Σαν σήμερα, 14 Οκτωβρίου 1862, η Αθήνα βιώνει μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της νεότερης ιστορίας της.
Ο αθηναϊκός λαός συγκεντρώνεται στην τότε Πλατεία Όθωνος για να γιορτάσει την έξωση του Όθωνα, σηματοδοτώντας το τέλος της βαυαροκρατίας και την αρχή μιας νέας πολιτικής εποχής. Μετά από τη δοξολογία, ο Δημήτριος Βούλγαρης, πρόεδρος της Προσωρινής Κυβέρνησης, απευθύνεται στο πλήθος και προτείνει το όνομα που θα μείνει στην ιστορία: «Ας ορκισθώμεν επί της Πλατείας ταύτης, της λαβούσης ήδη το ωραίον της Ομονοίας όνομα, και ας είπη έκαστος εξ ημών: Ορκίζομαι πίστιν εις την πατρίδα και υπακοήν εις τας εθνικάς αποφάσεις.» Με αυτόν τον όρκο, η λαϊκή επιθυμία για αλλαγή και αυτοδιάθεση αποκτά επίσημο χαρακτήρα.
Το πολιτικό υπόβαθρο της εποχής
Ο Όθωνας, ο οποίος ανέβηκε στον θρόνο ως εκλεκτός των Μεγάλων Δυνάμεων, αρχικά κυβέρνησε μέσω βαυαρικής Αντιβασιλείας και αργότερα «ελέω Θεού», με έντονη παρέμβαση. Η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου είχε επιβάλει τη συνταγματική μοναρχία, αλλά οι εντάσεις παρέμειναν. Οι συνεχείς κρίσεις της δεκαετίας του 1850-1860, η δυσαρέσκεια για τη σύνθεση και τον τρόπο άσκησης της εξουσίας, καθώς και οι αποτυχημένες προσπάθειες εδραίωσης διαδόχου, υπονόμευσαν τη βασιλεία του. Τον Οκτώβριο του 1862, ενώ ο βασιλιάς απουσίαζε σε περιοδεία, ξεσπά εξέγερση που εξαπλώνεται στην πρωτεύουσα. Ο Όθωνας και η Αμαλία προσπαθούν να επιστρέψουν στην Αθήνα, αλλά ο λαός τους εμποδίζει να αποβιβαστούν στον Πειραιά, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν τη χώρα οριστικά.
Η συμβολική μετονομασία της πλατείας
Το απόγευμα της 14ης Οκτωβρίου 1862, η πλατεία γεμίζει με πλήθη, σημαίες και συνθήματα. Η στιγμή αυτή έχει ισχυρό συμβολισμό, καθώς στον ίδιο χώρο όπου τιμήθηκε ο βασιλιάς, αναγγέλλεται η αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας. Ο Δημήτριος Βούλγαρης, ηγετική μορφή του αντιβασιλικού ρεύματος, καλεί σε ενότητα και σεβασμό των εθνικών αποφάσεων. Ο όρκος που προφέρει ο λαός ενώνει τους αντιπάλους και καθιστά την πλατεία τόπο συμφιλίωσης. Η μετονομασία της πλατείας από Όθωνος σε Ομόνοια αποτελεί πολιτική δήλωση, υποδηλώνοντας τη δέσμευση των πρώην αντιπάλων σε κοινή πορεία. Το κείμενο του όρκου αποτυπώνει την προσπάθεια να τεθεί η συλλογική βούληση πάνω από προσωπικές επιδιώξεις, λειτουργώντας ως σφραγίδα της μετάβασης σε ένα νέο πολιτικό πλαίσιο.
Η σημερινή Ομόνοια, γνωστή παλαιότερα ως «Τζιρίτη», ήταν σχεδόν ερημική κατά την ανακήρυξη της Αθήνας ως πρωτεύουσα το 1834. Με την πάροδο του χρόνου, η πλατεία διαμορφώνεται και αποκτά το όνομα Πλατεία Ανακτόρων και αργότερα Πλατεία Όθωνος. Στα μέσα του 19ου αιώνα, η πλατεία ευπρεπίζεται και μετατρέπεται σε κόμβο των βασικών αρτηριών της πόλης. Με την έλευση του υπόγειου σταθμού του ηλεκτρικού στις αρχές του 20ού αιώνα, η Ομόνοια καθίσταται το ζωντανό κέντρο της Αθήνας. Το όνομα «Ομόνοια» συμβολίζει τη θεσμική σταθερότητα και την ενότητα, καθιστώντας την πλατεία σύμβολο της λαϊκής ενότητας και καθρέφτη της αθηναϊκής και εθνικής ιστορίας.
