Ομιλία της Ειδικής Γραμματέως Διαχείρισης Προγραμμάτων Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου Νίκης Δανδόλου στο συνέδριο του Economist με τίτλο: The new era for skills – Greece: The human dynamic in the new workplace and society
«Καλησπέρα σας κυρίες και κύριοι, αγαπητοί προσκεκλημένοι,
Σήμερα έχουμε την χαρά να συζητάμε το μεγάλο θέμα της ανάπτυξης των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, ένα ζήτημα που έχει θέσει ως προτεραιότητα η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και όλες οι σύγχρονες οικονομίες και κοινωνίες στον κόσμο. Το συζητάμε γιατί? Γιατί, όπως αναφέρθηκε, φέτος το 2023 έχει ανακηρυχθεί ως Ευρωπαϊκό έτος δεξιοτήτων, ακριβώς για να αναδείξει τη σχετική ευρωπαϊκή ατζέντα και πρωτοβουλίες και να ενθαρρύνει όλα τα Κράτη Μέλη να δώσουν έμφαση στο καίριο αυτό θέμα. Και αυτό κάνουμε. Ανοίγουμε τη συζήτηση, ανοίγουμε την ατζέντα.
Είμαι χαρούμενη για όσα πολύ σημαντικά ακούστηκαν σήμερα τόσο από τα Υπουργεία μας με τα κορυφαία χαρτοφυλάκια αναφορικά με τις δεξιότητες, από τον Υπουργό και Υφυπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων που συντονίζουμε τις χρηματοδοτήσεις, όσο και από τους διακεκριμένους ομιλητές από την ΕΕ, ειδικούς από διεθνείς, ευρωπαϊκούς και εγχώριους οργανισμούς και εκλεκτούς εκπροσώπους από κλάδους αιχμής. Είναι προφανές από όσα ακούστηκαν έστω και μέσα σε μια μέρα, πως οι δεξιότητες είναι ένα πολύ ευρύ ζήτημα. Μετά από τα όσα εξαιρετικά ακούστηκαν, κάθε μία προσέγγιση φωτίζοντας μια διαφορετική πτυχή, βλέπουμε πως είναι ένα θέμα πραγματικά εθνικής εμβέλειας. Αναφέρω το «εθνικής», γιατί εφόσον προσεγγιστεί κατάλληλα, μπορεί να μεταμορφώσει μια χώρα.
Υπάρχουν παραδείγματα. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το σκέλος μέχρι και σήμερα του ΕΣΠΑ που συγχρηματοδοτεί τις δράσεις για τις δεξιότητες, είναι ιστορικά το πρώτο διαρθρωτικό Ταμείο της ΕΕ και ήταν για παράδειγμα το Ταμείο που αξιοποιήθηκε για να εκπαιδευθεί και να επανακαταρτιστεί το ανθρώπινο δυναμικό της πρ. Ανατολικής Γερμανίας, ώστε συνολικά η ενωμένη Γερμανία να γίνει μια μεγάλη σύγχρονη οικονομία. Με έμφαση σε τεχνικές δεξιότητες αλλά και σε υψηλές επιστημονικές δεξιότητες, μια μεταμόρφωση που οδήγησε στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών της χώρας αυτής και στην ανάδειξη του δυναμικού της. Χάρη στις χρηματοδοτήσεις αυτές όλα τα χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη εκπαιδεύθηκαν, βρήκαν εργασία ή νέα εργασία, νέοι είδαν να ανοίγουν μπροστά τους νέες κατευθύνσεις.
Στην Ελλάδα αναφέρθηκε προηγουμένως η εικόνα από τους κυρίους Υπουργούς για το πού βρισκόμαστε και για τις επενδύσεις στις δεξιότητες ειδικότερα μέσα από το ΕΣΠΑ. Από το ΕΣΠΑ 2014-2020 που ολοκληρώνεται επενδύθηκαν σημαντικοί πόροι για επιμορφώσεις σε όλα τα επίπεδα, επιμορφώσεις μαθητών, σπουδαστών και φοιτητών, εκπαιδευτικών, δημοσίων υπαλλήλων, χιλιάδων ανέργων και εργαζομένων, ενηλίκων του γενικού πληθυσμού. Επίσης δόθηκαν τα μεγαλύτερα ίσως ποσά που έχουν κατευθυνθεί σε ομάδες ειδικής στόχευσης> αναφέρομαι σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, γυναίκες, νέους, πολίτες τρίτων χωρών, άτομα με αναπηρία κ.α. Κάθε μία από αυτές τις κατηγορίες αναλύεται στους απολογισμούς μας, στις ιστοσελίδες μας είναι διαθέσιμα, δεν θα επανέλθω εδώ. Αυτό που είναι σημαντικό είναι το αποτέλεσμα πως, ακόμα και εν μέσω πολλαπλών κρίσεων, τα προγράμματα αυτά συνεισέφεραν όχι μόνο στο να συγκρατηθεί, αλλά και να αυξηθεί η απασχόληση, όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα. Βρισκόμαστε εκεί που θα θέλαμε? Όχι δυστυχώς.
Έχουν γίνει αντικειμενικά πάρα πολλά, και μετρήσιμα. Αλλά δεν θα πούμε πως είμαστε εκεί που θα θέλαμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Θα θέλαμε τα προγράμματα να έχουν ακόμα πιο φιλόδοξους στόχους, ακόμα μεγαλύτερη θετική επίπτωση. Ευτυχώς, ο ίδιος ο κ. Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης από το 1ο Εθνικό Αναπτυξιακό Συνέδριο του νέου ΕΣΠΑ το 2020 έχει βάλει έντονα στο προσκήνιο το ζήτημα αυτό και μέχρι πριν λίγες μέρες με νέα παρέμβασή του από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας τόνισε πως οι δεξιότητες παραμένουν μεγάλη πρόκληση και πως πρέπει να αλλάξουμε καθοριστικά τις συνήθειές μας ως προς την κατάρτιση. Πως είναι ένας τομέας στον οποίο θα επιμείνουμε πάρα πολύ. Με σύγχρονα εργαλεία, με νέους τρόπους. Ευτυχώς λοιπόν, έχουμε εργαστεί και εργαζόμαστε και έχουμε τα εργαλεία για να αλλάξουμε τις συνήθειες αυτές, να εκσυγχρονίσουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε αυτό το θέμα. Τα εργαλεία μας ποια είναι:
Είναι οι χρηματοδοτήσεις του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 που ξεκίνησε πρώτο στην ΕΕ όπως γνωρίζετε, καθώς και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά όχι μόνο αυτές. Αυτές διασφαλίστηκαν, είναι διαθέσιμες. Όπως ξέρουμε καλά όμως, παρότι δημοφιλείς, δεν αρκούν μόνο οι πόροι. Πρέπει να συμβαδίζουν συνδυαστικά με σύγχρονους Νόμους όπως αυτούς που ψηφίστηκαν και μεταρρυθμίσεις, με στρατηγικές σε τομείς για να στοχεύουμε σωστά, με ψηφιακά εργαλεία που ήδη σχεδιάστηκαν και λειτουργούν, ψηφιακά μητρώα για τους ανέργους που θα καταγράφουν ανάγκες, θα συστήνουν επιμορφώσεις, θα συνδέουν με τους παρόχους, θα καταγράφουν απτά αποτελέσματα, ψηφιακές πλατφόρμες όπως το skills.gov.gr που θα χρησιμοποιήσουμε συνολικά, μια ενιαία και συγκροτημένη προσέγγιση. Να δώσουμε κυριολεκτικό νόημα στις ολοκληρωμένες παρεμβάσεις.
Το νέο ΕΣΠΑ έχει έτσι ήδη προϋπολογίσει σημαντικές επενδύσεις και στις δομές και σε κατάλληλες επιμορφώσεις ανά τομέα, ηλικίες και διαγνωσμένες ανάγκες. Θα συνεισφέρουμε μέσα από αυτό καθοριστικά στους εθνικούς -αντίστοιχους με τους ευρωπαϊκούς- στόχους, όπου για παράδειγμα έχει φιλόδοξα τεθεί τουλάχιστον το 40% όλων των ενηλίκων να συμμετάσχει σε προγράμματα εκπαίδευσης, κατάρτισης και μάθησης κάθε χρόνο ως το 2030 (σε σχέση με την αφετηρία 16% το 2016). Μέσα από τα προγράμματα του Ανθρώπινου Δυναμικού και Κοινωνική συνοχή, το μεγαλύτερο του νέου ΕΣΠΑ, μέσα από το νέο πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, το πρόγραμμα Ψηφιακού μετασχηματισμού, πάνω από 1,2 δις Ευρώ πρόκειται να επενδυθούν μέσα από δημόσιους φορείς, κυρίως τη ΔΥΠΑ, φορείς του Υπουργείου Παιδείας, αλλά και ιδιωτικούς φορείς.
Με βασικές καινοτομίες τα ανοιχτά προγράμματα, ανά πάσα στιγμή στόχος μας είναι να υπάρχει ένα πρόγραμμα ανοιχτό για κάθε ανάγκη ή κατ’ ελάχιστον να είναι γνωστός ο προγραμματισμός των προγραμμάτων που έρχονται για τους ενδιαφερόμενους, την ενιαία ψηφιακή πύλη για τις δεξιότητες, κ.α. Καινοτομίες στα περιεχόμενα των προγραμμάτων, έμφαση σε νέα αντικείμενα, εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων, ειδικές μέριμνες για προγράμματα δεξιοτήτων για ανέργους, για νέους, για STEM, για γυναίκες σε STEM, για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, μέχρι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, για την καταπολέμηση του ψηφιακού αναλφαβητισμού και τη μείωση του ψηφιακού χάσματος.
Όλα αυτά με ευρωπαϊκά πρότυπα και εχέγγυα και με στόχο τόσο την απασχόληση, όσο και δεξιότητες σε κάθε φάσμα για τη ζωή, την κοινωνία, το περιβάλλον, τη δημοκρατία, τον πολιτισμό. Για ενημερωμένους πολίτες και καταρτισμένους εργαζόμενους, σε μια εποχή που η επόμενη μέρα, όχι χρόνος, αλλάζει ραγδαία σε σχέση με την προηγούμενη.
Κυρίες και κύριοι,
Συζητήσαμε σήμερα για τις δεξιότητες -χρησιμοποιώντας ως «φακό» το ΕΣΠΑ- σήμερα, το πού ήμασταν, πού είμαστε και πού θέλουμε να πάμε. Ακούσαμε το δυναμικό της χώρας μας και ενημερωθήκαμε για το διεθνές περιβάλλον.
Ανυπομονώ να ακούσω τους επόμενους τελικούς ομιλητές, την αξιότιμη κα. Πρέσβυ της Νορβηγίας, μια χώρας που πρωτοπορεί παγκοσμίως και στην τεχνολογία και στην αξιοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, την αγαπητή κα. Ρίγκου για την γενική εικόνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μετά από αυτήν νωρίτερα της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης της ΕΕ, τον επικεφαλής οικονομολόγο της Παγκόσμιας Τράπεζας κ. Fengler για τη δική τους οπτική.
Σε μια εποχή που λχ το Πανεπιστήμιο Stanford προσφέρει δωρεάν μαθήματα για βασικά οικονομικά, αλλά και τη διατροφή και την ευεξία, στην εποχή του Chat GPT και της τεχνητής νοημοσύνης που ανατέλλει, έχει έρθει ο καιρός να κοιτάξουμε πραγματικά τις δεξιότητες του αύριο.
Δεν είναι ένας ευρωπαϊκός ή εθνικός στόχος στα χαρτιά, είναι υποχρέωση στους εαυτούς μας και τα παιδιά μας. Και για αυτό είμαι αισιόδοξη, γιατί είναι ένα κοινό μας ζητούμενο. Να εφοδιάσουμε παιδιά και ενήλικες, να αξιοποιήσουμε τον ανθρώπινο πλούτο. Να αξιοποιήσουμε τους υπολογιστές και τις μηχανές για να μας ανακουφίσουν από τις ανάγκες που αυτές γρηγορότερα και ευκολότερα μπορούν να εξυπηρετήσουν (και τις δεξιότητες που απαιτούσαν) και να εστιάσουμε ακριβώς στις δεξιότητες που πάντα θα απαιτούν και θα αναδεικνύουν την υπεροχή του ανθρώπινου νου> την αντιμετώπιση κρίσεων, την ηγεσία και οραματικότητα, την προσαρμοστικότητα, την ανάλυση και κριτική σκέψη.
Σας ευχαριστώ πολύ».
