«Καιρός των κρυστάλλων» της Ελένης Στελλάτου – Ένα δυστοπικό παραμύθι
Η Ελένη Στελλάτου επιστρέφει με το πρώτο της μυθιστόρημα, «Καιρός των κρυστάλλων» (εκδ. Πόλις), προσφέροντας μια ιστορία που αναδεικνύει όχι μόνο την ευθραυστότητα του σώματος, αλλά και τις ρωγμές της ανθρώπινης ψυχής. Στη σκηνή που στήνει, μια παραμυθένια αλλά σκοτεινή ατμόσφαιρα του 20ού αιώνα, οι ήρωές της βρίσκονται αντιμέτωποι με μια κοινότητα που καταρρέει, καθώς ένα ανεξήγητο φαινόμενο τους πλήττει: ανθρώπινα σώματα που μεταμορφώνονται σταδιακά σε πορσελάνη και, τελικά, σε καθαρό κρύσταλλο.
Η αρχή της καταστροφής
Όλα ξεκινούν με δύο φαινομενικά άσχετα περιστατικά: ένα αγόρι που χάνεται κάτω από τον πάγο μιας λίμνης και μια νύφη που θρυμματίζεται στην αγκαλιά του συζύγου της, σαν κεραμικό που έπεσε από ύψος. Αυτά τα παράδοξα γεγονότα σύντομα εξελίσσονται σε επιδημία, προκαλώντας πανικό στους κατοίκους και βυθίζοντας την πόλη σε καθεστώς φόβου.
Ο Εμανουέλ Περόν και η αναζήτηση της αλήθειας
Κεντρικός ήρωας της αφήγησης είναι ο Εμανουέλ Περόν, ένας μοναχικός φαρμακοποιός που λειτουργεί ως άτυπος χρονικογράφος και παρατηρητής. Από το σκοτεινό του εργαστήριο, ανάμεσα σε μπουκαλάκια και σκιές, αναλαμβάνει να ερμηνεύσει το ακατανόητο και να ανακαλύψει την αιτία της ασθένειας. Στην αναζήτησή του για απαντήσεις, αναγκάζεται να επιστρέψει στο παρελθόν του, στα τραύματα και τις ρωγμές που καθόρισαν τη ζωή του.
Αλληγορία και σύγχρονα διδάγματα
Η αφήγηση της Στελλάτου συνδέεται άμεσα με τις μεγάλες κρίσεις της σύγχρονης εποχής. Η επιδημία της πορσελάνης παραπέμπει στις συλλογικές δοκιμασίες που βιώσαμε κατά τη διάρκεια της πρόσφατης πανδημίας: τις συγκρούσεις ανάμεσα στο κοινό καλό και το προσωπικό συμφέρον, την άνοδο της παραπληροφόρησης και την αμηχανία των θεσμών μπροστά στο άγνωστο. Μέσα από μια αλληγορία που παραμένει ποιητική, ακόμη και στις πιο σκοτεινές στιγμές της, η συγγραφέας αναδεικνύει πόσο εύκολα διαλύονται οι κοινωνικοί δεσμοί όταν η εμπιστοσύνη διαβρώνεται.
Η ευαισθησία ως πηγή κινδύνου
Η μυστηριώδης ασθένεια δεν έχει εξωτερική προέλευση, αλλά γεννιέται από την καρδιά των ανθρώπων. Οι ρωγμές στο δέρμα, η ψύξη του σώματος και η μεταμόρφωση σε πορσελάνη και κρύσταλλο παραπέμπουν στη σωματοποίηση της θλίψης και στην εξάντληση της ψυχικής αντοχής. Η αγκαλιά, η πιο καίρια χειρονομία οικειότητας, γίνεται το μέσο μετάδοσης της ασθένειας. Έτσι, η Στελλάτου θέτει ένα σχεδόν παράδοξο ερώτημα: μπορεί η ευαισθησία να είναι πηγή κινδύνου; Όσο πιο ανοιχτός είναι κάποιος στο συναίσθημα, τόσο πιο εύκολα προσβάλλεται.
Η ανάγκη για ορατότητα
Στην καρδιά του βιβλίου βρίσκεται η ανάγκη για ορατότητα. Ο Εμανουέλ, ένας άνθρωπος που ζει εσκεμμένα στο ημίφως, καλείται να αντιμετωπίσει τη δική του «διαφάνεια» —όχι τη φυσική, αλλά τη συναισθηματική. Στο σκοτάδι που επιλέγει για να προστατευτεί, αναδύεται σταδιακά η δυνατότητα της αποδοχής και της θεραπείας. Το μυθιστόρημα λειτουργεί ως μια φιλοσοφική πραγματεία για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος σε εποχές φόβου: να αντέχεις την τρωτότητα και να αναγνωρίζεις τη διαφορετικότητα ως προϋπόθεση επιβίωσης.
Με μια λιτή αλλά διεισδυτική γλώσσα, η Στελλάτου πλάθει ένα σύμπαν όπου το μεταφυσικό μπλέκεται με το υπαρξιακό. Οι αντιθέσεις —φως και σκοτάδι, ζωή και θρυμματισμός— διαπερνούν κάθε σελίδα, ενώ ο χρόνος λειτουργεί περισσότερο ως αόρατη πίεση παρά ως γραμμική ακολουθία. Οι μεταβάσεις από το παρόν στο παρελθόν ρέουν οργανικά, υπενθυμίζοντας ότι ο φόβος, η ενοχή και η ελπίδα δεν ανήκουν ποτέ σε μία μόνο στιγμή.
