Δυσκολίες για την Τουρκία στην επιστροφή στο πρόγραμμα F-35

Η συζήτηση γύρω από την πιθανή επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35 έχει επανέλθει στο προσκήνιο, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στην Αθήνα, ιδίως μετά τη συνάντηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Ο Τούρκος πρόεδρος είχε ήδη θέσει το ζήτημα το 2019, όταν η κυβέρνηση Τραμπ αποφάσισε να αποκλείσει την Άγκυρα από το πρόγραμμα λόγω της αγοράς των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400. Από τότε, το αίτημα της Τουρκίας παραμένει στην κορυφή της ατζέντας, καθώς επιδιώκει να αποκαταστήσει τη θέση της στα αμερικανικά μαχητικά πέμπτης γενιάς, κάτι που έγινε εμφανές και στη χθεσινή συνάντηση στον Λευκό Οίκο.

Η αντίδραση της Ελλάδας

Η Ελλάδα δεν αιφνιδιάστηκε από την αναβίωση του θέματος, με διπλωματικές πηγές να επισημαίνουν ότι ο αποκλεισμός της Τουρκίας δεν ήταν απλώς μια πολιτική απόφαση, αλλά μια νομοθετημένη απαγόρευση. Ο λόγος παραμένει ο ίδιος: οι S-400 παραμένουν σε τουρκικό έδαφος, κάτι που θεωρείται ασύμβατο με τις αρχές του ΝΑΤΟ και αποτελεί απειλή για την ασφάλεια των αμερικανικών αεροσκαφών. Επιπλέον, η πιθανή άρση των κυρώσεων μέσω του νόμου CAATSA δεν είναι εύκολη, καθώς απαιτεί έγκριση από το Κογκρέσο, όπου υπάρχει έντονος σκεπτικισμός σχετικά με την αξιοπιστία της Τουρκίας.

Πολιτικές εξελίξεις και προοπτικές

Η κατάσταση γίνεται πιο περίπλοκη αν ληφθεί υπόψη η πολιτική διάσταση. Ο Ερντογάν, παρά τις συνεχείς τριβές με τη Δύση, έχει καταφέρει να διατηρεί ανοιχτή επικοινωνία με τον Λευκό Οίκο, υποσχόμενος συνεργασίες και αγορές που θα μπορούσαν να διευκολύνουν μια πιθανή αναθεώρηση της αμερικανικής στάσης. Η προηγούμενη κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν είχε εγκρίνει την πώληση νέων F-16 στην Τουρκία, καθώς και την αναβάθμιση του υπάρχοντος στόλου της. Αυτή η απόφαση ελήφθη ταυτόχρονα με την προώθηση της συμφωνίας για την πώληση F-35 στην Ελλάδα, με στόχο τη διατήρηση της ισορροπίας στο Αιγαίο. Το ερώτημα είναι αν η Ουάσιγκτον θα συνεχίσει σε αυτή τη λογική ή αν θα επιτρέψει στην Άγκυρα να επανέλθει στο πρόγραμμα των F-35.

Για την Ελλάδα, το πλεονέκτημα είναι σαφές: ακόμα και αν η Τουρκία λάβει το «πράσινο» φως, η Αθήνα έχει ήδη εξασφαλίσει σημαντικό χρονικό προβάδισμα. Το πρώτο από τα 20 ελληνικά F-35 αναμένεται να παραδοθεί στην Πολεμική Αεροπορία το 2028, με τη δυνατότητα ενεργοποίησης της προαίρεσης για προμήθεια άλλων 20 αεροσκαφών. Έτσι, η χώρα μας διασφαλίζει ότι θα είναι μπροστά στον τομέα της αεροπορικής ισχύος για τα επόμενα χρόνια.

Η τουρκική πλευρά, ωστόσο, δεν κρύβει το ενδιαφέρον της και για τα F-16. Παρά τις οικονομικές περικοπές, η Άγκυρα γνωρίζει ότι ο εκσυγχρονισμός του στόλου της είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας. Ωστόσο, η μείωση των κονδυλίων για την αγορά αεροσκαφών δείχνει ότι προτεραιότητα δίνεται σε άλλες αμυντικές δαπάνες, πιθανώς λόγω των πολλαπλών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Τουρκία.

Αξιοσημείωτη είναι και η πολιτική πίεση που ασκείται από το αμερικανικό Κογκρέσο. Είκοσι βουλευτές, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί, απέστειλαν επιστολή προς τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας των ΗΠΑ, εκφράζοντας την ανησυχία τους για την πώληση F-16 και F-35 στην Τουρκία. Στην πρωτοβουλία αυτή συμμετείχαν βουλευτές ελληνικής καταγωγής, όπως ο Κρις Πάππας και η Ντίνα Τάιτους, οι οποίοι τονίζουν ότι η παρουσία των S-400 στο τουρκικό οπλοστάσιο αποτελεί σοβαρή απειλή για την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς το ρωσικό σύστημα μπορεί να παρακολουθεί κρίσιμα δεδομένα των αμερικανικών μαχητικών.