Ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), Λάζαρος Κυρίζογλου, κατά την εισήγησή του στο συνέδριο, τόνισε ότι η διοργάνωση αυτή πραγματοποιείται σε μια κρίσιμη χρονική περίοδο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Όπως σημείωσε, οι δήμοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια φάση μεγάλων αλλαγών, αλλά και σοβαρών προκλήσεων, που συνδυάζονται με σημαντικές αντιφάσεις και αβεβαιότητες. Στη διάρκεια του συνεδρίου, ο κ. Κυρίζογλου ανέφερε πως το κεντρικό όραμα για την επόμενη ημέρα της Αυτοδιοίκησης είναι η «επανεκκίνηση» του θεσμού, με στόχο την ενίσχυση των δήμων και την ενδυνάμωση της παρουσίας τους δίπλα στον πολίτη.
Για να γίνει αυτή η επανεκκίνηση εφικτή, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ υπογράμμισε ότι πρέπει να πληρούνται τρεις θεμελιώδεις προϋποθέσεις. Πρώτον, η οικονομική αυτοτέλεια των δήμων, η οποία απαιτεί τη διασφάλιση της αναγκαίας χρηματοδότησης για να μπορέσουν οι τοπικές αρχές να υλοποιούν τα έργα και τις δράσεις τους χωρίς να εξαρτώνται συνεχώς από εξωτερικούς παράγοντες. Δεύτερον, το ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων μεταξύ των διάφορων φορέων του Κράτους, προκειμένου να αποφευχθούν επικαλύψεις και ασάφειες που δυσχεραίνουν την αποδοτική λειτουργία των δήμων. Και τρίτον, η εξασφάλιση του απαραίτητου προσωπικού για τη λειτουργία των δήμων, έτσι ώστε οι τοπικές αρχές να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις ευθύνες και τις απαιτήσεις που τους αναλογούν.
Αυτές οι προϋποθέσεις, σύμφωνα με τον κ. Κυρίζογλου, είναι αναγκαίες για να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα και η βιωσιμότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και για να διασφαλιστεί ότι οι δήμοι θα συνεχίσουν να εξυπηρετούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ανάγκες των πολιτών, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και την ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο.
Τα προηγούμενα χρόνια οι Δήμοι πέτυχαν πολλά
Ο κος Κυρίζογλου σημείωσε ότι το προηγούμενο διάστημα η Αυτοδιοίκηση χάρη στην ενότητά της, τη συστηματική δουλειά, τη συνέπεια και την υπευθυνότητα που επέδειξε το αιρετό πολιτικό προσωπικό της και οι εργαζόμενοι στους ΟΤΑ, πέτυχε μεγάλες προόδους, διαχειρίστηκε με επιτυχία δύσκολες και πρωτόγνωρες καταστάσεις, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι έχει την ικανότητα να τα καταφέρνει.
Τόνισε ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα σε πολλούς τομείς, όπως
- στον τομέα της κυβερνησιμότητας, με την αλλαγή του εκλογικού συστήματος και την κατάργηση της απλής αναλογικής, που διεκδίκησε η ΚΕΔΕ
- την εφαρμογή ενός νέου, διαφανούς, δίκαιου και βιώσιμου συστήματος κατανομής των ΚΑΠ, που αποδεικνύει την έμπρακτη αλληλεγγύη της αυτοδιοίκησης προς τους μικρότερους δήμους
- τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους πολίτες
- την διεκδίκηση τα προηγούμενα χρόνια και απόδοση από την Πολιτεία στους δήμους έκτακτης χρηματοδότησης για την κάλυψη έκτακτων δαπανών .
- Σημείωσε παράλληλα ότι τα τελευταία χρόνια η Αυτοδιοίκηση είχε στη διάθεσή της περισσότερα χρήματα για την εκτέλεση έργων αξιοποιώντας χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης, το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης».
«Από την άλλη όμως, τόνισε, εξακολουθούμε να είμαστε αντιμέτωποι και να ταλαιπωρούμαστε από μεγάλα δομικά προβλήματα, από την αλληλοεπικάλυψη ευθυνών κι αρμοδιοτήτων, αλλά κι από αδικαιολόγητους αιφνιδιασμούς, που φέρνουν καθημερινά τους Δήμους μας, στα όρια των δυνατοτήτων τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με αιφνιδιασμούς από αποφάσεις που μας φορτώνουν με νέες, πρόσθετες ευθύνες κι αρμοδιότητες, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη από αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις, πως θα γίνουν πράξη, από τους Δήμους. Με ποια θεσμικά εργαλεία, ποια μέσα, ποια χρηματοδότηση, ποιο ανθρώπινο δυναμικό, ώστε τελικά αντί να προκαλείται σύγχυση να παράγονται θετικά αποτελέσματα για το Κράτος, για τις Πόλεις και τις Κοινωνίες μας».
Να δοθούν στους δήμους τα χρήματα που δικαιούνται
Αναφερόμενος ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ στα οικονομικά της Αυτοδιοίκησης, τόνισε:
«Είναι γνωστή η συστηματική άρνηση του Κεντρικού Κράτους, να αποδώσει στην Αυτοδιοίκηση το σύνολο των πόρων που άδικα μας αφαιρέθηκαν, την περίοδο των μνημονίων, περίπου 60%.
- Δεν μας έχουν αποδοθεί, όσα δαπανήσαμε τα προηγούμενα χρόνια, για το αυξημένο ενεργειακό και πληθωριστικό κόστος λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών μας και των ΔΕΥΑ.
- Δεν πήραμε ποτέ το σύνολο των χρημάτων που απαιτούνταν για να καλύψουμε το κόστος μιας σειράς νέων αρμοδιοτήτων που μας δόθηκαν. Από την ναυαγοσωστική κάλυψη και τη συντήρηση των σχολείων μας, μέχρι πρόσφατα την ευθύνη για την αποκομιδή και διαχείριση των πράσινων απορριμμάτων, από τον καθαρισμό των ιδιωτικών οικοπέδων, σε όλη την επικράτεια, για την πυροπροστασία.
- Δεν μας αποδόθηκε το αυξημένο κόστος μισθοδοσίας του προσωπικού μας, μετά την απόφαση της Κυβέρνησης να αυξήσει και καλώς έπραξε από 1.1.24 κατά περίπου 12% τις αποδοχές των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα και την αυτοδιοίκηση.
Παρόλα αυτά, το προηγούμενο διάστημα, με διαρκείς διεκδικήσεις και παραστάσεις σε όλα τα υπουργεία, έχουμε καταφέρει να εισπράξουμε
- αυξημένους ΚΑΠ το 2022 και το 2023, περίπου 332 εκ. ευρώ,
- επιπλέον επιχορήγηση 238 εκ. ευρώ το 2022 εν μέσω του κορωνοϊού για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους και 348 εκ. ευρώ για το έτος 2024, πέραν των τακτικών πόρων από τους ΚΑΠ , μαζί με την 5η δόση για τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων και τις τελεσίδικες σε βάρος δήμων δικαστικές αποφάσεις.
Όμως τα χρήματα αυτά, που μας δόθηκαν επιπλέον εξακολουθούν να μην επαρκούν, λόγω του τέλους ταφής, του αυξημένου ενεργειακού κόστους και του μισθολογικού κόστους και γι’ αυτό διεκδικήσαμε την καταβολή τουλάχιστον 450 εκατ. ευρώ επιπλέον των δόσεων ΚΑΠ, προκειμένου να μπορέσουμε να ισοσκελίσουμε τους προϋπολογισμούς μας για το 2024. Χρειαζόμαστε λοιπόν τουλάχιστον μία ακόμη επιπλέον δόση ΚΑΠ αλλά και μια ακόμη γενναία αύξηση των ΚΑΠ για το 2025, ώστε να ανταποκριθούμε στο τεράστιο λειτουργικό κόστος των δήμων μας, χωρίς να παρακαλάμε και την επόμενη χρονιά, τέτοια εποχή, για νέες ενέσεις ρευστότητας».
Είναι μεγάλη η απόκλιση μεταξύ των χρημάτων που δικαιούμαστε κι αυτών που μας αποδίδονται
Αναφερόμενος ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ στις προβλέψεις για τις αποδόσεις στους δήμους για το 2025, τόνισε ότι η απόκλιση μεταξύ του ύψους των πόρων που θα αποδοθούν και αυτών που δικαιούνται, είναι μεγάλη.
«Εάν εφαρμοζόταν ο Νόμος 3852/2010 χωρίς παρεκκλίσεις και μνημονιακές διατάξεις, οι συνολικοί ΚΑΠ των Δήμων, με βάση τις προβλεπόμενες από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αποδόσεις των τριών φόρων, ΦΠΑ, Φόρου Εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ θα έπρεπε να είναι 8,3 δις ευρώ για το 2025, σύμφωνα με το κατατεθέν σχέδιο του προϋπολογισμού του 2025. Πόσα θα πάρουμε; Λιγότερα από 3,8 δις. Η περίπου το 40% αυτών που δικαιούμαστε. 40% η απόδοση πόρων, 100% η ευθύνη».
Για το άμεσο μέλλον η Αυτοδιοίκηση ζητά:
- Τη γενναία αύξηση των ΚΑΠ για το 2025,
- να καταργηθεί το άρθρο 38, παρ. 1 του Ν. 5143/2024 που θεσπίζει ανώτατο πλαφόν αποδόσεων στα 3,841 εκ. ευρώ,
- την εφαρμογή του Ν. 3852/2010 , χωρίς παρεκκλίσεις και παρερμηνείες,
- την υλοποίηση με χρονοδιάγραμμα ενός προγράμματος απόδοσης των παρακρατηθέντων πόρων προς τους Δήμους, όπως έγινε το 2009, με την απόδοση 1,711 εκ. ευρώ.
Θετικό πολιτικό μέτρο το Πρόγραμμα Μαριέττα Γιαννάκου
Ο κος Κυρίζογλου ανέφερε ότι είναι θετική η εξαγγελία του προγράμματος «Μαριέττα Γιαννάκου», που προβλέπει χρηματοδότησή 250 εκατομμύρια ευρώ από δημόσιους πόρους, πέραν των ιδιωτικών δωρεών και χορηγιών που θα εξασφαλιστούν, για την συντήρηση κι αναβάθμιση υφιστάμενων σχολικών υποδομών, σε όλη τη χώρα, υπό τρεις όμως προϋποθέσεις: να εξασφαλιστούν οι πόροι που εξαγγέλθηκαν , να υπάρξει άμεση εμπλοκή των δήμων στο σχεδιασμό, να διασφαλιστούν γρήγορες διαδικασίες υλοποίησης.
Σε καμία περίπτωση όμως το πρόγραμμα «Μαριέττα Γιαννάκου» δεν αναιρεί την ανάγκη να εκπονηθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο κατασκευής νέων σχολικών αιθουσών σε όλη τη χώρα, γιατί το υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα μετρά πολλές δεκαετίες ζωής και λειτουργίας.
Άδικο χαράτσι το τέλος ταφής
Κατά την ομιλία του ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ αναφέρθηκε στην ομόφωνη απόφαση της Αυτοδιοίκησης να προσφύγει στη Δικαιοσύνη το προηγούμενο διάστημα, διεκδικώντας την ανατροπή δύο άδικων και αντισυνταγματικών νομοθετημάτων που αφορούν στο τέλος ταφής απορριμμάτων και την εφαρμογή του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).
Ο κος Κυρίζογλου υπενθύμισε ότι 164 δήμοι προσέφυγαν στο ΣτΕ διεκδικώντας την ακύρωση τριών αποφάσεων, με τις οποίες παρακρατήθηκαν από τους ΚΑΠ των δήμων, «οφειλόμενα» δήθεν ποσά, από τη μη καταβολή τέλους ταφής απορριμμάτων και κατ΄ επέκταση κατά της θέσπισης της επιβολής του τέλους ταφής των απορριμμάτων στους δήμους.
«Θεωρούμε ότι το τέλος ταφής είναι ένα άδικο χαράτσι, για κάτι για το οποίο δεν ευθύνονται οι δήμοι. Κι αυτή την αδικία ενωμένοι ελπίζουμε ότι θα την ανατρέψουμε, εμπιστευόμενοι την Ελληνική Δικαιοσύνη. Κι οφείλω στο σημείο αυτό να πω πως το δίκαιο των επιχειρημάτων μας το ενισχύει η συμπεριφορά του ΕΟΑΝ και του Ελληνικού Δημοσίου, που αντί να επιδιώξουν να προχωρήσει γρήγορα η εκδίκαση της υπόθεσης, με τη στάση τους έχουν προκαλέσει αδικαιολόγητες αναβολές και καθυστερήσεις. Όμως όσες καθυστερήσεις κι αν γίνουν, στο τέλος είμαι βέβαιος ότι θα δικαιωθούμε. Θα δικαιωθούμε γιατί δεν φταίμε εμείς για να πληρώνουμε χαράτσια. Δεν είναι οι δήμοι υπεύθυνοι για τη χωροθέτηση, την κατασκευή και τη λειτουργία σύγχρονων μονάδων διαχείρισης των απορριμμάτων. Δεν ευθύνονται οι δήμοι που η ανακύκλωση δεν πάει καλά στην Ελλάδα. Δεν ευθύνονται οι δήμοι που έχουν χαθεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρωπαϊκοί πόροι, που θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν την πράσινη διαχείριση των απορριμμάτων. Δεν ευθυνόμαστε εμείς που ποτέ μέχρι σήμερα στη χώρα μας δεν προωθήθηκε, δεν εφαρμόστηκε και δεν υιοθετήθηκε η κουλτούρα της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας. Εμείς εξαναγκαζόμαστε να αυξήσουμε τα δημοτικά τέλη και να επιβαρύνουμε σε αυτή τη δύσκολη χρονική συγκυρία τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις των πόλεων μας, αφενός για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στο άδικο χαράτσι που μας επιβλήθηκε, αφετέρου, για να μην χρεοκοπήσουμε. Η ευθύνη για την επιβάρυνση μας έχει ονοματεπώνυμο. Γι’ αυτό δεν είναι δυνατόν να αποδεχόμαστε την απαράδεκτη κατάσταση, να παραμένουν στα χρηματοκιβώτια του ΕΟΑΝ, δεκάδες εκατομμύρια δικά μας χρήματα, που έχουν εισπραχθεί από την τσέπη των δημοτών μας, αντί τα χρήματα αυτά να έχουν τουλάχιστον δοθεί στους δήμους, για να χρηματοδοτήσουν την αγορά εξοπλισμού και δράσεις για την ανακύκλωση, όπως ρητά ο νόμος ορίζει.
Δεν θέλουμε να ξαναζήσουμε όσα βιώσαμε με τους πόρους του Πράσινου Ταμείου, όταν τα χρήματα που μαζεύτηκαν από τις τακτοποιήσεις των αυθαιρέτων, αντί να δοθούν στο σύνολό τους στους Δήμους, για δημιουργία ελεύθερων, πράσινων, κοινόχρηστων χώρων, όπως ήταν η αρχική πρόβλεψη, τελικά να δίνονται σε συντριπτικό ποσοστό, για την αποπληρωμή των δανειστών» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Λάζαρος Κυρίζογλου..
Προσφυγή στη Δικαιοσύνη και για το Νέο Οικοδομικό Κανονισμό
Επίσης ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ υπογράμμισε ότι με την ίδια αποφασιστικότητα ΚΕΔΕ και δήμοι υπερασπίζονται την φυσιογνωμία των πόλεων, στηρίζοντας την προσφυγή των δήμων στο ΣτΕ «κατά του λεγομένου Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, γιατί δεν θέλουμε να μας επιβληθεί η διαμόρφωση της φυσιογνωμίας των πόλεων μας. Κανένα συμφέρον δεν μπορεί να είναι σημαντικότερο από το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου, των κατοίκων των πόλεων μας. Δεν είμαστε αντίθετοι στις επενδύσεις, δεν είμαστε απέναντι στην ανάπτυξη, είμαστε αντίθετοι στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής μας. Και την ποιότητα ζωής μας θα την υπερασπιστούμε ενωμένοι. Όσες επιθέσεις κι αν δεχθούμε, από εκπροσώπους επαγγελματικών συντεχνιών, όση λάσπη κι αν μας πετάξουν. Εμείς στηρίζουμε τους συναδέλφους δημάρχους που πήραν το προσωπικό κόστος και ρίσκο να ακυρώσουν άδειες που είχαν εκδοθεί με έναν νόμο που κατά την άποψή μας είναι αντισυνταγματικός. Και περιμένουμε με ανυπομονησία και αισιοδοξία την τελική δικαίωση. Την τελική απόφαση της ολομέλειας του ΣτΕ».
Η Αυτοδιοίκηση χρειάζεται ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ δήλωσε επίσης ότι η Αυτοδιοίκηση είναι έτοιμη να συμμετάσχει στον εθνικό διάλογο για τη διοικητική μεταρρύθμιση, που θα ξεκινήσει με όρους ισοτιμίας και ειλικρίνειας. «Πιστεύουμε πως είναι η τελευταία ευκαιρία που έχουμε για να τολμήσουμε να κάνουμε πράξη όσα δεν τόλμησαν να κάνουν επαρκώς εδώ και δεκαετίες οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Θέλω να πιστεύω ότι η επιτροπή που ήδη συγκροτήθηκε εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, που δεν μπορεί να είναι μεγάλο, θα φέρει αποτελέσματα» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σχολιάζοντας την παρουσίαση του Υπουργού Εσωτερικών Θ. Λιβάνιου και τις προτάσεις που παρουσίασε όσον αφορά το περιεχόμενο του νέου Κώδικα, επισήμανε ότι «αποτελούν ένα πλαίσιο συζήτησης, ανοιχτό προς διαβούλευση. Πρόκειται για προτάσεις κι όχι για οριστικές διατάξεις, υπάρχει περιθώριο για ουσιαστικό διάλογο και ανατροφοδότηση».
Τιμητική εκδήλωση για τον Πάρη Κουκουλόπουλο και τον Νικήτα Κακλαμάνη
Σε μια ιδιαίτερα συγκινητική ατμόσφαιρα ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ βράβευσε δύο από τους διατελέσαντες προέδρους της , τον Πάρη Κουκουλόπουλο και τον Νικήτα Κακλαμάνη, αποδίδοντας τιμή στο έργο που επιτέλεσαν στη διάρκεια των θητειών τους, τονίζοντας πως η ΚΕΔΕ ξέρει να αναγνωρίζει και να τιμά όσους προσέφεραν στον αυτοδιοικητικό θεσμό.
Ο Πάρις Κουκουλόπουλος μετά τη βράβευσή του ευχαρίστησε για την εξαιρετική τιμή που του επιφύλαξε η ΚΕΔΕ και ο πρόεδρος της, δηλώνοντας ότι «εξακολουθώ να είμαι ένας από εσάς».
Τόνισε ότι αν και έχουν περάσει πολλά χρόνια με πολλές ανατροπές και κρίσεις ο συγκεντρωτισμός παραμένει ανίκητος. «Είναι ώρα, είπε, να πούμε ότι ο συγκεντρωτισμός είναι η βασική αιτία για την χρεοκοπία της χώρας και ότι πρέπει αυτή η λογική να αλλάξει με τα εξής τρία σημαντικά βήματα: φορολογική αποκέντρωση, επαναθεμελίωση του κράτους πρόνοιας στους δήμους και ενεργειακή δημοκρατία με την Αυτοδιοίκηση να μπει μπροστά διεκδικώντας ηλεκτρικό χώρο».
Ο Νικήτας Κακλαμάνης τόνισε ότι «η Τοπική Αυτοδιοίκηση εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να είναι ανάδελφος έννοια. Καμία κεντρική εξουσία, κανενός χρώματος, δεν την αγάπησε και δεν τη σεβάστηκε ποτέ στο βαθμό που της αξίζει. Ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις του παρελθόντος είναι απλά για να επιβεβαιώνουν τον κανόνα», ανέφερε εμφατικά ο Νικήτας Κακλαμάνης μετά τη βράβευσή του, και κατέληξε υπογραμμίζοντας ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν πρέπει να επαιτεί, αλλά να απαιτεί, από τις εκάστοτε κυβερνήσεις.
Στην πρώτη ημέρα του Ετήσιου Συνεδρίου της ΚΕΔΕ παραβρέθηκαν και μίλησαν εκ μέρους της Κυβέρνησης ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος και ο υφυπουργός Εσωτερικών Βασίλης Σπανάκης.
Εκ μέρους των πολιτικών κομμάτων παραβρέθηκαν και μίλησαν η γραμματέας της Πολιτικής Επιτροπής της ΝΔ Μαρία Συρεγγέλα, ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Παππάς, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ Νίκος Ανδρουλάκης, ο γενικός γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας, ο πρόεδρος της ΝΙΚΗΣ Δημήτρης Νατσιός, η πρόεδρος της ΠΛΕΥΣΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ Ζωή Κωνσταντοπούλου και ο εκπρόσωπος της ΝΕΑΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Πέτρος Φιλίππου.
Επίσης μίλησαν ο πρόεδρος της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, δήμαρχος Ροδίων Αλέξανδρος – Βασίλειος Κολιάδης, ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος, ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ και περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας, ο πρόεδρος Ένωσης Δήμων Κύπρου, δήμαρχος Λάρνακας Ανδρέας Βύρας, ο πρόεδρος Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου Ανδρέας Κιτρομηλίδης, ο πρόεδρος Π.Ο.Ε. – Ο.Τ.Α. Νίκος Τράκας και ο πρόεδρος Π.Ο.Π. – Ο.Τ.Α. Μάρκος Δαρδαμάνης.
