Για περισσότερα από 200 χρόνια τα εμβόλια έχουν αποτρέψει ασθένειες και έχουν σώσει αμέτρητες ανθρώπινες ζωές. Η ιστορία του εμβολιασμού είναι μια από τις πιο επιτυχημένες ιστορίες παρεμβάσεων δημόσιας υγείας, με μακροχρόνιο ιστορικό αποτελεσματικότητας.
Για περισσότερα από 200 χρόνια τα εμβόλια έχουν αποτρέψει ασθένειες και έχουν σώσει αμέτρητες ανθρώπινες ζωές. Η ιστορία του εμβολιασμού είναι μια από τις πιο επιτυχημένες ιστορίες παρεμβάσεων δημόσιας υγείας, με μακροχρόνιο ιστορικό αποτελεσματικότητας.
Αυτό τονίζει η Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Επισκεπτών Υγείας Δρ. Μαρία Σακουφάκη, με αφορμή την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμού την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου. Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση για τη σημασία του εμβολιασμού στην υγεία και ευημερία του ευρωπαϊκού και του ευρύτερου πληθυσμού.
Πολλά λοιμώδη νοσήματα είναι σπάνια στις μέρες μας λόγω των οργανωμένων προγραμμάτων εμβολιασμών, με συνέπεια οι αρνητικές επιπτώσεις των ασθενειών αυτών να έχουν ξεχαστεί. Αν ο πληθυσμός σταματήσει να εμβολιάζεται, πολλές από αυτές τις ασθένειες και οι σχετιζόμενες επιδημικές εκρήξεις μπορούν να επιστρέψουν.
Επιστροφή ασθενειών
Ο εμβολιασμός προστατεύει τα άτομα από ασθένειες που θα μπορούσαν να έχουν σοβαρές συνέπειες για την υγεία τους, για παράδειγμα:
- Η διφθερίτιδα σκοτώνει 1 στα 10 άτομα που μολύνονται από αυτήν, ακόμη και με θεραπεία.
- Σχεδόν 9 στα 10 μωρά που γεννιούνται από μητέρες που είχαν ερυθρά στην αρχή της εγκυμοσύνης, θα πάσχουν από κώφωση, καταρράκτη και μαθησιακές δυσκολίες εξαιτίας του συγγενούς συνδρόμου ερυθράς.
- Η μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος σκοτώνει 1 στα 10 άτομα, ακόμη και με έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Από αυτούς που επιζούν, το 20% εμφανίζεο προβλήματα όπως νευρολογική ή ακουστική ανεπάρκεια και ακρωτηριασμό.
- Η ιλαρά είναι εξαιρετικά μεταδοτική και 3 στα 10 άτομα που προσβάλλονται, αναπτύσσουν επιπλοκές, όπως μόλυνση του αυτιού, διάρροια, πνευμονία και εγκεφαλίτιδα (φλεγμονή του εγκεφαλικού ιστού).
- Ο κοκίτης μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρός στα βρέφη, προκαλώντας περιόδους βήχα που μπορεί να επαναληφθούν για έως και δύο μήνες. Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν πνευμονία, εγκεφαλοπάθεια, επιληπτικές κρίσεις, ακόμη και θάνατο.
Αυτή η λίστα με παραδείγματα περιλαμβάνει ασθένειες για τις οποίες τα εμβόλια περιλαμβάνονται στα εθνικά προγράμματα εμβολιασμού ή/και χορηγούνται σε άτομα που θεωρείται ότι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να προσβληθούν από τη νόσο.
Η πανδημία
Τα ίδια τα εμβόλια Covid-19 είναι αποτέλεσμα αυτής της μακράς ιστορίας έρευνας και καινοτομίας και η ανάπτυξή τους σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ήταν αποτέλεσμα δεκαετιών προηγούμενης έρευνας και πρωτοφανών επιπέδων συνεργασίας σε όλο τον κόσμο.
Την δεδομένη στιγμή, που η παγκόσμια κοινότητα αντιμετωπίζει μια πρωτοφανή υγειονομική κρίση, λόγω της πανδημίας COVID- 19, αναδεικνύεται με τον πιο εμφατικό τρόπο, η αξία των εμβολίων ως ασπίδα ατομικής και συλλογικής προστασίας.
Ενώ η πανδημία του COVID-19 ήταν μια περίοδος πρόκλησης για τη διατήρηση υψηλών ποσοστών εμβολιασμού ρουτίνας σε παιδιά και εφήβους, πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την ενίσχυση των τακτικών προγραμμάτων εμβολιασμού, τη κάλυψη των κενών ανοσίας και να μην μείνει κανένας ανεμβολίαστος και δεν αναφερόμαστε μόνο στο εμβόλιο Covid-19.
Αντενδείξεις
Ένα εμβόλιο μπορεί να αντενδείκνυται για ορισμένα άτομα, που σημαίνει ότι δεν πρέπει να το λάβουν. Οι πιθανές αντενδείξεις θα πρέπει πάντα να συζητούνται με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης πριν από τη λήψη ενός εμβολίου.
Ένα εμβόλιο π.χ. αντενδείκνυται σε άτομα που είναι αλλεργικά σε οποιαδήποτε από τις δραστικές ουσίες ή συστατικά του εμβολίου όπως αναφέρονται στις πληροφορίες του προϊόντος. Ένα ιστορικό «αναφυλακτικής» ή άλλης σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης μετά τη λήψη ενός εμβολίου αποτελεί αντένδειξη για περαιτέρω δόσεις αυτού του εμβολίου. Η αναφυλαξία είναι μια σπάνια, ταχεία, ακραία αλλεργική αντίδραση που μπορεί να προκαλέσει σοκ, πρήξιμο και δυσκολία στην αναπνοή. Συνήθως εμφανίζεται μέσα σε λίγα λεπτά από την έκθεση στην πηγή της αλλεργίας. Κάποιος που εμφανίζει αναφυλακτική ή άλλη σοβαρή αλλεργική αντίδραση μετά από ένα συγκεκριμένο εμβόλιο δεν θα πρέπει να λάβει ξανά αυτό το εμβόλιο.
Ορισμένες διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος (π.χ. συγγενείς ανοσοανεπάρκειες) ή ιατρικές θεραπείες (π.χ. χημειοθεραπεία, μεταμόσχευση μυελού των οστών ή άλλου οργάνου ή υψηλές δόσεις στεροειδών) είναι αντενδείξεις για ορισμένα εμβόλια, όπως η ιλαρά, η παρωτίτιδα, η ερυθρά, η ανεμοβλογιά ή ο στοματικός τύφος.
Ανοσοκατεσταλμένοι
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ολοκλήρωση των απαιτούμενων εμβολιασμών συνιστάται πριν από την έναρξη μιας θεραπείας, καθώς κατά τη διάρκεια της θεραπείας ο ασθενής μπορεί να διατρέχει υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης. Οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς επωφελούνται επίσης από τον πλήρη εμβολιασμό των γύρω τους (όπως μέλη της οικογένειας, φροντιστές), καθώς τότε προστατεύονται και αυτοί έμμεσα.
Εγκυμοσύνη
Ορισμένα εμβόλια, επίσης, αντενδείκνυνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όπως η ιλαρά, η παρωτίτιδα και η ερυθρά. Πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε οι γυναίκες να λαμβάνουν όλα τα τακτικά συνιστώμενα εμβόλια πριν φτάσουν στην αναπαραγωγική ηλικία. Οι γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία θα πρέπει να συζητήσουν με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης ποια εμβόλια συνιστώνται πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη.
Τέλος, μπορεί να υπάρχουν άλλες αντενδείξεις για συγκεκριμένα εμβόλια, οι οποίες πρέπει να συζητηθούν με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης.
Οι Επισκέπτες Υγείας
Οι επισκέπτες υγείας δίνουν καθημερινό αγώνα στην αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID- 19 και είναι σημαντική η συμβολή τους στη διάδοση και στην προαγωγή του εμβολιασμού. Το θέμα του φετινού εορτασμού είναι η μακροζωία για όλους.
Οι Επισκέπτες Υγείας αποτελούν αναπόσπαστο και αναντικατάστατο μέλος της ομάδας υγείας της ΠΦΥ και την Δημόσια Κοινοτική Υγεία έχοντας έναν πολυδύναμο ρόλο. Ένα από τα κύρια καθήκοντα ευθύνης των Επισκεπτών Υγείας είναι η ενεργητική ανοσοποίηση, ο προγραμματισμός, η διενέργεια εμβολιασμών και η εν γένει διαχείριση του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών παιδιών-εφήβων και ενηλίκων. Επιτελούν χρέη συντονιστών για την εκπόνηση του προγράμματος εμβολιασμών του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών, καθώς και ειδικών ομάδων, όπως των ταξιδιωτών, των επαγγελματιών, των χρονίως πασχόντων, των ηλικιωμένων, των ευπαθών ομάδων, των προ-μεταμοσχευθέντων κ.α. Μπορούν επίσης να διενεργούν εμβολιασμό στο σπίτι σε ειδικές περιπτώσεις.
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας εμβολιασμού από τις αρχές του έτους, οι επισκέπτες υγείας έχουν ηγηθεί της προσπάθειας ανάπτυξης, συντονισμού και λειτουργίας των εμβολιαστικών κέντρων, εποπτεύοντας και εφαρμόζοντας όλα τα πρωτόκολλα για τη σωστή μεταφορά και χρήση των εμβολίων, εκπαιδεύοντας τους υπόλοιπους επαγγελματίες υγείας οι οποίοι κλήθηκαν να συνδράμουν λόγω της πίεσης που ασκήθηκε στο σύστημα υγείας.
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Επισκεπτών Υγείας, ως ο επιστημονικός φορέας εκπροσώπησης των Επισκεπτών Υγείας, συντάσσεται και υποστηρίζει όλες τις δράσεις, ενέργειες και κατευθυντήριες οδηγίες των παγκόσμιων και εγχώριων καθ ύλην αρμόδιων φορέων που σκοπό έχουν την προαγωγή και διασφάλιση της δημόσιας Υγείας.
