

Η στρατηγική των ναζί και η αντίσταση των Κρητικών

Οι εντολές του Μύλερ προέβλεπαν την άμεση εκτέλεση των ανδρών άνω των 16 ετών, καθώς και όλων όσοι συλλαμβάνονταν στην ύπαιθρο, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου. Σε πολλές περιπτώσεις, οι Γερμανοί στρατιώτες αγνόησαν οποιεσδήποτε «εξαιρέσεις». Το Ολοκαύτωμα της Βιάννου θεωρείται το δεύτερο μεγαλύτερο ναζιστικό έγκλημα πολέμου σε βάρος αμάχων στην Ελλάδα, μετά τη σφαγή των Καλαβρύτων. Η επιλογή της μαζικής καταστροφής από τους ναζί αντανακλούσε την πρακτική τους στρατηγική για τον έλεγχο της Κρήτης, καθώς η περιοχή είχε έντονη αντιστασιακή δραστηριότητα και κομβική γεωγραφική σημασία.

Η πολιτική της καμένης γης και η συλλογική τιμωρία δεν κατάφεραν να κάμψουν το φρόνημα των Κρητικών. Αντίθετα, η φρίκη της σφαγής μετατράπηκε σε σύμβολο εθνικής αντοχής και συλλογικής μνήμης. Κάθε χρόνο, στη Βιάννο τελούνται επίσημες εκδηλώσεις μνήμης για τα αθώα θύματα, ενώ έχει ανεγερθεί και Μνημείο Εθνικής Αντίστασης.

Η ιστορία του στρατηγού Μύλερ είναι επίσης ενδεικτική. Μετά τον πόλεμο, συνελήφθη, δικάστηκε στην Αθήνα το 1946 ως εγκληματίας πολέμου και εκτελέστηκε το 1947 στο Χαϊδάρι, αποτελώντας έναν από τους ελάχιστους υψηλόβαθμους ναζί που τιμωρήθηκαν για τα εγκλήματά τους στην Ελλάδα.