Η σημασία του βιολογικού ρολογιού για την καρδιομεταβολική υγεία
Η Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας (AHA) προειδοποιεί ότι οι διαταραχές στους κιρκαδικούς ρυθμούς, που προκαλούνται από ακανόνιστο ύπνο, νυχτερινά γεύματα ή εργασία σε βάρδιες, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο παχυσαρκίας, διαβήτη και καρδιοπαθειών. Αντίθετα, η τήρηση σταθερών καθημερινών προτύπων μπορεί να προσφέρει μια νέα προοπτική για καλύτερη καρδιομεταβολική υγεία.
Η επίδραση των κιρκαδικών ρυθμών στην υγεία
Σε πρόσφατη επιστημονική δήλωση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Circulation, ειδικοί της AHA εξέτασαν τις αποδείξεις σχετικά με την επίδραση του κιρκαδικού συστήματος στην μεταβολική και καρδιοαγγειακή υγεία. Τόνισαν ότι η προώθηση της ευθυγράμμισης των κιρκαδικών ρυθμών μέσω τακτικού ύπνου, έκθεσης στο πρωινό φως και σωστά χρονισμένων γευμάτων και ασκήσεων μπορεί να βελτιώσει την καρδιομεταβολική υγεία και να σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιοαγγειακών παθήσεων, αν και οι αιτιώδεις αποδείξεις παραμένουν περιορισμένες.
Η ρύθμιση των βιολογικών ρυθμών
Η ανθρώπινη φυσιολογία ακολουθεί περίπου 24ωρους κύκλους που διέπονται από το κιρκαδικό σύστημα, το οποίο συντονίζει βασικές λειτουργίες όπως η έκκριση ορμονών, ο μεταβολισμός, η καρδιοαγγειακή απόδοση και ο αγγειακός τόνος. Αυτοί οι εσωτερικοί ρυθμοί διατηρούνται από μια κεντρική «ρολόι» στον υποθάλαμο και περιφερειακά ρολόγια σε ιστούς, βοηθώντας στη συγχρονισμό των σωματικών λειτουργιών με τον εξωτερικό κύκλο φωτός και σκότους.
Η διαταραχή αυτού του συγχρονισμού μπορεί να βλάψει την καρδιομεταβολική υγεία και να αυξήσει τους κινδύνους για παχυσαρκία, διαβήτη και καρδιοαγγειακές παθήσεις. Η AHA ανέπτυξε αυτή τη δήλωση για να συνοψίσει την τρέχουσα κατανόηση της κιρκαδικής βιολογίας σε σχέση με τις καρδιοαγγειακές και μεταβολικές εκβάσεις.
Η έκθεση στο φως είναι ο ισχυρότερος περιβαλλοντικός παράγοντας που επηρεάζει τη συγχρονία του κιρκαδικού συστήματος. Το πρωινό φως ή το έντονο φως σε εσωτερικούς χώρους ευθυγραμμίζει το εσωτερικό ρολόι του σώματος με τον εξωτερικό κύκλο ημέρας-νύχτας, προάγοντας την εγρήγορση και τη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου. Αντίθετα, το έντονο φως το βράδυ, ειδικά από συσκευές που εκπέμπουν μπλε φως, καθυστερεί την κιρκαδική χρονική ρύθμιση, καταστέλλει τη μελατονίνη και παρεμποδίζει την έναρξη του ύπνου.
Η χρονική ρύθμιση των γευμάτων λειτουργεί ως δευτερεύων σήμα, επηρεάζοντας κυρίως τα περιφερειακά ρολόγια σε όργανα όπως το ήπαρ και το πάγκρεας. Η κατανάλωση γευμάτων αργά τη νύχτα ή σε μεγάλες χρονικές περιόδους μπορεί να απορρυθμίσει τους μεταβολικούς ρυθμούς και να αυξήσει τους κινδύνους για παχυσαρκία, τύπου 2 διαβήτη και καρδιοαγγειακές παθήσεις.
Οι πρώιμες συνήθειες κατανάλωσης, ευθυγραμμισμένες με τη διάρκεια της ημέρας, σχετίζονται με βελτιωμένα μεταβολικά αποτελέσματα. Η άσκηση επίσης έχει χρονικά εξαρτώμενες επιδράσεις στους κιρκαδικούς ρυθμούς. Η άσκηση το πρωί ή το απόγευμα μπορεί να επιταχύνει το εσωτερικό ρολόι, ενώ η άσκηση το βράδυ μπορεί να το καθυστερήσει. Αν και οι επιδράσεις της είναι ασθενέστερες σε σύγκριση με αυτές της έκθεσης στο φως, η φυσική δραστηριότητα βοηθά στη συγχρονία των περιφερειακών ιστών, ειδικά στους σκελετικούς μύες, που παίζουν κρίσιμο ρόλο στον μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπιδίων.
Ωστόσο, η βέλτιστη χρονική ρύθμιση της άσκησης παραμένει ασαφής και μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον τύπο του οργανισμού, τη χρήση φαρμάκων και την κατάσταση της διατροφής.
