Με συμπράξεις ιδιωτών – κράτους τα πρώτα υπεράκτια έργα – Τα διεθνή μεγαθήρια που σκανάρουν τις ελληνικές θάλασσες και τα deals με ελληνικές εταιρείες – ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, Κοπελούζος, ΔΕΗ, ΕΝΤΕΚΑ στη σειρά για τα μεγάλα πλωτά αιολικά – Μπαίνουν στο παιχνίδι και οι πετρελαϊκές εταιρείες – Ο ρόλος της Ελληνικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων
Αν αναλογιστεί κανείς το ύψος αυτών των επενδύσεων, που εκτιμάται από 600 εκατ. έως 1 δισ. ευρώ για ένα έργο ισχύος μόλις 200 MW, και τα μεγέθη των ενεργειακών κολοσσών που έχουν σπείρει με ανεμογεννήτριες περιοχές από τη Βόρεια Θάλασσα μέχρι τις ακτές της Μεσογείου, θα καταλάβει γιατί αρχίζει να φυσάει ούριος άνεμος για τα θαλάσσια αιολικά έργα και στο Αιγαίο.
Από την κρατική νορβηγική Εquinor, που φέρεται να ελκύεται από τους ανέμους των Κυκλάδων, τη δανέζικη Copenhagen Offshore Partners, την ισπανική Iberdrola, την Ocean Winds με έδρα τη Μαδρίτη και την αμερικανική Principal Power, οι μεγάλοι παίκτες της διεθνούς αγοράς των offshore αιολικών έχουν από καιρό βάλει στον χάρτη των επενδυτικών τους σχεδιασμών την Ελλάδα και δηλώνουν έτοιμοι να ενεργοποιηθούν μόλις ψηφιστεί το νέο θεσμικό πλαίσιο.
Η Ocean Winds, joint venture της πορτογαλικής EDPR και της γαλλικής Engie, που πριν από λίγο καιρό εγκατέστησε στις ακτές της Πορτογαλίας το WindFloat Atlantic σε βάθος άνω των 40 μέτρων, έχει, όπως αποκάλυψε τις τελευταίες ημέρες ο κ. Γιώργος Περιστέρης, συνάψει συμφωνία συνεργασίας με την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή για την από κοινού ανάπτυξη έργων στην Ελλάδα.
Ο όμιλος Κοπελούζου, η Rokas Iberdrola, που είναι από τους πρώτους διεθνείς ομίλους που διείσδυσαν στην αγορά της πράσινης ενέργειας στην Ελλάδα, η ΔΕΗ Ανανεώσιμες και η ΕΝΤΕΚΑ είναι μεταξύ των φορέων της αγοράς που δουλεύουν ήδη μελέτες και ακτινογραφούν τις ελληνικές θάλασσες αναζητώντας τις κατάλληλες θέσεις σε περιοχές με πλούσιο αιολικό δυναμικό όπως είναι οι Κυκλάδες, το νοτιοανατολικό Αιγαίο και η Κρήτη.
Στο παρελθόν, μέσα από μια διαδικασία προκαταρκτικής χωροθέτησης θαλάσσιων αιολικών, βάσει μελέτης του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, είχαν επιλεγεί 12 περιοχές, μεταξύ των οποίων εκείνες των Αλεξανδρούπολης – Σαμοθράκης, Λήμνου, Αγίου Ευστρατίου, Κω, Κάσου, Κέρκυρας, Εύβοιας και Αττικής. Στις περιοχές αυτές έχουν υποβληθεί αιτήσεις που είναι ενεργές από τους ομίλους ΤΕΡΝΑ και Κοπελούζου, οι οποίοι διεκδικούν και ρόλο πιλοτικών έργων, που είναι ένα σχέδιο που μελετά το ΥΠΕΝ για να εκκινήσει τον μηχανισμό και να «θεραπεύσει» τις παιδικές ασθένειες.
Το ελληνικό ενδιαφέρον για τις νέες τεχνολογίες ΑΠΕ έχει κινητοποιήσει και τη ΔΕΗ, η οποία αποκτά τον ρόλο πολύφερνης νύφης για τους ξένους ομίλους που φλερτάρουν με την ελληνική αγορά λόγω της κρατικής στήριξης και της εύνοιας που έχει από την Πολιτεία.
Στο παζλ που αρχίζει να διαμορφώνεται έχει προστεθεί τελευταία και η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ), η οποία δείχνει να παρακολουθεί από κοντά τα πρώτα ουσιαστικά βήματα της αγοράς.Η ΕΔΕΥ που συστάθηκε για να εξυπηρετήσει τον εθνικό στόχο της αξιοποίησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων έχει καταθέσει και προτάσεις για το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο.
Με τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες, όπως η ισπανική Repsol, να έχουν γυρίσει την πλάτη στις εξορύξεις και τις μεγάλες αβεβαιότητες και στα υπόλοιπα blogs, η ΕΔΕΥ φαίνεται να αναζητά μια νέα ταυτότητα στον δρόμο για την κλιματική ουδετερότητα. Υπό αυτό το πρίσμα, λοιπόν, δεν θα αποτελούσε έκπληξη η αναζήτηση συνεργειών με την πράσινη βιομηχανία. Πώς ερμηνεύεται αυτό;
«Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, θαλάσσια οικόπεδα που προορίζονται για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων να συνδυάσουν και παραγωγή ενέργειας από υπεράκτια αιολικά, δίνοντας και επιπλέον κίνητρα στις πετρελαϊκές εταιρείες», αναφέρει παράγοντας του κλάδου που επιβεβαιώνει τις γέφυρες που έχουν πέσει μεταξύ των δύο διαφορετικών κόσμων.
Διόλου τυχαίο καθώς τον γάμο με τα υπεράκτια αιολικά ευλογούν ήδη μεγάλοι πετρελαϊκοί κολοσσοί όπως η Repsol, η Shell και η Total αλλά και η Equinor (ο πρώην πετρελαϊκός κολοσσός της Statoil).
Η τελευταία έχει εγκαταστήσει στον Ατλαντικό ένα μεγάλο πλωτό αιολικό προκειμένου να τροφοδοτήσει μια εξέδρα πετρελαίου που θεωρείται από τις πλέον ενεργοβόρες εγκαταστάσεις και μέχρι πρόσφατα λειτουργούσε με ντιζελοκινητήρα.
Ποια είναι τα κίνητρα για τα θαλάσσια αιολικά
Η συγκυρία για την εκμετάλλευση του αιολικού δυναμικού στη θάλασσα είναι πολύ ευνοϊκή. Στην άποψη αυτή συνηγορούν οι φιλόδοξοι εθνικοί στόχοι για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και την ενεργειακή μετάβαση, αλλά και η προσπάθεια επενδυτών και κυβέρνησης να μετακινηθούν εκεί… που πραγματικά φυσάει. «Μέχρι σήμερα, λόγω των μεγάλων κοινωνικών αντιδράσεων, ήμασταν αναγκασμένοι να αναπτύσσουμε έργα στην ηπειρωτική χώρα, με αποτέλεσμα να τείνουν να εξαφανιστούν οι καλές θέσεις, πηγαίνοντας σε περιοχές με όλο και πιο οριακό αιολικό δυναμικό», σημειώνει επιχειρηματίας του κλάδου. Εκεί, όπως λέει, όπου είναι πραγματικά πλούσιο το αιολικό δυναμικό -στο Αιγαίο, για παράδειγμα- δεν υπάρχει καμία εκμετάλλευση. Τονίζει μάλιστα ότι η στροφή στα offshore αιολικά θα αποσυμπιέσει και την αγορά από τις κοινωνικές αντιδράσεις που υψώνονται σαν τείχη όλο και πιο συχνά μπροστά από τα επενδυτικά σχέδια και βάζουν σοβαρά εμπόδια. Οι επενδυτές των ΑΠΕ εκτιμούν ότι με διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες οι αντιδράσεις για έργα μέσα στις θάλασσες και σε ασφαλείς αποστάσεις από τις ακτές θα μετριαστούν.
Με την ίδια πλευρά συντάσσεται και η κυβέρνηση, η οποία επιδιώκει να αποσυμφορήσει την αγορά από το πελώριο κύμα των αιτήσεων που απειλεί να σκεπάσει τις ΑΠΕ δημιουργώντας ισχυρά διλήμματα στην κοινωνία.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο για τα θαλάσσια αιολικά, η χωροθέτηση, η αδειοδότηση και η αποζημίωσή τους είναι σήμερα η καρδιά της συζήτησης που έχει ξεκινήσει στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και αναμένεται να ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες ώστε μέχρι το καλοκαίρι να μπορούμε να έχουμε έναν ασφαλή δρόμο για να… διασχίσουμε τις ελληνικές θάλασσες. Καταλυτικό ρόλο στο νέο πλαίσιο που θα αντικαταστήσει το προηγούμενο διαδραματίζουν οι ιδιώτες επενδυτές.
Η Ελληνική Επιστημονική Ενωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), με μέλη της τους μεγαλύτερους φορείς αιολικής ενέργειας της χώρας, έχει παραδώσει από τις αρχές του χρόνου στο ΥΠΕΝ ένα σχέδιο νόμου το οποίο εκτιμάται ότι μπορεί να αποτελέσει μια καλή βάση για τα επόμενα νομοθετικά βήματα της Πολιτείας.
Παρά τις διαφορετικές σχολές που επικρατούν διεθνώς για τη χωροθέτηση και αδειοδότηση των έργων, οι επενδυτές προτείνουν ένα μεικτό μοντέλο στο οποίο θα συμπράττουν ιδιώτες και Δημόσιο.
Σύμφωνα με τη μελέτη της ΕΛΕΤΑΕΝ, η Πολιτεία επιλέγει μια ευρύτερη περιοχή με βάση μετρήσεις επιστημονικών φορέων και ανεμολογικά χαρακτηριστικά και κάνει ένα πρώτο screening βγάζοντας εκτός τις απαγορευμένες περιοχές, κυρίως όσες σχετίζονται με οικονομικά, εθνικά ή και περιβαλλοντικά ζητήματα (π.χ. τουρισμό, αλιεία, λιβάδια Ποσειδωνίας, στρατιωτικές περιοχές κ.ά.). Ετσι, καθορίζονται οι περιοχές επέμβασης στη θαλάσσια έκταση, τις οποίες θα μπορεί ο επενδυτής να ερευνήσει ώστε να διαπιστώσει την καταλληλότητά τους.
Κατόπιν, οι περιοχές αυτές θα υπόκεινται σε διαγωνιστικές διαδικασίες μειοδοτικού χαρακτήρα ώστε τα έργα που θα ανατεθούν να λάβουν άδεια παραγωγής και να προχωρήσει η ωρίμανση της αδειοδότησής τους. Οι επενδυτές τάσσονται υπέρ της άμεσης ενεργοποίησης των διαδικασιών για υποβολή αιτήσεων και ερευνητικές εργασίες ώστε να αποφασίσουν οι ίδιοι ποιες περιοχές θέλουν να ερευνήσουν κατ’ αποκλειστικότητα και σε ποιες από αυτές θα συμμετάσχουν στη μετέπειτα ανταγωνιστική διαδικασία καθορισμού της τιμής αποζημίωσης.
«Στόχος πρέπει να είναι, σε διάστημα 18-24 μηνών, το Δημόσιο να έχει στα χέρια του ολοκληρωμένα επενδυτικά προγράμματα ανάπτυξης των πλωτών αιολικών πάρκων σε όλες τις δυνατές περιοχές και στο ίδιο διάστημα να καταλήξει σε ένα κατάλληλο και λειτουργικό ρυθμιστικό πλαίσιο στήριξης των επενδύσεων αυτών», επισημαίνει η κυρία Στέλλα Ζαχαρία, Energy Market Regulation της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, ώστε να δημιουργηθεί, όπως αναφέρει, ένα πρώτο πακέτο έργων 1 έως 2 GW για την περίοδο έως το 2030.
Το capacity της χώρας μας σε θαλάσσια πάρκα
Πρόσφατη μελέτη της Ε.Ε. υπολογίζει το διαθέσιμο θαλάσσιο δυναμικό για πλωτά αιολικά στη χώρα μας στα 263 GW. Οπως όμως παρατηρεί το στέλεχος της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, τα στοιχεία αυτά δεν υπολογίζουν κρίσιμα χωροταξικά, περιβαλλοντικά και εθνικά κριτήρια της θαλάσσιας περιοχής: «Οι δικές μας εκτιμήσεις για το δυναμικό πλωτών αιολικών πάρκων στην θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου και εντός των 6 ναυτικών μιλίων είναι σαφώς μικρότερες, εξαιρώντας κάθε περιοχή που θα μπορούσε δυνητικά να επιφέρει σύγκρουση με άλλες δραστηριότητες (κριτήρια περιβαλλοντικά, αρχαιολογικά, τουριστικά, στρατιωτικά)».
Για παράδειγμα, η χωροθέτηση έργων πέραν των 6 ναυτικών μιλίων, όπως συμβαίνει με τις έρευνες υδρογονανθράκων, διαφοροποιεί την κλίμακα των έργων αλλά και τις περιοχές ενδιαφέροντος.
Δύο ακόμη κρίκοι της αλυσίδας των offshore αιολικών αποτελούν κρίσιμες παραμέτρους για την υλοποίηση των νέων υποδομών: ο ΑΔΜΗΕ, ο οποίος μπαίνει στο επίκεντρο του σχεδιασμού για τη διασύνδεση των πάρκων με το ηλεκτρικό σύστημα, και φυσικά το θέμα των αποζημιώσεων των έργων που έχει άμεση επίπτωση στην αγορά και τον τελικό καταναλωτή.
Όπως αναφέρει το protothema.gr: Από το ΥΠΕΝ τονίζουν ότι ο ρόλος του Διαχειριστή είναι κομβικός λόγω της μεγάλης πείρας του στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, με στόχο να αποτελέσει μέρος του σχεδιασμού και πολύτιμο σύμμαχο των επενδυτών. Αλλωστε η υλοποίηση των διασυνδέσεων των νησιών σε Αιγαίο και Ιόνιο φέρνει πιο κοντά τον ηλεκτρικό χώρο στην υπεράκτια αιολική ενέργεια, καθώς η απόσταση μεταξύ των πεδίων στα οποία υφίσταται υπεράκτιο αιολικό δυναμικό και του ηλεκτρικού συστήματος μειώνεται. Ωστόσο είναι σαφές ότι πολλά κομμάτια του 10ετούς επενδυτικού σχεδίου του ΑΔΜΗΕ θα χρειαστεί να επιταχυνθούν.
Σε ό,τι αφορά την αποζημίωση των έργων, το μεγάλο ύψος των επενδύσεων αλλά και η τεχνολογία είναι στοιχεία που δείχνουν ότι πρέπει να στηριχθεί στα πρώτα της βήματα ώστε να δημιουργηθεί η κρίσιμη μάζα.
Στο υπουργείο Περιβάλλοντος φαίνεται ότι έχουν καταλήξει σε μια ενδιάμεση λύση με αποζημίωση των πρώτων έργων και ένα διαφορετικό καθεστώς με διαγωνισμούς που θα ρίξουν σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα και το κόστος. Στελέχη του χρηματοπιστωτικού τομέα, σε πρόσφατη εκδήλωση της ΕΛΕΤΑΕΝ για τα αιολικά πάρκα, τόνισαν ότι είναι αναγκαίο να υπάρξει ένας μηχανισμός επιδότησης που να μετριάσει το ρίσκο, στοιχεία που μπορούν να διαμορφώσουν χαμηλές τιμές και επομένως να προσελκύσουν περισσότερους επενδυτές στη χώρα μας. Σήμερα, όπως αναφέρθηκε σε σχέση με έναν χρόνο πριν, πάνω από 20 infrustructure funds αναζητούν ευκαιρίες χρηματοδότησης στον τομέα των ΑΠΕ στην Ελλάδα.
Αυτή την περίοδο, στην Ευρώπη λειτουργούν ή είναι υπό κατασκευή περίπου 16 GW offshore πάρκα. Από αυτά μόνο τα 233 MW είναι πλωτά (δένονται με άγκυρα στον βυθό) και τα υπόλοιπα είναι σταθερής θεμελίωσης.
Οι χώρες που παρουσιάζουν αυξημένη παρουσία στα πλωτά αιολικά λόγω γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Νορβηγία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία. Σε αυτές τις χώρες, εκτός από τα 233 MW, βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης επιπλέον 10,6 GW και αναμένονται να κατασκευαστούν μέχρι το 2030.
