«Τα τέσσερα αυτά χρόνια της κυβερνήσεως του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν πολύ καλά χρόνια για την αγορά ακινήτων. Αυτή είναι η πραγματικότητα αν δούμε όλους τους δείκτες. Η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας πραγματικά σημείωσε μία μικρή κάμψη, όχι ως προς τα τελικά της νούμερα αλλά ως προς το ρυθμό αύξησής της, το είδα σαν μία ανάσχεση της οικοδομικής δραστηριότητας. Τώρα σιγά – σιγά ανακάμπτει και αυτός ο δείκτης όσο η αγορά ομαλοποιείται.
Το πιο χαρακτηριστικό είναι ότι μέχρι το ’19 ένα από τα επαγγέλματα στα οποία υπήρχε η μεγαλύτερη ανεργία στην Ελλάδα ήταν το επάγγελμα του μηχανικού, οι οποίοι πέρασαν πολύ δύσκολα τη δεκαετία 2010 – 2019 και πάρα πολλοί άξιοι μηχανικοί έφυγαν από την Ελλάδα για να μπορέσουν να βρουν δουλειά στο εξωτερικό. Τα τελευταία δύο χρόνια, ήταν σχεδόν αδύνατον να βρεις μηχανικό για να κάνεις τη δουλειά σου. Διότι όλοι οι μηχανικοί πραγματικά έζησαν μία πολύ έντονη επαγγελματική περίοδο με πάρα πολλές δουλειές όπου το υπάρχον δυναμικό δεν επαρκούσε.
Το ίδιο και ακόμα χειρότερα έχουμε στο εργατικό δυναμικό. Σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα μας προβλήματα για το μέλλον της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, είναι η έλλειψη εργατικού δυναμικού για τις οικοδομές. Το εργατικό δυναμικό το οποίο έχουμε δεν επαρκεί και ακόμα και οι κατασκευαστικοί όμιλοι, οι οποίοι κατασκευάζουν τα μεγάλα έργα, συζητούν για το πως θα μπορέσουν να φέρουν εργατικό δυναμικό από άλλες χώρες για να μπορέσουν να υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις τους εντός χρονοδιαγράμματος.
Να τονίσω ότι η Αθήνα, όπως υπήρξε η ανακοίνωση από τον Διεθνή Δείκτη Κατοικιών Υψηλού Προφίλ, είναι μέσα στις 10 χώρες που είχαν τη μεγαλύτερη αύξηση τιμών διεθνώς στις πολυτελείς κατοικίες, τα τελευταία δύο χρόνια. Και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, διότι με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να προσελκύσουμε και πελάτες υψηλού εισοδήματος, κάτι το οποίο έχει απόλυτη ανάγκη η ελληνική οικονομία.
Αναφέρθηκε ο κύριος Σημίτης στον τρόπο που πετύχαμε τις υψηλές άμεσες ξένες επενδύσεις και τις υψηλές επενδύσεις των τελευταίων τεσσάρων, κυρίως των τελευταίων τριών ετών. Εγώ τον κύριο Σημίτη τον σέβομαι και λαμβάνω πολύ σοβαρά υπόψη αυτά τα οποία λέει, αλλά διαφωνώ μαζί του σε αυτήν την ανάλυση που έκανε και αν είχα την ευκαιρία θα του το έλεγα, για τον εξής λόγο: Το να προσελκύει η Ελλάδα πάρα πολλές επενδύσεις στο Real Estate και εν γένει στην οικοδομή, δεν είναι μη παραγωγική επένδυση για την ελληνική οικονομία, είναι λάθος να το βλέπουμε έτσι. Και θέλω να εξηγήσω το γιατί πιστεύω ότι δεν έχει δίκιο ή δεν έχουν δίκιο όσοι το νομίζουν αυτό.
Η Ελλάδα τι μπορεί να γίνει; Μπορεί να γίνει η Ελλάδα η πρώτη βιομηχανική δύναμη της Ευρώπης; Δεν μπορεί να γίνει. Μπορούμε να αυξήσουμε τη βιομηχανία μας και έχουμε δουλέψει πάρα πολύ. Εγώ είμαι και Υπουργός Βιομηχανίας. Έχουμε αυξήσει τη βιομηχανική μας παραγωγή. Έχουμε αυξήσει πάρα πολύ τις εξαγωγές μας. Το 2022 είχαμε ρεκόρ εξαγωγών. Τον Ιανουάριο του ’23 είχαμε 34% αύξηση εξαγωγών από τον Ιανουάριο του ’22, άρα, ναι, μπορούμε να αυξήσουμε τη βιομηχανική μας παραγωγή. Όμως, δεν θα γίνουμε η κυρίαρχη βιομηχανική χώρα της Ευρώπης. Μπορούμε απλώς να φτάσουμε σε ένα καλύτερο σημείο.
Τι μπορεί να γίνει όμως η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια στα αλήθεια, πέραν του να προσελκύσει επενδύσεις στην υψηλή τεχνολογία που ήδη δουλεύουμε πάρα πολύ σε αυτό, αξιοποιώντας το πολύ καλό και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό μας και τους νέους μας που υπάρχουν πραγματικά πολύ μεγάλα ταλέντα; Μπορούμε να συνεχίσουμε την πρόοδό μας προφανώς στον τουρισμό, αλλά στον εν γένει χώρο του Real Estate μπορούμε να γίνουμε κυρίαρχοι στην Ευρώπη.
Η ομορφιά της χώρας μας, το κλίμα της χώρας μας και η θέση της χώρας μας, μας επιτρέπει να φανταστούμε την Ελλάδα στο μέλλον ως την Φλόριντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και η Φλόριντα είναι μια από τις πιο επιτυχημένες οικονομικά πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Η έννοια της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και της ενιαία αγοράς σημαίνει ότι ο καθένας μας στην Ευρώπη δεν θα κάνει τα ίδια πράματα αλλά ο καθένας θα κάνει αυτά στα οποία έχει συγκριτικό πλεονέκτημα. Είναι λογικό, λοιπόν, να πεις ότι στο μέλλον και όσο η ευρωπαϊκή ενοποίηση προοδεύει θα μπορούσες να υλοποιήσεις πολιτικές που θα οδηγούσαν παραδείγματος χάριν συνταξιούχους του ευρωπαϊκού βορρά να έρχονται και να μένουν πολλούς μήνες το χρόνο. Όχι τουρίστες, αλλά συνταξιούχους που θα μένουν πολλούς μήνες το χρόνο στην Ελλάδα και άρα, θα αγοράζουν και ένα σπίτι στη χώρα μας για να μπορούν να το κάνουν αυτό και να απολαμβάνουν μια υψηλότερη ποιότητα ζωής κατά τους χειμερινούς μήνες που μπορεί να τους προσφέρει η Ελλάδα και καλύτερη υγεία και όλα τα άλλα που φέρνει αυτό μαζί.
Άρα, το Real Estate για την Ελλάδα δεν είναι απλώς μια ευκαιριακή κάλυψη στεγαστικών αναγκών του παρόντος χρόνου του πληθυσμού αλλά μπορείς να το δεις ως μια μακροχρόνια επένδυση της ελληνικής οικονομίας. Και εκεί μπορεί η πατρίδα μας να αποκτήσει πολλά πλεονεκτήματα.
Αυτά τα τέσσερα χρόνια το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων και το Υπουργείο Οικονομικών μαζί υλοποιήσαμε συγκεκριμένη πολιτική προς αυτή την κατεύθυνση. Ψηφίσαμε τους νόμους του non dom οι οποίοι έχουν μέχρι στιγμής εξαιρετικά καλή εφαρμογή. Έχουμε πάνω από 250 αιτήσεις για non dom μετεγκατάσταση στην Ελλάδα όταν εμάς η πρόβλεψή μας ήταν ότι θα έφθαναν περίπου τις 100. Άρα, φαίνεται ότι αυτό δουλεύει γιατί φέρνει ανθρώπους εξαιρετικά πλουσίους στην Ελλάδα με ό,τι αυτό συνεπάγεται με τη μεταφορά της οικογένειάς τους, του προσωπικού τους, με την αγορά πολυτελών κατοικιών κλπ.
Έχουμε ψηφίσει τους νόμους για το Silver Economy για να δώσουμε κίνητρα για τους Ευρωπαίους συνταξιούχους να έρθουν και να μένουν περισσότερους μήνες στην Ελλάδα.
Έχουμε ψηφίσει – είναι νόμος Σαμαρά, εφαρμόστηκε επί ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζεται να εφαρμόζεται και τώρα – την Golden Visa που είναι ένα πρόγραμμα το οποίο επίσης προσελκύει στην αγορά ακινήτων επενδυτές από το εξωτερικό.
Έχουμε φροντίσει φορολογικά να αφαιρέσουμε τον φόρο προστιθέμενης αξίας από τις νεόδμητες κατοικίες ακριβώς για να ενισχύσουμε την αγορά του Real Estate προς αυτή την κατεύθυνση.
Τώρα, αλλάζουμε λίγο τα όρια της Golden Visa για να μπορέσουμε κυρίως να κάνουμε τι; Να στρέψουμε τους αγοραστές αυτής της κατηγορίας και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ή της Αττικής και όχι μόνο στο κέντρο, όπου αυτό έχει προκαλέσει το αρνητικό της μεγάλης αύξησης τιμής των ενοικίων και που προκαλεί πρόβλημα στη νέα γενιά, η οποία δεν μπορεί εύκολα να βρει σπίτι εκεί που το θέλει λόγω αυτής της καλής πορείας των ακινήτων.
Αλλά να το πω αυτό, κάθε φορά που λέτε εσείς, κύριε Χατζηνικολάου, στα έγκυρα ρεπορτάζ σας στα δελτία ειδήσεων και οι συνάδελφοί σας ή λένε οι πολιτικοί μας αντίπαλοι ότι έχουμε μεγάλη αύξηση των ενοικίων στην Ελλάδα και έχουμε πρόβλημα ως προς αυτό ναι, αυτό είναι αληθές.
Αλλά γιατί έχουν αυξηθεί τα ενοίκια; Τα ενοίκια έχουν αυξηθεί γιατί έχει ανέβει η αξία των οικοδομών, έχει ανέβει η αξία των ακινήτων γιατί πηγαίνει καλά το Real Εstate. Προφανώς όταν αυξάνεται η αξία της περιουσίας σου παίρνεις και μεγαλύτερο ενοίκιο για αυτόν που είναι μέσα.Η αύξηση των ενοικίων είναι συνέπεια της οικονομικής μας επιτυχίας στο Real Estate, όχι συνέπεια της οικονομικής μας αποτυχίας. Και τα προγράμματα που ξεκίνησαν από προχθές για τα στεγαστικά δάνεια στους νέους μέσω της ΔΥΠΑ ακριβώς σχεδιάστηκαν για να μπορέσουν να θεραπεύσουν σε ένα βαθμό τις αρνητικές συνέπειες της επιτυχίας.
Την εποχή της χρεοκοπίας, το 2010-2015, τα ενοίκια πέφτανε και πέφτανε πάρα πολύ. Γιατί πέφτανε όμως; Γιατί μένανε απούλητα ακίνητα, γιατί χρεοκοπούσαν οι κατασκευαστές, γιατί μένανε άνεργοι οι μηχανικοί. Άρα, το να λες μόνο ότι θέλω να πέφτουν τα ενοίκια δεν λέει τίποτα, γιατί το να πέφτουν τα ενοίκια σημαίνει και μεγάλη ανεργία τελικά, σημαίνει και μεγάλη φτώχεια.
Εμείς δεν θέλουμε αυτό. Εμείς θέλουμε μια οικονομική πολιτική που θα προσελκύει επενδύσεις, που από την προσέλκυση των επενδύσεων θα βρίσκει δουλειά ο κόσμος, που από την δουλειά του κόσμου θα προχωρά και θα αυξάνεται το ακαθάριστο εθνικό προϊόν και προφανώς και εκεί θα ανεβαίνουν και οι τιμές. Γιατί δεν μπορεί να έχεις οικονομική επιτυχία και να μην ανεβαίνουν οι τιμές, είναι παράλογο. Το ένα συγκρούεται με το άλλο. Και αυτά πρέπει να τα εξηγήσουμε στον κόσμο όσο μπορούμε πιο απλά.Άλλωστε, όλες οι ώριμες αγορές ακινήτων της Ευρώπης έχουν περάσει από αυτή τη φάση της μεγάλης αύξησης των ενοικίων κυρίως στο κέντρο των πόλεων. Όσοι έχουν ταξιδέψει στο εξωτερικό το ξέρουμε αυτό.
Προφανώς εδώ παίζει ρόλο και το Airbnb, το οποίο επίσης έχει παίξει ρόλο στην αγορά ακινήτων και πάλι το παρουσιάζουν κυρίως με τον αρνητικό του τρόπο. Όμως και εδώ νομίζω δεν έχουν δίκιο. Βέβαια, ο Δήμος Αθηναίων μπορεί να μην του αρέσει γιατί είναι πολλά τα Airbnb στο κέντρο της Αθήνας, το καταλαβαίνω. Μπορεί να μην είναι το καλύτερο για τους ψηφοφόρους του δημάρχου αλλά και ποιοι είναι οι ψηφοφόροι.
Γιατί από την άλλη, αυτοί που έχουν τα Airbnb και τα νοικιάζουν έχουν ένα επιπλέον εισόδημα που πριν από μερικά χρόνια δεν το βλέπανε ούτε στον ύπνο τους. Για να έχουν το Airbnb ανταγωνιστικό έχουν ανακαινίσει χιλιάδες διαμερίσματα, τα οποία πριν από μερικά χρόνια ήτανε σε άθλια κατάσταση και τώρα είναι ανακαινισμένα και καινούρια. Άρα, και με αυτόν τον τρόπο ανεβάζουμε και το τουριστικό μας προϊόν και τις παρεχόμενες από μας υπηρεσίες.
Φέτος, για να ξέρετε, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2023, η αύξηση τουριστών στην Αθήνα – ακούστε το νούμερο που έδωσε η ΕΛΣΤΑΤ, είναι συγκλονιστικό – είχε αύξηση 50,1%, ακούστε νούμερο, αύξηση 50,1% σε σχέση με το 2022 που ήταν μια καλή χρονιά, δεν ήταν κακή χρονιά.
Άρα, προφανώς η ανάγκη στεγαστικής αντιμετώπισης των αναγκών των εκατομμυρίων επιπλέον ανθρώπων που επιλέγουν να έρχονται στην Ελλάδα και στην Αθήνα, αγαπητέ Δήμαρχε, να το πούμε αυτό, γιατί θέλουμε να κάνουμε και την Αθήνα τουριστικό προορισμό. Και έχει βοηθήσει ο Δήμαρχος σε αυτό, έχει κάνει τα πολύ ωραία έργα στο Σύνταγμα, εμένα με ταλαιπώρησαν λίγο ως Υπουργό γιατί είναι το γραφείο μου από πάνω, αλλά τώρα που βλέπω το αποτέλεσμα είναι πάρα πολύ ωραίο.
Και είμαι βέβαιος ότι και οι τουρίστες που το βλέπουνε και το περπατάνε τους αρέσει να βλέπουν ένα όμορφο κέντρο της πόλεως και αυτό συμβάλει με τη σειρά του στο να αυξηθεί η αξία των ακινήτων και να δουλέψει το Real Estate. Γιατί αν φτιάχνεις τη βιτρίνα σου προσελκύεις περισσότερους πελάτες, άρα να πούμε κι ένα μπράβο στον Δήμαρχο που το έκανε, να μην ακούει μόνο τις κατηγορίες, να ακούει και τα καλά. Άρα, υπό την έννοια αυτή δεν πρέπει να φοβηθούμε τις επενδύσεις στο Real Estate.
Ακόμα και στο Ελληνικό, έμεινα έκπληκτος όταν στην Αξιωματική Αντιπολίτευση, όχι στο κόμμα τους – έχουν και ορισμένους σοβαρούς ανθρώπους, ένας από αυτούς είναι σίγουρα εδώ σήμερα – αλλά στις εφημερίδες τους, ανακαλύψανε ότι το Ελληνικό ήταν λέει έργο Real Estate. Το καταλάβανε ότι είναι έργο Real Estate αφού είχαν ψηφίσει τη σύμβαση και την είχαν υπογράψει. Με συγχωρείτε, προφανώς το Ελληνικό είναι κατεξοχήν έργο Real Estate. Mα τι έργο είναι το Ελληνικό, βιομηχανίες φτιάχνουμε εκεί πέρα ή εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας;
Real Estate είναι, πολύπλοκο Real Estate, δεν είναι απλό Real Estate. Θα έχει μέσα και τα πάρκα του, και τα πανεπιστήμιά του και τα σχολεία του και τις μαρίνες του, θα έχει διάφορα, αλλά κατά βάσιν η ατμομηχανή αυτού του έργου τι είναι; Ένα τεράστιο έργο Real Estate και μάλιστα ένα έργο Real Estate το οποίο περνάει την Ελλάδα, όχι την Αθήνα, την Ελλάδα στην επόμενη πίστα. Δηλαδή σε ένα Real Estate με βιώσιμη ανάπτυξη και ψηφιακή τεχνολογία, που είναι αυτό που θέλουμε να προβάλουμε για την Ελλάδα του 21ου αιώνα.
Ή το μεγάλο έργο που ξεκινήσαμε μέσα του ΕΣΠΑ με χρηματοδότηση 336 εκατομμύρια με τον Περιφερειάρχη Αττικής, τον κ. Πατούλη, για το Φαληρικό Δέλτα, το οποίο θα αναμορφώσει όλη την περιοχή από το Σταύρος Νιάρχος και δεξιά προς το ΣΕΦ. Αυτό θα είναι ένα πολύ μεγάλο έργο Real Estate το οποίο τι θα κάνει; Θα συμβάλλει επιπλέον στην αλλαγή της βιτρίνας της Αττικής. Όλο αυτό όμως τελικά γιατί γίνεται; Γίνεται για να μπορέσουμε να αλλάξουμε την εικόνα και τελικά να αυξήσουμε πολύ και την αξία των ακινήτων.
Άρα, λοιπόν, δεν πρέπει να φοβόμαστε την επένδυση σε αυτό το χώρο, είναι συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδος, έχουμε πολύ δρόμο και πολλά χρόνια ανάπτυξης μπροστά μας, αν είμαστε στοιχειωδώς σοβαροί, γιατί είχαμε μείνει πάρα πολύ πίσω. Ακόμα και σήμερα μετά από τέσσερα καλά χρόνια η μέση αξία ακινήτου στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και από αυτό που θα έπρεπε να είναι. Άρα, αν δουλέψουμε σωστά και αν έχουμε πολιτική σταθερότητα, γιατί -να το πω κι αυτό- αν έχουμε πολιτική αστάθεια προφανώς οι επενδύσεις θα φύγουνε.
Δεν θέλω να πειράξω τον κύριο Χαρίτση, αλλά επειδή πρέπει να σας πω ότι οι ιστορίες που έχω ακούσει από τους επενδυτές για την επαφή τους με τον Γιάνη με ένα νι, ήταν πραγματικά πολύ εντυπωσιακές ιστορίες, ίσως θα έπρεπε να τις γράψω κάποτε σε ένα βιβλίο. Δε θέλω να σκεφτώ αν τον βλέπανε ξανά μπροστά τους Υπουργό, σε πόσα δευτερόλεπτα θα εξαφανίζονταν από την Ελλάδα. Σοβαροί άνθρωποι είστε, το καταλαβαίνετε, δεν χρειάζεται να επεκταθώ περισσότερο.
Άρα, λοιπόν, με σύνεση, με πολιτική σταθερότητα και με συγκροτημένη πολιτική τα επόμενα χρόνια για το Real Estate θα είναι λαμπρά. Δεν πρέπει να τα φοβηθούμε, είναι ένα πραγματικό περιουσιακό στοιχείο της χώρας. Δεκάδες επαγγέλματα βρίσκονται γύρω από το Real Estate, δεν είναι μόνο το Real Estate αυτό καθαυτό, δεν είναι ούτε καν μόνο η οικοδομή, είναι όλη η εξυπηρέτηση του ακινήτου, ακόμα και επαγγέλματα που δε φαντάζεστε σε πρώτη ανάγνωση ότι εμπλέκονται γύρω από ένα ακίνητο, άρα είναι λογικό το Real Estate να είναι η ατμομηχανή της οικονομίας μας και ναι, αυτό δεν μας στεναχωρεί καθόλου».
Ολόκληρη η ομιλία στο ακόλουθο link:
https://www.youtube.com/watch?v=EnU8cGa76ro
