Νέα οργανίδια προσφέρουν ελπίδες για τη μελέτη της ηπατικής ίνωσης
Καθώς οι χρόνιες ηπατικές παθήσεις γίνονται ολοένα και πιο διαδεδομένες, ερευνητές από το Science Tokyo έχουν αναπτύξει ένα οργανίδιο που αναπαράγει τη διαδικασία αναγέννησης του ήπατος. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση προσφέρει νέες ελπίδες για μελλοντικές θεραπείες. Το μοντέλο αυτό αναδημιουργεί τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ηπατοκυττάρων και των ηπατικών αστεροειδών κυττάρων, δύο τύπων κυττάρων που εμπλέκονται στην αποκατάσταση και την ίνωση του ήπατος. Παρέχει μια αναγκαία, ανθρώπινη βάση για τη μελέτη της ανάπτυξης της ηπατικής ίνωσης, της επικοινωνίας των κυττάρων κατά τη διάρκεια τραυματισμού και για τη δοκιμή φαρμάκων που θα μπορούσαν να σταματήσουν ή ακόμη και να αναστρέψουν τη βλάβη στο ήπαρ.
Η διαδικασία ίνωσης και οι προκλήσεις της
Ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει μια εξαιρετική ικανότητα αυτοΐασης. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, το σύστημα αποκατάστασης του σώματος προκαλεί περισσότερη ζημιά παρά καλό. Αυτό συμβαίνει με τις χρόνιες ηπατικές παθήσεις, όπου οι επαναλαμβανόμενοι τραυματισμοί προκαλούν κύκλους ζημιάς και αποκατάστασης που, με την πάροδο του χρόνου, οδηγούν στην υπερπαραγωγή του εξωκυττάριου πλέγματος (ECM). Καθώς ο υγιής ηπατικός ιστός αντικαθίσταται σταδιακά από σκληρό ιστό ουλής, γνωστό ως ίνωση, μπορεί να προχωρήσει σε κίρρωση, μια μη αναστρέψιμη κατάσταση που συχνά οδηγεί σε ηπατική ανεπάρκεια. Αυτή η κατάσταση αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για θεραπείες που θα μπορούσαν να σταματήσουν ή ακόμη και να αναστρέψουν την ίνωση πριν καταστεί μόνιμη.
Η καινοτομία του οργανιδίου iHSO
Για να κατανοήσουν καλύτερα πώς αναπτύσσεται η ίνωση, οι ερευνητές από το Ινστιτούτο Επιστήμης του Τόκιο δημιούργησαν έναν νέο τύπο ανθρώπινου ηπατικού οργανιδίου, ένα μικροσκοπικό μοντέλο που μιμείται τη δομή και τη λειτουργία του πραγματικού ηπατικού ιστού. Το μοντέλο, γνωστό ως iHSO (οργανίδιο που προέρχεται από ηπατοκύτταρα και ηπατικά αστεροειδή κύτταρα), σχεδιάστηκε για να αναδημιουργήσει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ δύο βασικών τύπων κυττάρων που ρυθμίζουν την αποκατάσταση του ήπατος: τα ηπατοκύτταρα και τα ηπατικά αστεροειδή κύτταρα (HSCs).
Η ερευνητική ομάδα, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Σεΐ Κακινούμα, περιλάμβανε επίσης τους καθηγητές Γιασουχίρο Ασαχίνα και Μασάτο Μιγιοσί, καθώς και τον μεταπτυχιακό φοιτητή Τομohίρο Μοχίδα, και συνεργάστηκε με το Πανεπιστήμιο Τζουντέντο. Η μελέτη δημοσιεύθηκε διαδικτυακά στο περιοδικό Stem Cell Reports στις 18 Σεπτεμβρίου 2025.
Η σημασία των αλληλεπιδράσεων των κυττάρων
Αυτό το σύστημα προσφέρει μια νέα προοπτική για την κατανόηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ηπατοκυττάρων και των αστεροειδών κυττάρων, κάτι που μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων θεραπειών για διάφορες ηπατικές παθήσεις. Σε ένα υγιές ήπαρ, τα HSCs παραμένουν ήσυχα, αποθηκεύοντας βιταμίνη Α σε μικρές λιπιδικές σταγόνες. Όταν το ήπαρ τραυματίζεται, αυτά τα κύτταρα λαμβάνουν σήματα από τα κατεστραμμένα ηπατοκύτταρα, καθώς και από ανοσοποιητικά και ενδοθηλιακά κύτταρα. Σε απάντηση, τα HSCs ενεργοποιούνται και μετατρέπονται σε μυοϊνοβλάστες που παράγουν ECM για να επισκευάσουν τη ζημιά.
Η αλληλεπίδραση μεταξύ των HSCs και των ηπατοκυττάρων είναι κρίσιμη, καθώς δημιουργεί ένα σύστημα αμφίδρομης επικοινωνίας που ρυθμίζει τόσο την αποκατάσταση όσο και την αναγέννηση. Ωστόσο, οι περισσότερες από αυτές τις γνώσεις προέρχονται από ζωικά μοντέλα, τα οποία δεν αναπαράγουν πλήρως τη συμπεριφορά των ανθρώπινων κυττάρων. Με την ανάπτυξη του οργανιδίου iHSO, οι ερευνητές ελπίζουν να γεφυρώσουν αυτό το κενό και να προχωρήσουν σε σημαντικά βήματα στην κατανόηση και την αντιμετώπιση των ηπατικών παθήσεων.
