Ευρωπαϊκές Άλπεις: Εξαφάνιση παγετώνων σε οκτώ χρόνια

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι παγετώνες των Ευρωπαϊκών Άλπεων πλησιάζουν το «ζενίθ» της εξαφάνισης τους, με εκτιμήσεις που δείχνουν ότι πάνω από 100 από αυτούς θα έχουν λιώσει οριστικά μέχρι το 2033. Η κατάσταση αυτή δεν αφορά μόνο την Ευρώπη, καθώς στη δυτική Βόρεια Αμερική, συμπεριλαμβανομένων των δυτικών ΗΠΑ και του Καναδά, το αντίστοιχο σημείο καμπής αναμένεται λιγότερο από μία δεκαετία αργότερα, με ρυθμούς απώλειας που θα ξεπερνούν τους 800 παγετώνες ετησίως.

Η κλιματική κρίση και οι συνέπειές της

Η υποχώρηση των παγετώνων, αποτέλεσμα της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης του πλανήτη, θεωρείται ένα από τα πιο ορατά σημάδια της κλιματικής κρίσης. Ήδη σε πολλές χώρες έχουν πραγματοποιηθεί τελετές «αποχαιρετισμού» για παγετώνες που έχουν χαθεί, ενώ υπάρχει και μια διεθνής «λίστα απωλειών» που καταγράφει ονόματα και ιστορίες παγετώνων που έχουν εξαφανιστεί. Σήμερα, υπολογίζεται ότι παγκοσμίως υπάρχουν περίπου 200.000 παγετώνες, με περίπου 750 να εξαφανίζονται κάθε χρόνο.

Μελλοντικές προοπτικές και σενάρια

Η μελέτη δείχνει ότι ο ρυθμός εξαφάνισης των παγετώνων θα επιταχυνθεί, εφόσον συνεχιστούν οι εκπομπές από την καύση ορυκτών καυσίμων. Με τις τρέχουσες κυβερνητικές πολιτικές, η παγκόσμια θέρμανση εκτιμάται ότι θα φτάσει περίπου +2,7°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Σε αυτό το σενάριο, οι ετήσιες απώλειες παγετώνων θα κορυφωθούν γύρω στο 2040, με περίπου 3.000 παγετώνες να χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο, και θα παραμείνουν σε αυτά τα επίπεδα έως το 2060. Στο τέλος του αιώνα, περίπου το 80% όλων των σημερινών παγετώνων θα έχει εξαφανιστεί.

Αντίθετα, εάν υπάρξει ταχεία μείωση των εκπομπών ώστε η θέρμανση να περιοριστεί στο +1,5°C, οι απώλειες θα περιοριστούν γύρω στους 2.000 παγετώνες τον χρόνο το 2040, με τον ρυθμό να υποχωρεί στη συνέχεια.

Οι ερευνητές, επικεντρωμένοι όχι μόνο στον όγκο του πάγου που χάνεται αλλά και στον αριθμό των «ξεχωριστών» παγετώνων που εξαφανίζονται, υπογραμμίζουν τη σημασία της απώλειας αυτής. Οι παγετώνες δεν είναι απλώς πάγος – είναι πηγές νερού, μοχλοί τοπικής οικονομίας, και στοιχεία πολιτιστικής ταυτότητας για τις τοπικές κοινωνίες.

Ο Ματίας Χους, ανώτερος επιστήμονας στο ETH Ζυρίχης και μέλος της ερευνητικής ομάδας, αναφέρει ότι η απώλεια αυτή είναι κάτι που βιώνουν καθημερινά οι παγετωνολόγοι. Ως επικεφαλής του ελβετικού δικτύου παρακολούθησης, έχει κηρύξει πρόσφατα τέσσερις παγετώνες «εξαφανισμένους», σε μια τριακονταετία όπου η Ελβετία εκτιμάται ότι έχει χάσει περίπου 1.000 παγετώνες.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Climate Change, ανέλυσε πάνω από 200.000 παγετώνες χρησιμοποιώντας δορυφορικές εικόνες και τρία παγκόσμια μοντέλα για να εκτιμήσει την πορεία τους σε διάφορα σενάρια θέρμανσης. Οι μικρότεροι παγετώνες, που λιώνουν ταχύτερα, είναι οι πιο εκτεθειμένοι. Στην Κεντρική Ευρώπη, με περίπου 3.200 παγετώνες, αναμένεται μείωση 87% έως το 2100 ακόμη και στο σενάριο του +1,5°C, ποσοστό που εκτοξεύεται στο 97% στο σενάριο του +2,7°C.

Η κατάσταση είναι εξίσου ανησυχητική και στη δυτική Βόρεια Αμερική, όπου από τους περίπου 45.000 παγετώνες της περιοχής, εκτιμάται ότι θα χαθεί περίπου το 70% στο +1,5°C και πάνω από το 90% στο +2,7°C. Οι μεγάλοι παγετώνες, αν και λιώνουν πιο αργά, δεν γλιτώνουν από την τύχη τους. Για τη Γροιλανδία, το «έτος κορύφωσης» της εξαφάνισης παγετώνων τοποθετείται γύρω στο 2063, με απώλειες 40% στο +1,5°C και 59% στο +2,7°C μέχρι το 2100.

Οι ερευνητές τονίζουν ότι οι ημερομηνίες κορύφωσης των απωλειών δεν είναι απλώς στατιστικά στοιχεία, αλλά σηματοδοτούν βαθιές αλλαγές για οικοσυστήματα, υδάτινους πόρους και πολιτιστική κληρονομιά. Περίπου 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από το νερό των βουνών για τη διαβίωσή τους και την επισιτιστική τους ασφάλεια, καθιστώντας την προσαρμογή επείγουσα.