Η επιχείρηση «Ρόκαλ» και η ιστορία του τελευταίου βράχου
Το 1955, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Βασιλικό Ναυτικό της Βρετανίας ύψωσε τη σημαία της Ένωσης σε έναν απομακρυσμένο και αφιλόξενο βράχο στον Ατλαντικό Ωκεανό. Το νησί Ρόκαλ, γνωστό και ως «η πιο απομονωμένη κουκκίδα στον κόσμο», έγινε το τελευταίο έδαφος που προσάρτησε η Βρετανία και παραμένει μέχρι σήμερα σημείο αντιπαράθεσης.
Η ιστορική προσάρτηση του Ρόκαλ
Εβδομήντα χρόνια έχουν περάσει από την ημέρα που η Βρετανική Αυτοκρατορία πραγματοποίησε την τελευταία της εδαφική προσάρτηση: το Ρόκαλ, έναν άγονο βράχο που βρίσκεται 260 μίλια δυτικά από τις Εξωτερικές Εβρίδες της Σκωτίας. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1955, η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ εξουσιοδότησε το Βασιλικό Ναυτικό να καταλάβει το νησάκι, ανησυχώντας ότι η Σοβιετική Ένωση θα μπορούσε να το χρησιμοποιήσει για στρατιωτικούς σκοπούς.
Η επιχείρηση «Ρόκαλ» έφτασε στο αποκορύφωμά της όταν τρεις πεζοναύτες μαζί με τον φυσιοδίφη Τζέιμς Φίσερ μεταφέρθηκαν με ελικόπτερο στον βράχο και ύψωσαν τη σημαία. Ο κυβερνήτης του πλοίου, Ρίτσαρντ Κόνελ, ενημέρωσε το Ναυαρχείο λέγοντας: «Operation Rockall successfully completed». Ο Φίσερ συνέλεξε δείγματα γρανίτη, τα οποία αργότερα αναγνωρίστηκαν από γεωλόγους ως ένα νέο ορυκτό, τον «μπαζιρίτη».
Γεωστρατηγική σημασία και αμφισβητήσεις
Η γεωστρατηγική σημασία του Ρόκαλ έγινε άμεσα αντιληπτή. Στην περιοχή υπήρχε αμερικανική βάση πυραύλων στο Νότιο Ουστ, ενώ τα γύρω ύδατα θεωρούνταν πλούσια σε αλιεύματα και πιθανώς σε πετρέλαιο. Το 1972, το Λονδίνο ενσωμάτωσε επισήμως το Ρόκαλ στη Σκωτία, αλλά οι διεκδικήσεις του αμφισβητήθηκαν έντονα από την Ιρλανδία, την Ισλανδία και τη Δανία (εκ μέρους των Νήσων Φερόες).
Η κατάσταση άλλαξε ριζικά το 1982, όταν η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας απαγόρευσε τη χρήση «βράχων χωρίς οικονομική δραστηριότητα» ως βάση για θαλάσσιες ζώνες. Έτσι, η βρετανική κυριαρχία περιορίστηκε μόνο στο ίδιο το νησάκι.
Παρά την αφιλόξενη φύση του, το Ρόκαλ έχει γίνει πεδίο εντυπωσιακών ρεκόρ και ακτιβιστικών δράσεων. Το 1985, ο πρώην κομάντο Τομ ΜακΛέιν έζησε 40 ημέρες σε μια ξύλινη καμπίνα για να αποδείξει ότι μπορεί να κατοικηθεί. Το 1997, ακτιβιστές της Γκρινπίς αποβιβάστηκαν με ελικόπτερο και το ανακήρυξαν πρωτεύουσα ενός «μικροκράτους», του Κράτους των Κυμάτων, ως διαμαρτυρία κατά της εξόρυξης. Το 2014, ο εξερευνητής Νικ Χάνκοκ έσπασε το ρεκόρ παραμονής με 43 ημέρες στον βράχο.
Ακόμα και σήμερα, το Ρόκαλ – το οποίο ο λόρδος Κένετ είχε χαρακτηρίσει «το πιο ερημικό και απελπιστικό θέαμα στον κόσμο» – παραμένει σημείο αντιπαράθεσης και πρόκληση για τυχοδιώκτες και ακτιβιστές. Ένας μικρός βράχος, γεμάτος με τεράστιες γεωπολιτικές ιστορίες.
