Όταν στις 12 Ιανουαρίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης «έριχνε» την ιδέα του «πιστοποιητικού εμβολιασμού» με επιστολή του στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αρκετοί, ακόμη και ορισμένοι εκ των ισχυρών ηγετών της ΕΕ, αντιμετώπιζαν την πρόταση με δισταγμό.
Ο εμβολιασμός, άλλωστε, είχε μόλις ξεκινήσει και η συζήτηση χαρακτηριζόταν «πρόωρη», επιχείρημα που χρησιμοποιούσαν συχνά ευρωπαίοι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες. Ομως, στη σύνοδο των ευρωπαίων ηγετών στις 25 Φεβρουαρίου η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε στους 27 την ανάγκη να κινηθούν από κοινού για τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού πιστοποιητικού εμβολιασμού. Τέσσερις μέρες αργότερα έθετε ως προτεραιότητα σχετική νομοθετική πρόταση.
Σε αποκλειστικές τους συνεντεύξεις στα «ΝΕΑ» η αντιπρόεδρος της Επιτροπής για θέματα Αξιών και Διαφάνειας Βέρα Γιούροβα και οι επίτροποι Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν και Υγείας Στέλλα Κυριακίδου, οι οποίοι έπαιξαν ρόλο – κλειδί στην επεξεργασία της πρότασης της Κομισιόν, καταθέτουν τις απόψεις τους και απαντούν σε κρίσιμα ερωτήματα γύρω από το «ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό», εκτιμώντας ότι θα είναι έτοιμο να «τρέξει» μέχρι τον Ιούνιο, αρκεί τα κράτη – μέλη να προετοιμαστούν για να το διαθέσουν γρήγορα.
Kοινή τεχνικά λύση
«Εδώ και μήνες συνεργαζόμαστε με τα κράτη – μέλη για την ανάπτυξη μιας κοινής τεχνικά λύσης. Οι τεχνικοί εμπειρογνώμονες των χωρών της ΕΕ έχουν ήδη συμφωνήσει σε μια κοινή μορφή και κοινές αρχές σχετικά με τον τρόπο επικύρωσης των πιστοποιητικών, το λεγόμενο πλαίσιο εμπιστοσύνης. Ετσι θα διασφαλίσουμε ότι η λύση είναι πράγματι διαλειτουργική» δηλώνει ο επίτροπος Μπρετόν, ο οποίος είναι επίσης επικεφαλής της Task Force για τα εμβόλια. Ποια είναι τα επόμενα στάδια; «Θα εργαστούμε σε δύο σκέλη. Τα κράτη – μέλη πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα σε εθνικό επίπεδο για να προετοιμαστούν για την ταχεία διάθεση των πιστοποιητικών. Ενα σύστημα της ΕΕ μπορεί να λειτουργήσει μόνο εάν τα αντίστοιχα εθνικά συστήματα είναι εγκαίρως εγκατεστημένα. Παράλληλα, η Επιτροπή θα προετοιμάσει μια πύλη, όπως κάναμε για τις εφαρμογές παρακολούθησης επαφών. Θα βοηθήσουμε επίσης τα κράτη – μέλη να αναπτύξουν την απαραίτητη υποδομή και να συνδεθούν με την πύλη της ΕΕ. Εάν όλα τα μέρη κάνουν τη δουλειά τους, θα έχουμε μια κοινή λύση μέχρι τον Ιούνιο».
Ξανανοίγουμε την Ευρώπη
Από την πλευρά της η επίτροπος Κυριακίδου τονίζει ότι το πιστοποιητικό αποτελεί «μια αμιγώς ευρωπαϊκή προσέγγιση στο φλέγον θέμα τού πώς μπορούμε να ξανανοίξουμε την Ευρώπη με ασφάλεια και διάρκεια. Οι πολίτες θα μπορούν να κινηθούν στην Ευρώπη, έχοντας στα χέρια τους πρακτικά τα αποδεικτικά στοιχεία για την κατάσταση της υγείας τους, ενώ θα αποφεύγονται και οι διακρίσεις εις βάρος ατόμων που δεν έχουν εμβολιαστεί, επειδή περιλαμβάνουμε και στοιχεία για τεστ και την ανάρρωση από τον COVID. Η πρόταση της Επιτροπής διασφαλίζει μια κοινή πορεία από όλα τα κράτη – μέλη και ένα βιώσιμο, συντονισμένο άνοιγμα καθώς βαδίζουμε προς την καλοκαιρινή περίοδο». Η κύπρια επίτροπος σημειώνει ότι το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό «είναι καίριας σημασίας για την επανέναρξη της διακίνησης στην Ευρώπη» και ξεκαθαρίζει ότι «είναι πρωτίστως ένα εργαλείο δημόσιας υγείας», το οποίο «θα διευκολύνει τα ασφαλή ταξίδια εντός της ΕΕ και θα δώσει την αναγκαία ώθηση στον τουριστικό τομέα». Υπογραμμίζει, δε, ότι «δεν θα αποτελεί προϋπόθεση για την ελεύθερη κυκλοφορία και δεν θα κάνει διακρίσεις». Παράλληλα, η επίτροπος Υγείας δηλώνει ότι «τα πιστοποιητικά αυτά είναι ένα προσωρινό μέτρο», διαβεβαιώνοντας ότι «θα αποσυρθεί όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακηρύξει το τέλος της πανδημίας».
Τι προβλέπεται για τα εμβόλια που δεν έχουν εγκριθεί από το ΕΜΑ; «Για τα πιστοποιητικά εμβολιασμού, η υποχρέωση αποδοχής τους από τα κράτη – μέλη θα περιορίζεται στα εμβόλια που έχουν λάβει άδεια κυκλοφορίας σε επίπεδο ΕΕ. Αφήνουμε στα κράτη – μέλη την επιλογή να αποφασίσουν να δεχτούν και μη εγκεκριμένα εμβόλια» λέει η Κυριακίδου.
Από την πλευρά του ο Μπρετόν εξηγεί ότι «υπάρχει μεγάλη έμφαση στη διαλειτουργικότητα με πιστοποιητικά τρίτων χωρών. Η ΕΕ θα το διασφαλίσει μέσω συνεργασίας με τον ΠΟΥ ή άλλους διεθνείς οργανισμούς. Για τη διευκόλυνση των ταξιδιών, η ΕΕ θα μπορεί επίσης να αναγνωρίζει πιστοποιητικά τρίτων χωρών σε περίπτωση που έχουν εξίσου υψηλά πρότυπα εμπιστοσύνης με το πιστοποιητικό ΕΕ, σε περίπτωση, εν ολίγοις, που μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι δεν παραποιούνται». Πάντως, ο γάλλος επίτροπος τονίζει ότι «τα κράτη – μέλη παραμένουν ελεύθερα να κάνουν τις δικές τους πολιτικές επιλογές. Αυτό που κάνει συνεχώς η Επιτροπή είναι να παρέχει λύσεις, εργαλεία και καθοδήγηση για τον συντονισμό των ζητημάτων που σχετίζονται με την κρίση, σε επίπεδο ΕΕ. Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό είναι ένα ακόμη εργαλείο που θέτουμε στη διάθεση των κρατών – μελών για τη διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας και την άρση των υφιστάμενων περιορισμών με συντονισμένο τρόπο».
Χωρίς διακρίσεις
Σε ανάλογο μήκος κύματος η αντιπρόεδρος Γιούροβα επιβεβαιώνει ότι «δεν αποφασίζουμε πώς θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αυτά τα πιστοποιητικά. Δεν φέρουν κανένα δικαίωμα. Αυτή είναι απόφαση που πρέπει να ληφθεί από τις κυβερνήσεις της ΕΕ, εάν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν τέτοια πιστοποιητικά». Υπογραμμίζει, επίσης, ότι η Επιτροπή προτείνει «μια πολύ βασική εναρμόνιση για το είδος των πληροφοριών που πρέπει να μεταφέρονται, ότι πρέπει να είναι διαλειτουργικές και ότι δεν μπορεί να δημιουργούν διακρίσεις. Τα κράτη – μέλη θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τους επισκέπτες με τον ίδιο τρόπο με τους πολίτες τους, εφόσον βρίσκονται στην ίδια κατάσταση υγείας», συμπληρώνοντας ότι το πιστοποιητικό «θα πρέπει να εκδίδεται στους πολίτες της ΕΕ και στα μέλη της οικογένειάς τους, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους».
Τι γίνεται, όμως, με το κρίσιμο ζήτημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων; «Δεδομένου ότι τα προσωπικά δεδομένα που περιέχονται στα πιστοποιητικά περιλαμβάνουν ευαίσθητα ιατρικά στοιχεία, θέλουμε να διασφαλίσουμε ένα πολύ υψηλό επίπεδο προστασίας τους. Τα πιστοποιητικά θα περιλαμβάνουν μόνο ένα περιορισμένο σύνολο πληροφοριών που είναι απαραίτητες. Αυτό δεν μπορεί να διατηρηθεί από τις χώρες που επισκέπτεται ο κάτοχός του. Για λόγους επαλήθευσης, ελέγχεται μόνο η εγκυρότητα και η αυθεντικότητα του πιστοποιητικού, επαληθεύοντας ποιος το εξέδωσε και το υπέγραψε. Ολα τα δεδομένα υγείας παραμένουν στο κράτος – μέλος που εξέδωσε το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό.
Αυτό σημαίνει ότι δεν δημιουργούμε κεντρική βάση δεδομένων, αλλά τα δεδομένα θα παραμείνουν στις χώρες με αποκεντρωμένο τρόπο» λέει η αντιπρόεδρος για θέματα Αξιών και Διαφάνειας. «Προτείνουμε υψηλό πρότυπο προστασίας δεδομένων, προτείνουμε μεταχείριση χωρίς διακρίσεις» επαναλαμβάνει, διευκρινίζοντας ότι «η ιδέα είναι απλή. Θέλουμε ένα ψηφιακό εργαλείο, κάτι που μπορείτε να κατεβάσετε στο κινητό σας, το οποίο θα περιλαμβάνει τρεις τύπους πληροφοριών. Σχετικά με τον εμβολιασμό, σχετικά με το αποτέλεσμα της δοκιμής κορώνας και πληροφορίες εάν έχετε συνέλθει από τον COVID-19».
Καθώς το ζήτημα του πιστοποιητικού συνδέεται με τον ρυθμό των εμβολιασμών και στον απόηχο της δήλωσης της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ότι «είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία στη διάθεσή μας» αν η AstraZeneca συνεχίσει να μην εξάγει εμβόλια από τα βρετανικά της εργοστάσια στην Ευρώπη, θέτουμε σχετικό ερώτημα στον Μπρετόν. «Είμαστε σίγουροι ότι θα επιτύχουμε τον συλλογικό μας στόχο να εμβολιάσουμε το 70% του ενήλικου πληθυσμού μέχρι το τέλος του καλοκαιριού» δηλώνει, επισημαίνοντας ότι ενώ βλέπουμε έναν παρασκευαστή να μην ανταποκρίνεται στις προσδοκίες, άλλοι κατασκευαστές τις υπερβαίνουν. «Οι εταιρείες αυξάνουν γρήγορα την παραγωγική τους ικανότητα σε όλη την Ευρώπη. Αναμένεται να φτάσει τις 2-3 δισ. δόσεις ετησίως έως το τέλος του 2021. Αυτή η βιομηχανική αναβάθμιση θα είναι κρίσιμη για την επίτευξη των στόχων μας».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ
Μαρία Βασιλείου
