Νέες προοπτικές στη θεραπεία του άσθματος και άλλων φλεγμονωδών παθήσεων
Για πολλές δεκαετίες, οι επιστήμονες πίστευαν ότι είχαν κατανοήσει τη βιοχημική μηχανική που προκαλεί τη φλεγμονή του άσθματος, η οποία περιορίζει τους αεραγωγούς και καθιστά δύσκολη την αναπνοή. Οι μόρια που ονομάζονται “λευκοτριένες” – χημικές ουσίες που απελευθερώνονται από τα λευκά αιμοσφαίρια όταν ερεθίζονται οι αεραγωγοί ή όταν εισπνέεται κάποιο αλλεργιογόνο – είχαν χαρακτηριστεί ως οι κύριοι υπεύθυνοι. Έχουν αναπτυχθεί φάρμακα που μπλοκάρουν την μοριακή αλυσίδα που ξεκινούν, η οποία οδηγεί σε δυσκολία στην αναπνοή.
Ωστόσο, οι ερευνητές από το Case Western Reserve University πιστεύουν ότι αυτά τα μόρια μπορεί να μην είναι οι κακοί παίκτες τελικά. Έχουν ανακαλύψει μόρια που είναι παρόμοια στη δομή αλλά παράγονται μέσω ενός εντελώς διαφορετικού χημικού μονοπατιού στο σώμα. Πιστεύουν ότι τα μόρια που ονομάζουν “ψευδολευκοτριένες” μπορεί να είναι οι κυρίαρχοι παράγοντες στην φλεγμονώδη αλυσίδα που προκαλεί ασθένειες.
Η σημασία της ανακάλυψης
Η έρευνα ανοίγει νέες προοπτικές για τη θεραπεία του άσθματος καθώς και άλλων φλεγμονωδών ασθενειών, πιθανώς συμπεριλαμβανομένων των νευρολογικών παθήσεων όπως οι νόσοι του Πάρκινσον και του Αλτσχάιμερ. Η έρευνα, που χρηματοδοτήθηκε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, είναι διαθέσιμη διαδικτυακά ως προδημοσίευση πριν από την έκδοση στο Journal of Allergy and Clinical Immunology.
Οι υποτιθέμενοι ένοχοι στις φλεγμονώδεις ασθένειες – οι λευκοτριένες – σχηματίζονται υπό τον έλεγχο ενζύμων που μετασχηματίζουν λιπίδια, ή λιπαρές μόρια. Αντίθετα, οι ψευδολευκοτριένες που ανακάλυψαν ο Σαλομόν και η ομάδα του σχηματίζονται προσθέτοντας οξυγόνο στα λιπίδια μέσω μορίων που ονομάζονται “ελεύθερες ρίζες”. Ο Σαλομόν, ο οποίος είναι επίσης καθηγητής οφθαλμολογίας στην Ιατρική Σχολή του Case Western Reserve, δήλωσε: “Η διαδικασία των ελεύθερων ριζών είναι σχεδόν σαν μια έκρηξη ή μια φωτιά. Είναι ακριβώς όπως όταν το οξυγόνο αντιδρά με καύσιμο και δημιουργούνται φλόγες. Μπορεί εύκολα να ξεφύγει από τον έλεγχο.”
Δυνατότητες νέων θεραπειών
Οι άνθρωποι που πάσχουν από άσθμα ενδέχεται να στερούνται ενζύμων και αντιοξειδωτικών μορίων που συνήθως περιορίζουν τις ελεύθερες ρίζες, αναζητώντας και καταστρέφοντας τις. Οι λευκοτριένες και οι ομόλογοί τους προκαλούν φλεγμονή εισερχόμενοι σε υποδοχείς, όπως ένα κλειδί σε μια ανάφλεξη, ξεκινώντας μια μοριακή αλυσίδα που περιορίζει τους αεραγωγούς των ασθματικών. Αποτελεσματικά φάρμακα για το άσθμα, όπως το Singulair, μπλοκάρουν την ανάφλεξη ώστε το κλειδί να μην ταιριάζει.
“Η πραγματική σημασία αυτής της ανακάλυψης είναι η δυνατότητα θεραπείας αυτών των ασθενειών με φάρμακα που προλαμβάνουν τη διαδικασία των ελεύθερων ριζών ή την μετριάζουν, αντί να χρησιμοποιούν φάρμακα που μπλοκάρουν τον υποδοχέα,” δήλωσε ο Σαλομόν. Όχι όλες οι φλεγμονές είναι επιβλαβείς. Το σώμα χρειάζεται φλεγμονή για να καθοδηγήσει τα λευκά αιμοσφαίρια στον τόπο ενός τραύματος για να επουλωθεί, και εμπλέκεται επίσης στη μνήμη και την ανάπτυξη.
Τα φάρμακα για το άσθμα επαναχρησιμοποιούνται εκτός ετικέτας για τη θεραπεία νευρολογικών ασθενειών. Ωστόσο, αυτές οι θεραπείες θα μπορούσαν επίσης να μπλοκάρουν τα ευεργετικά αποτελέσματα των λευκοτριενών. “Αν οι μόρια που προκαλούν το πρόβλημα δεν είναι οι λευκοτριένες αλλά αυτά τα άλλα μόρια,” δήλωσε ο Σαλομόν, “μια καλύτερη θεραπεία θα ήταν απλώς να σταματήσουμε τον σχηματισμό αυτών των άλλων μορίων αντί να φράξουμε την ανάφλεξη.”
Ο Σαλομόν και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν τις δεκαετίες εμπειρίας τους στη μελέτη της οξείδωσης των λιπιδίων – και κάποια χημική διαίσθηση – για να μαντέψουν ότι οι ψευδολευκοτριένες υπήρχαν. Δημιούργησαν τα μόρια στο εργαστήριο για να αναπτύξουν μεθόδους ανίχνευσής τους. Έλαβαν δείγματα ούρων από ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με ήπιο ή σοβαρό άσθμα και τα σύγκριναν με ούρα από άτομα που δεν πάσχουν από την ασθένεια.
Όχι μόνο βρέθηκαν ψευδολευκοτριένες στα ούρα των ασθενών με άσθμα, αλλά και οι ποσότητες συσχετίστηκαν άμεσα με τη σοβαρότητα της ασθένειας. Οι ασθενείς με σοβαρό άσθμα ή ακόμη και εκείνοι με ήπιο άσθμα είχαν τέσσερις έως πέντε φορές περισσότερες από τους ελέγχους. Οι ερευνητές προτείνουν ότι αυτό θα μπορούσε να είναι ένα νέο βιοδείκτης για τη δοκιμή της σοβαρότητας της ασθένειας και την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των θεραπειών.
Οι ερευνητές σκοπεύουν στη συνέχεια να διερευνήσουν αν αυτές οι ψευδολευκοτριένες εμπλέκονται και σε άλλες αναπνευστικές ασθένειες, όπως ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (γνωστός και ως RSV).
