Ο καύσωνας απλώς… πυροδότησε τον μηχανισμό για να ξεσπάσουν οι φωτιές. Και καύσωνα να μην είχαμε, οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στα δάση είναι ώριμες για εκδήλωση πυρκαγιών (!).

Αυτό υποστηρίζει μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο καθηγητής Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του Πανεπιστημίου Αθηνών / πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού (ΟΑΣΠ) Ευθύμιος Λέκκας. Ναι, ο καύσωνας σε συνδυασμό με τους δυνατούς ανέμους μείωσαν δραματικά την υγρασία στη βλάστηση και στο έδαφος δίνοντας μεγάλη ώθηση στην πύρινη λαίλαπα, αλλά τα δάση, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, εξαιτίας της κακής διαχείρισης των τελευταίων δεκαετιών, έχουν μετατραπεί σε πράσινες βόμβες έτοιμες να εκραγούν εξαιτίας της συσσωρευμένης καύσιμης ύλης.

«Η συσσωρευμένη καύσιμη ύλη με τη σειρά της σε συνδυασμό με την εναλλαγή των χρήσεων έδωσαν τη… χαριστική βολή αφού δημιούργησαν το γόνιμο έδαφος για το ξέσπασμα των πυρκαγιών», συμπληρώνει.

Φοβάμαι τα μελτέμια…

Και ακόμη έχουμε δρόμο… Ο υδράργυρος άρχισε να πέφτει από χθες με τους ανέμους να φέρνουν την πολυπόθητη ανάσα δροσιάς (αλλά για πολύ λίγο αφού από την ερχόμενη Δευτέρα αναμένεται νέο κύμα καύσωνα), με συνέπεια οι ειδικοί να συνεχίζουν να ανησυχούν για τις δασικές πυρκαγιές σε όλη τη χώρα…

«Φοβάμαι μόλις αρχίσουν να φυσούν τα μελτέμια», λέει ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και εθνικός εκπρόσωπος για την κλιματική αλλαγή καθηγητής Χρήστος Ζερεφός. Γιατί; Επειδή όπως λέει, «είναι όλα πυρωμένα, αποξηραμένα και έτοιμα να καούν…», αναφερόμενος στην καύσιμη ύλη που έχει συσσωρευτεί στα δάση.

Οπως επισημαίνει, «οι συνθήκες αερισμού – με το σύστημα των ετήσιων ανέμων – μετριάζουν μεν τον καύσωνα αλλά ο κίνδυνος για πυρκαγιές θα είναι τεράστιος, ακόμη πιο μεγάλος από αυτόν που ζούμε τώρα… Και οι άνεμοι, είναι αυτοί που καθορίζουν πόσο γρήγορα θα διασπαρεί η πυρκαγιά και σε ποια κατεύθυνση θα πάει…».

Καύσιμη ύλη

Οι παρατεταμένες συνθήκες καύσωνα που επικρατούν σε όλη τη χώρα έχουν αυξήσει την ευφλεκτικότητα της καύσιμης ύλης σε ακραία υψηλά επίπεδα στο σύνολο σχεδόν της χώρας κάνοντας τα δάση τα θυμίζουν πυριτιδαποθήκες. Ετσι, κατά τους ειδικούς, οι πιθανότητες να ξεσπάσουν δασικές πυρκαγιές είναι πολύ αυξημένες, ωστόσο, και καύσωνας να μην υπήρχε, με περίπου 47% της έκτασης της Ελλάδας να καλύπτεται από δάση και δασικές εκτάσεις, οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν, όπως λένε, δυστυχώς ένα ζήτημα που η χώρα μας καλείται να αντιμετωπίσει.

Σύμφωνα με ειδικούς, το θέμα δεν είναι οι δασικές πυρκαγιές αυτές καθαυτές. Ειδικά σε δάση με πεύκα, οι φωτιές είναι σχεδόν αναπόφευκτες. Το θέμα είναι πως εδώ και χρόνια τα δάση έχουν μετατραπεί (το προανέφερε και ο Ευθύμιος Λέκκας) σε «πράσινες βόμβες» έτοιμες να εκραγούν…

Σύμφωνα με δασικούς, η καύσιμη ύλη που έχει συσσωρευτεί είναι τεράστια. Οπως λένε, τα έργα αντιπυρικής υποδομής (δασικοί δρόμοι, αντιπυρικές λωρίδες κ.ά.) παρέχουν σχετική μόνο προστασία και σε εξαιρετικές καιρικές συνθήκες. Την ίδια ώρα, εκφράζονται παράπονα από δασικούς πως οι πόροι που διατίθενται για τους καθαρισμούς και τη συντήρηση των έργων υποδομής (δρόμοι, αντιπυρικές ζώνες κ.ά.) δεν επαρκούν…

Tυπικά οι αρμοδιότητες είναι ξεκαθαρισμένες

Η Δασική Υπηρεσία είναι υπεύθυνη για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και η Πυροσβεστική για την καταστολή. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων Νίκος Μπόκαρης, ένας παράγοντας – κλειδί που δημιουργεί πρόβλημα είναι οι χρήσεις γης.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αγροτικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις, ο αστικός χώρος, η εκτός σχεδίου δόμηση και τα δάση συνυπάρχουν στη μικρή κλίμακα της ελληνικής υπαίθρου, διαδεχόμενες η μια την άλλη, σε επίπεδο χρήσης και προστασίας έχοντας διαφορετικό ιδιοκτησιακό καθεστώς και διαφορετικό νομικό και θεσμικό πλαίσιο προστασίας ή κάθε μία.

Η μίξη χρήσεων και ο κίνδυνος

«Αυτή η μίξη των χρήσεων και οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι που γεννούν τον μεγάλο κίνδυνο πυρκαγιών και αυτό έχει αποδεδειχθεί με τον χειρότερο τρόπο στην πράξη», συμπληρώνει.

Ετσι, όπως εξηγεί ο Νίκος Μπόκαρης «αν δεν υπάρχει συνεχής παρουσία του κρατικού μηχανισμού μέσα στα δάση και ασφαλώς ένας ενιαίος συντονισμός όλων των δυνάμεων Πολιτικής Προστασίας δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα…».

Πρόβλημα με τις αναδασώσεις

Επιπλέον, ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων στέκεται και σε ένα άλλο πρόβλημα. Αφορά την επίπτωση των παρατεταμένων υψηλών θερμοκρασιών και στην υπάρχουσα φυσική αναγέννηση των καμένων εκτάσεων ακόμη και στις τεχνικές αναδασώσεις.

Πρόκειται, όπως λέει, για ένα μεγάλο πρόβλημα το οποίο δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό αλλά είναι πολύ κρίσιμο διότι καθορίζει τη βιωσιμότητα της φυσικής αναγέννησης και των αναδασώσεων και ουσιαστικά τη μορφή της δασικής βλάστησης που θα επικρατήσει.

Μια εικόνα από το μέλλον…

Μετά την καταστροφή όλοι ελπίζουν στην αποκατάσταση. Ωστόσο, η επανεμφάνιση του πρασίνου στα καμένα δάση είναι πάντα μια εικόνα από το μέλλον (!). Ναι, από το μέλλον. Κι αυτό διότι, όπως λένε δασικοί, στα καμένα πευκοδάση η αποκατάσταση μπορεί να επέλθει ύστερα από 15 έως 20 χρόνια.

Ωστόσο, εκεί όπου υπάρχουν έλατα, ο χρόνος αποκατάστασης ξεπερνάει τα 50 – και σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούνται ακόμη περισσότερα – χρόνια (!). Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως οι γενιές που είδαν τα δάση από έλατα να καίγονται είναι πολύ δύσκολο να τα ξαναδούν σε πλήρη ανάπτυξη σύντομα…

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ