Αξιολόγηση της επίδρασης της λιθίου στη γνωστική έκπτωση ασθενών με Alzheimer
Η νόσος Alzheimer (AD) είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από γνωστική έκπτωση, όπως η απώλεια μνήμης και οι συμπεριφορικές διαταραχές, οι οποίες πλήττουν σοβαρά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Παρά τις δεκαετίες έρευνας, οι αποτελεσματικές θεραπείες που τροποποιούν την πορεία της νόσου παραμένουν δυσεύρετες, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη για νέες στρατηγικές νευροπροστασίας. Η λιθίου (LIT), γνωστός σταθεροποιητής της διάθεσης για τη θεραπεία της διπολικής διαταραχής, έχει δείξει νευροπροστατευτικές επιδράσεις, όπως η αναστολή της γλυκογόνου συνθετάσης κινάσης 3 βήτα, η μείωση της συσσώρευσης αμυλοειδούς-β και ταυ, η ανακούφιση της νευροφλεγμονής και η διατήρηση της ακεραιότητας των συνάψεων και των αξόνων. Αυτά τα ευρήματα έχουν ενισχύσει το ενδιαφέρον για τη συμπλήρωση με LIT, προκειμένου να διατηρηθεί η γνωστική λειτουργία και να επιβραδυνθεί η πρόοδος της AD.
Νέα ευρήματα από την έρευνα
Η μελέτη των Aron et al. (2025) έδειξε ότι η ενδογενής λιθίου στον εγκέφαλο υποστηρίζει την γνωστική ανθεκτικότητα κατά τη διάρκεια της γήρανσης. Σε πειραματικά μοντέλα σε ποντίκια, η εξάντληση της LIT επιτάχυνε την γνωστική έκπτωση και προώθησε χαρακτηριστικές παθολογίες της AD, όπως η συσσώρευση αμυλοειδούς-β και φωσφορυλιωμένου ταυ, καθώς και η νευροφλεγμονή. Η συμπλήρωση με LIT, ειδικά με LIT ορατάτη (LIT-O), που ελαχιστοποιεί τη σύνδεση με το αμυλοειδές, απέτρεψε αυτές τις αλλαγές και διατήρησε τη μνήμη. Αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι η διαταραχή της ομοιόστασης της LIT μπορεί να είναι ένα πρώιμο γεγονός στην παθογένεση της AD και ότι η αποκατάσταση των επιπέδων LIT στον εγκέφαλο θα μπορούσε να έχει θεραπευτική ή προληπτική δυναμική.
Συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση
Για να καλυφθεί αυτό το κενό, μια ερευνητική ομάδα υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Taro Kishi από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Fujita Health, μαζί με τους Δρ. Shinji Matsunaga και Δρ. Youichi Saito, πραγματοποίησε μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων, ελεγχόμενων με εικονικό φάρμακο δοκιμών (RCTs) που αξιολογούσαν τη συμπλήρωση με LIT σε άτομα με ήπια γνωστική εξασθένηση (MCI) ή AD. Η μετα-ανάλυση περιλάμβανε έξι RCTs με 435 συμμετέχοντες, με διάρκεια μελέτης που κυμαινόταν από 10 εβδομάδες έως 24 μήνες. Διαφορετικές μορφές LIT αξιολογήθηκαν, συμπεριλαμβανομένων των LIT-C, LIT γλυκονάτης και LIT θειικού. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν διαδικτυακά στις 6 Νοεμβρίου 2025 και θα δημοσιευτούν στο Τόμο 180 του περιοδικού Neuroscience and Biobehavioral Reviews στις 1 Ιανουαρίου 2026.
Ο κύριος στόχος ήταν η αλλαγή στην γνωστική απόδοση, με κύρια μέτρηση την Κλίμακα Αξιολόγησης Νόσου Alzheimer – Υποκλίμακα Γνωστικής, ενώ οι δευτερεύοντες στόχοι περιλάμβαναν συμπεριφορικά και ψυχολογικά συμπτώματα, ανεπιθύμητες ενέργειες και ποσοστά διακοπής. Τα δεδομένα αναλύθηκαν χρησιμοποιώντας τυποποιημένες μέσες διαφορές και λόγους κινδύνου με 95% διαστήματα εμπιστοσύνης, εφαρμόζοντας ένα μοντέλο τυχαίων επιδράσεων για να ληφθεί υπόψη η ετερογένεια μεταξύ των μελετών.
Απογοητευτικά αποτελέσματα
Η μετα-ανάλυση έδειξε ότι η συμπλήρωση με LIT δεν βελτίωσε σημαντικά τη γνωστική λειτουργία σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. “Η μετα-ανάλυσή μας έδειξε ότι η LIT, συμπεριλαμβανομένης της LIT-C, που χρησιμοποιείται συχνά στην κλινική πρακτική, δεν καθυστέρησε σημαντικά την πρόοδο της γνωστικής έκπτωσης σε άτομα με MCI και AD σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο,” δήλωσε ο καθηγητής Kishi. Ο Δρ. Matsunaga πρόσθεσε: “Τα δευτερεύοντα αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένων των συμπεριφορικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων, των ανεπιθύμητων ενεργειών και των ποσοστών διακοπής, επίσης δεν παρουσίασαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων LIT και εικονικού φαρμάκου.” Ο Δρ. Saito ανέφερε ότι η ανάλυση μετα-παλινδρόμησης δεν έδειξε καμία συσχέτιση μεταξύ των αρχικών γνωστικών σκορ και του μεγέθους της επίδρασης της LIT στην αλλαγή της γνωστικής απόδοσης.
Ο καθηγητής Iwata τόνισε: “Αν και η μετα-ανάλυσή μας δεν έδειξε σαφή κλινικά οφέλη από τις συμβατικές άλατα LIT, η μελέτη μας προσφέρει αρκετές σημαντικές γνώσεις.” Η έρευνα αυτή αποτελεί μια σημαντική συμβολή στην κατανόηση της επίδρασης της λιθίου στη νόσο Alzheimer και ανοίγει το δρόμο για μελλοντικές μελέτες.
