Κύπρος: Ιστορική συμφωνία ΑΟΖ με τον Λίβανο και σχέδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης
Στη Βηρυτό, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, και ο Λιβανέζος ομόλογός του, Ζοζέφ Αούν, υπέγραψαν μια συμφωνία που χαρακτηρίζεται από τη Λευκωσία ως «ιστορική». Αυτή αφορά τον σαφή και κοινό καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου, μια διαδικασία που εκκρεμούσε για σχεδόν δύο δεκαετίες.
Μια νέα εποχή συνεργασίας
Η συμφωνία συνοδεύεται από μια σημαντική ενεργειακή πρωτοβουλία, καθώς οι δύο χώρες δεσμεύονται να εξετάσουν τη δυνατότητα δημιουργίας ηλεκτρικής διασύνδεσης που θα ενώνει τα δίκτυά τους. Η υπογραφή αυτής της συμφωνίας σηματοδοτεί το τέλος μιας μακράς περιόδου αδιεξόδων, με την πρώτη εκδοχή της να είχε υπογραφεί το 2007 αλλά να μην επικυρώθηκε ποτέ από τον Λίβανο λόγω εσωτερικών εντάσεων και της συνοριακής διαφοράς με το Ισραήλ.
Η επίλυση αυτής της διαφοράς το 2022, με τη βοήθεια αμερικανικής διαμεσολάβησης, άνοιξε το δρόμο για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Αυτές επιταχύνθηκαν μετά την εκλογή του Προέδρου Αούν στις αρχές του 2025. Οι συνομιλίες, που διεξήχθησαν με διακριτικότητα από τις τεχνικές ομάδες των δύο χωρών, κατέληξαν σε ένα αναθεωρημένο κείμενο που εγκρίθηκε από τα Υπουργικά Συμβούλια Κύπρου και Λιβάνου.
Στρατηγική σημασία για την περιοχή
Σύμφωνα με τη Λευκωσία, η συμφωνία βασίζεται στην αρχή της μέσης γραμμής, που είναι μια σταθερή θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας για τις θαλάσσιες οριοθετήσεις. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης τόνισε ότι η υπογραφή της συμφωνίας στέλνει ένα σαφές μήνυμα: Κύπρος και Λίβανος ενισχύουν τη συνεργασία τους με βάση το διεθνές δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας. Ο Κύπριος Πρόεδρος χαρακτήρισε τη συμφωνία «ορόσημο στρατηγικής σημασίας» για την περιοχή.
Αξιοσημείωτο είναι ότι κυβερνητικές πηγές στη Λευκωσία υπενθυμίζουν πως η Τουρκία είχε αντιταχθεί συστηματικά στη συγκεκριμένη οριοθέτηση, προσπαθώντας να αποτρέψει την ολοκλήρωσή της. Έτσι, η υπογραφή της συμφωνίας θεωρείται σημαντικό βήμα για τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Προοπτικές ενεργειακής συνεργασίας
Πέρα από την οριοθέτηση, η συμφωνία ανοίγει τον δρόμο για βαθύτερη ενεργειακή συνεργασία. Οι δύο χώρες έχουν ήδη απευθυνθεί από κοινού στην Παγκόσμια Τράπεζα για την εκπόνηση μελέτης βιωσιμότητας σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου–Λιβάνου. Το έργο αυτό, αν και βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, έχει τη δυνατότητα να ενταχθεί στους μεγάλους ενεργειακούς διαδρόμους της περιοχής, προσφέροντας νέα σταθερότητα σε δίκτυα που αντιμετωπίζουν αυξανόμενες πιέσεις.
Για τη Λευκωσία, η ηλεκτρική διασύνδεση αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την προσέλκυση επενδύσεων και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή. Οι συζητήσεις μεταξύ των δύο Προεδρών δεν περιορίστηκαν μόνο στα ενεργειακά ζητήματα, αλλά επεκτάθηκαν σε όλα τα περιφερειακά θέματα, όπως οι σχέσεις Λιβάνου–ΕΕ, το Κυπριακό και οι γεωπολιτικές προκλήσεις.
Ο Χριστοδουλίδης διαβεβαίωσε ότι η Κύπρος θα παραμείνει «ο πιο σταθερός, αξιόπιστος και προβλέψιμος εταίρος» του Λιβάνου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα ενόψει της κυπριακής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ το 2026. Κλείνοντας, τόνισε τη διαχρονική και στρατηγική φύση της σχέσης μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου, υπογραμμίζοντας ότι η φιλία τους είναι «βαθιά, ειλικρινής και εξελισσόμενη». Η υπογραφή της συμφωνίας ΑΟΖ και η έναρξη της προσπάθειας για ηλεκτρική διασύνδεση συνιστούν «ένα νέο θεμέλιο» για την ενισχυμένη συνεργασία των δύο χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο.
