Πώς η ποδοσφαιρική φανέλα επηρεάζει τον εγκέφαλο
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Radiology από την Αμερικανική Εταιρεία Ακτινολογίας αποκαλύπτει ότι οι εγκεφαλικές συνδέσεις των φιλάθλων του ποδοσφαίρου ενεργοποιούνται με διαφορετικό τρόπο κατά την παρακολούθηση αγώνων της αγαπημένης τους ομάδας. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται, προκαλώντας θετικά και αρνητικά συναισθήματα, μια διαδικασία που φαίνεται να ξεκινά από νωρίς στη ζωή.
Η ποδοσφαιρική φανέλα ως κοινωνικό φαινόμενο
Το ποδόσφαιρο είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, με τους φιλάθλους του να επιδεικνύουν ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών, από την απλή παρακολούθηση έως την έντονη συναισθηματική εμπλοκή. Αυτό καθιστά το ποδόσφαιρο ένα χρήσιμο μοντέλο για τη μελέτη της κοινωνικής ταυτότητας και της συναισθηματικής επεξεργασίας σε ανταγωνιστικές καταστάσεις. Οι αντιπαλότητες μεταξύ ομάδων είναι βαθιά ριζωμένες στην ιστορία του αθλητισμού, με τους φιλάθλους να είναι ιδιαίτερα προστατευτικοί απέναντι στην «ομάδα τους» και τους αγαπημένους τους παίκτες.
Η μελέτη και τα ευρήματά της
Για τη συγκεκριμένη έρευνα, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τη λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI), μια τεχνική που μετρά την εγκεφαλική δραστηριότητα μέσω αλλαγών στη ροή του αίματος. Εξέτασαν 60 υγιείς άνδρες φιλάθλους (ηλικίας 20-45 ετών) δύο ιστορικών αντιπάλων. Η φανατική υποστήριξη μετρήθηκε με τη «Κλίμακα Φανατισμού των Φιλάθλων», η οποία αξιολογεί δύο υποδιαστάσεις: την «Κλίση προς τη Βία» και την «Αίσθηση του Ανήκειν».
Κατά τη διάρκεια της μελέτης, οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν 63 φάσεις γκολ από αγώνες που συμμετείχε η αγαπημένη τους ομάδα, ο αντίπαλος ή μια ουδέτερη ομάδα. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα άλλαξε ανάλογα με την επιτυχία ή την αποτυχία της ομάδας τους.
Η νευροβιολογία των συναισθημάτων
«Η αντιπαλότητα αναδιαμορφώνει γρήγορα την ισορροπία εκτίμησης και ελέγχου του εγκεφάλου μέσα σε δευτερόλεπτα», δήλωσε ο Δρ. Φρανσίσκο Ζαμοράνο, επικεφαλής της μελέτης. «Με μια σημαντική νίκη, η κυκλική ανταμοιβής του εγκεφάλου ενισχύεται σε σχέση με τις μη-αντίπαλες νίκες, ενώ σε μια σημαντική ήττα, ο πρόσθιος κοιλιακός φλοιός (dACC), που παίζει σημαντικό ρόλο στον γνωστικό έλεγχο, παρουσιάζει παράδοξες καταστάσεις καταστολής ελέγχου.»
Αυτή η παράδοξη καταστολή αναφέρεται στην προσπάθεια καταστολής μιας σκέψης, ενός συναισθήματος ή μιας συμπεριφοράς, που συχνά οδηγεί στο αντίθετο αποτέλεσμα. Η μελέτη έδειξε ότι η υψηλότερη ενεργοποίηση στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ανταμοιβή παρατηρήθηκε όταν οι ομάδες των συμμετεχόντων σκόραραν εναντίον αντιπάλων, υποδεικνύοντας την ενίσχυση της κοινωνικής ταυτότητας και της ομαδικής συνοχής.
Ο Δρ. Ζαμοράνο σημείωσε ότι το φαινόμενο είναι πιο έντονο στους πιο φανατικούς φιλάθλους, οι οποίοι είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν στιγμιαία αποτυχία αυτορρύθμισης όταν η ταυτότητά τους απειλείται. Αυτό εξηγεί την ικανότητα των αλλιώς λογικών ατόμων να «ανατρέπουν» τη συμπεριφορά τους κατά τη διάρκεια των αγώνων.
«Κλινικά, το μοτίβο αυτό υποδηλώνει μια κατάσταση ευαλωτότητας όπου μια σύντομη απομάκρυνση από τους παράγοντες πρόκλησης μπορεί να επιτρέψει στο dACC να ανακάμψει», πρόσθεσε. «Η ίδια νευρωνική υπογραφή – αύξηση της ανταμοιβής και μείωση του ελέγχου υπό την αντιπαλότητα – πιθανόν να επεκτείνεται πέρα από τον αθλητισμό σε πολιτικές και θρησκευτικές συγκρούσεις».
