Τα τρία «χτυπήματα» της πανδημίας (η βιολογική απειλή της λοίμωξης Covid-19, το ροκάνισμα της ψυχολογίας αλλά και η οικονομική ανασφάλεια), στραγγαλίζουν μέρα με την ημέρα τις αντοχές των ανθρώπων που νιώθουν να είναι εγκλωβισμένοι σε μία παρατεταμένη δοκιμασία.
Την ίδια ώρα, η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί για τις βραχυπρόθεσμες και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, καθώς σταδιακά εξαντλούνται τα αποθέματα της υπομονής και της θετικής στάσης απέναντι σε εκείνα που έρχονται.
«Η πανδημία Covid-19 σε συνδυασμό με τα αυστηρά μέτρα περιορισμού, έχει δημιουργήσει έναν μοναδικό συνδυασμό πρωτόγνωρου και απρόβλεπτου βιολογικού, ψυχικού και κοινωνικοοικονομικού στρεσογόνου περιβάλλοντος», σημειώνει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Ψυχιατρικής, διευθυντής της Β’ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Βασίλειος-Παντελεήμονας Μποζίκας. Και συνεχίζει: «Το περιβάλλον αυτό αποτελεί μια πραγματική απειλή για τη σωματική ακεραιότητα και τη ζωή, προκαλεί δραστικές καθημερινές αλλαγές στον τρόπο ζωής και επιφυλάσσει απρόβλεπτες και δυσχερείς μελλοντικές οικονομικές προοπτικές, ενώ και οι δυνατότητες αντιμετώπισης και διαχείρισής του παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αβέβαιες, με εξαίρεση την ισχυρή επίδραση που έχει η προοπτική των εμβολιασμών».
Απώλειες
Οι αριθμοί με τους οποίους βομβαρδιζόμαστε καθημερινά ξεδιπλώνουν το μέγεθος και τη διάσταση των απειλών που σκιάζουν τις ζωές μας. Στη χώρα μας περισσότεροι από 5.400 άνθρωποι έχουν χάσει τη μάχη για τη ζωή τους έναντι του νέου κοροναϊού. Παγκοσμίως, οι θάνατοι αγγίζουν τα δύο εκατομμύρια, προκαλώντας απέραντη θλίψη και κάνοντας τους πολίτες ανά τον κόσμο να νιώθουν ευάλωτοι.
Την ίδια ώρα, και εκτός από την απειλή που βιώνουν οι άνθρωποι για την ίδια τους τη ζωή, εξαναγκάζονται σε πρωτόγνωρες συνθήκες που ορίζουν τα lockdown. Η κοινωνική αποξένωση για λόγους δημόσιας υγείας, απορρυθμίζει ένα από τα βασικά «κύτταρα» της ανθρώπινης ύπαρξης, που δεν είναι άλλο από την κοινωνικότητα.
Παράλληλα, όμως, η πανδημία παραλύει και τον οικονομικό προγραμματισμό των νοικοκυριών, με την αβεβαιότητα να αποτελεί πλέον δεύτερη φύση της καθημερινότητάς μας. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι εκπρόσωποι του κλάδου της εστίασης τονίζουν ότι το 50% των επιχειρήσεων απειλείται με λουκέτο στη χώρα μας, το λιανεμπόριο «στενάζει», ο τουριστικός τομέας αναζητά οξυγόνο…
Μοιραία, ο συνδυασμός τόσων διαφορετικών και σοβαρών στρεσογόνων παραγόντων μπορεί να οδηγήσει σε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες, τόσο άμεσες όσο και έμμεσες, δυσμενείς επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία, καθώς και στη λειτουργικότητα.
Μάλιστα, πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι από τη δύσκολη αυτή περίοδο ουδείς μένει αλώβητος, καθώς το… αποτύπωμα της πανδημίας στην ψυχολογία είναι -λιγότερο ή περισσότερο – βαθύ σε όλους αδιακρίτως φύλου ή ηλικίας.
Επόμενες γενιές
Ο ειδικός, δε, κάνοντας ένα βήμα στο… μέλλον, προειδοποιεί ότι «οι επιπτώσεις μπορεί να επεκτείνονται και σε επόμενες γενιές και πιθανώς αντιπροσωπεύουν την πιο επισφαλή και απρόβλεπτη συνιστώσα της πανδημίας στη δημόσια υγεία».
Όπως υποστηρίζει, η απλουστευμένη προσέγγιση που εστιάζει σε μια πλευρά του προβλήματος (π.χ. μόνο οικονομικές συνέπειες ή μόνο ψυχολογικές επιπτώσεις κ.λπ.), ενώ μπορεί να μοιάζει αρχικά πολλά υποσχόμενη, καθώς θα είναι αποσπασματική, σύντομα θα καταστεί και αναποτελεσματική.
Τα στοιχεία από μελέτες δεν αφήνουν περιθώριο αμφισβήτησης: Η εξελισσόμενη πανδημία με «πρωταγωνιστή» έναν αόρατο πλην όμως ύπουλο, επίμονο και ισχυρό εχθρό έχει προκαλέσει (και συνεχίζει να προκαλεί) τεράστια συναισθηματική επιβάρυνση, με αποτέλεσμα η ψυχική υγεία του γενικού πληθυσμού να μετεξελίσσεται σε έναν ακόμη μεγάλο ασθενή που θα αναγκαστεί να θεραπεύσει σε δεύτερο χρόνο το σύστημα υγείας.
Τα στοιχεία της «Παγκόσμιας Μελέτης Υγείας και Λειτουργικότητας σε Περιόδους Μεταδοτικών Λοιμώξεων» (Μελέτη COH-FIT), στην οποία συμμετέχει και η χώρα μας, καθρεφτίζουν τις δυσοίωνες συνέπειες της πανδημίας που στοιχειώνει την καθημερινότητα μας.
Θυμός
Η μοναξιά και ο θυμός – που λειτουργούν ως «βαρίδια» στις ψυχές των ανθρώπων- είναι κυρίαρχα σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, το 70% αναφέρει σημαντική αύξηση αυτών των αρνητικών συναισθημάτων. Επιπλέον, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι μαρτυρούν ότι «διαποτίζονται» από το στρες, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ψυχικά συμπτώματα (π.χ. αίσθημα ανησυχίας και δυσφορίας, δυσκολία στη συγκέντρωση και στη λήψη αποφάσεων κ.λπ.), σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι ή ζάλη, μυϊκή τάση ή πόνο, γαστρεντερικά ενοχλήματα κ.λπ.) και αλλαγές στη συμπεριφορά (π.χ. ευερεθιστότητα, υπερυπνία ή αϋπνία, αυξημένη ή ελαττωμένη όρεξη κ.λπ.).
Στη χώρα μας, όπως εξηγεί ο κ. Μποζίκας το ποσοστό που ανέφερε σημαντική αύξηση στα επίπεδα του στρες, αγγίζει το 70%. Επιπρόσθετα, περίπου το 30% του γενικού πληθυσμού παγκόσμια παρουσιάζει άγχος και κατάθλιψη: «Αν και τέτοιου είδους έντονα και μακροχρόνια ψυχοπιεστικά γεγονότα που έχουν τα χαρακτηριστικά μιας φυσικής καταστροφής προκαλούν ένα ευρύ και μακράς διάρκειας φάσμα επιπτώσεων στην ψυχική υγεία, οι πόροι που επενδύονται για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών αντιμετώπισης του προβλήματος παραμένουν περιορισμένοι».
Ο ίδιος, δε, αγωνιά για τη μετα-πανδημική εποχή, επιμένοντας ότι θα αφήσει ένα ανεξίτηλο σημάδι στις ψυχές των ανθρώπων. «Οταν η επέλαση του Covid-19 ανασχεθεί αποτελεσματικά θα παραμείνουμε πιο ευάλωτοι ψυχολογικά σε άλλα ψυχοπιεστικά γεγονότα που θα οδηγούν σε μεγαλύτερης έντασης ψυχολογικές αντιδράσεις και ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις. Απαιτείται συνεπώς η άμεση ενίσχυση και η επέκταση κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, όπως τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, οι Μονάδες Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση και τα Κέντρα Εξειδικευμένης Παρέμβασης, προκειμένου να παρασχεθούν έγκαιρα σε όσους το έχουν ανάγκη υψηλής ποιότητας εξειδικευμένες παρεμβάσεις», καταλήγει.
in.gr
