Νέα φάρμακα υπό ανάπτυξη για τη θεραπεία της παχυσαρκίας
Μια ομάδα ερευνητών έχει αναπτύξει πειραματικά φάρμακα που ενθαρρύνουν τα μιτοχόνδρια στα κύτταρά μας να εργάζονται πιο σκληρά και να καίνε περισσότερες θερμίδες. Αυτές οι ανακαλύψεις θα μπορούσαν να ανοίξουν νέους δρόμους για τη θεραπεία της παχυσαρκίας και τη βελτίωση της μεταβολικής υγείας.
Η παχυσαρκία και οι επιπτώσεις της
Η παχυσαρκία αποτελεί παγκόσμια επιδημία και σχετίζεται με πολλές ασθένειες, όπως ο διαβήτης και ο καρκίνος. Οι υπάρχουσες θεραπείες για την παχυσαρκία απαιτούν συχνά ενέσεις και μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες, γι’ αυτό η ανάπτυξη μιας ασφαλούς μεθόδου για την ενίσχυση της απώλειας βάρους θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικά οφέλη για τη δημόσια υγεία.
Η έρευνα και τα ευρήματα
Η μελέτη, που διεξήχθη από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Τρίσταν Ρόουλινγκ από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας Σίδνεϊ (UTS), δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Chemical Science, το οποίο ανήκει στη Βασιλική Εταιρεία Χημείας του Ηνωμένου Βασιλείου και αναδείχθηκε ως “επιλογή της εβδομάδας”. Η ερευνητική ομάδα, που συνεργάστηκε με το Πανεπιστήμιο Μνημονίου του Νιουφάουντλαντ στον Καναδά, επικεντρώθηκε στους “μιτοχονδριακούς uncouplers”. Αυτές οι μόρια κάνουν τα κύτταρα να καίνε ενέργεια λιγότερο αποτελεσματικά και να απελευθερώνουν καύσιμο ως θερμότητα, αντί να το μετατρέπουν σε ενέργεια που μπορεί να χρησιμοποιήσει το σώμα.
Τα μιτοχόνδρια συχνά αναφέρονται ως οι “σταθμοί παραγωγής ενέργειας” των κυττάρων. Μετατρέπουν την τροφή που καταναλώνουμε σε χημική ενέργεια, γνωστή ως ATP ή αδενοσίνη τριφωσφορικό. Οι μιτοχονδριακοί uncouplers διαταράσσουν αυτή τη διαδικασία, αναγκάζοντας τα κύτταρα να καταναλώνουν περισσότερα λίπη για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες.
Ο Ρόουλινγκ εξήγησε ότι “αυτό μπορεί να συγκριθεί με ένα υδροηλεκτρικό φράγμα. Κανονικά, το νερό από το φράγμα ρέει μέσα από τουρμπίνες για να παράγει ηλεκτρισμό. Οι uncouplers δρουν σαν μια διαρροή στο φράγμα, επιτρέποντας σε μέρος της ενέργειας να παρακάμψει τις τουρμπίνες, με αποτέλεσμα να χάνεται ως θερμότητα, αντί να παράγει χρήσιμη ενέργεια”.
Δημιουργία ασφαλέστερων μιτοχονδριακών uncouplers
Οι ενώσεις που προκαλούν μιτοχονδριακή αποσύνδεση ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά πριν από περίπου έναν αιώνα, αλλά οι πρώτες αυτές ουσίες ήταν θανατηφόρα δηλητήρια που προκαλούσαν υπερθέρμανση και θάνατο. Ο Ρόουλινγκ αναφέρθηκε σε ένα ιστορικό περιστατικό από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου εργάτες σε εργοστάσιο πυρομαχικών στη Γαλλία παρουσίασαν απώλεια βάρους και υψηλές θερμοκρασίες, μερικοί μάλιστα πέθαναν. Αυτό προκλήθηκε από μια χημική ουσία που χρησιμοποιούνταν στο εργοστάσιο, γνωστή ως 2,4-Δινιτροφαινόλη ή DNP.
Η DNP διαταράσσει την παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια και αυξάνει τον μεταβολισμό. Παρά την αποτελεσματικότητά της, απαγορεύτηκε λόγω των σοβαρών τοξικών επιδράσεών της. Η δόση που απαιτείται για την απώλεια βάρους ήταν επικίνδυνα κοντά στη θανατηφόρα δόση.
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές δημιούργησαν ασφαλέστερους “ήπιους” μιτοχονδριακούς uncouplers, προσαρμόζοντας με ακρίβεια τη χημική δομή πειραματικών μορίων, επιτρέποντάς τους να ρυθμίζουν την ένταση με την οποία ενισχύουν τη χρήση ενέργειας από τα κύτταρα. Κάποια από τα πειραματικά φάρμακα αύξησαν τη δραστηριότητα των μιτοχονδρίων χωρίς να βλάπτουν τα κύτταρα ή να διαταράσσουν την ικανότητά τους να παράγουν ATP, ενώ άλλα παρουσίασαν τους ίδιους κινδύνους που παρατηρήθηκαν με τις παλιές τοξικές ενώσεις.
Αυτή η ανακάλυψη επέτρεψε στους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα γιατί οι ασφαλέστερες μολύβδοι συμπεριφέρονται διαφορετικά. Οι ήπιοι μιτοχονδριακοί uncouplers επιβραδύνουν τη διαδικασία σε επίπεδο που τα κύτταρα μπορούν να αντέξουν, προστατεύοντας από αρνητικές επιπτώσεις. Επιπλέον, μειώνουν το οξειδωτικό στρες στα κύτταρα, κάτι που μπορεί να βελτιώσει τη μεταβολική υγεία, να προσφέρει αντιγηραντικά οφέλη και να προστατεύσει από νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η άνοια.
Αν και η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, προσφέρει ένα πλαίσιο για τον σχεδιασμό μιας νέας γενιάς φαρμάκων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ήπια μιτοχονδριακή αποσύνδεση και να εκμεταλλευτούν τα οφέλη χωρίς τους κινδύνους.
