Γ. Τσίπρας: Η πολιτική οικονομία ενός λογαριασμού ΔΕΗ
Το μεγάλο «καπέλο» στη λιανική, από τον Σεπτέμβριο του 2020, στον Σεπτέμβριο του 2022 και πού καταλήγουν οι «επιδοτήσεις».
Στον εικονιζόμενο λογαριασμό της ΔΕΗ, ο φίλος μας χρεώνεται ονομαστικά 315,18€ κατανάλωση. Συν 3,38€ πάγιο και 2,76€ ΥΚΩ, χρεώνεται 321,32€ για 400 κιλοβατώρες ή 803,30 ευρώ ανά μεγαβατώρα (€/MWh). Αλλά, το ονομαστικό κόστος χονδρικής για τον Σεπτέμβριο ήταν, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, 447,12 €/MWh1.
Η δυσθεώρητη διαφορά 803,30-447,12= 356,18 €/MWh πηγαίνει στην τσέπη της ΔΕΗ για το κόστος λειτουργίας και το κέρδος της ως παρόχου λιανικής και μόνον (για τα κέρδη της ως παραγωγού θα πούμε παρακάτω)2.
Πρόκειται για εξωφρενικά μεγάλο ποσοστό κέρδους. Δύο χρόνια πριν, τον Σεπτέμβριο του 2020, οι τιμές χονδρικής και τελικής χρέωσης του φίλου μας για τις ίδιες κιλοβατώρες κατανάλωσης ήταν 58,35 €/MWh και 126,23 €/MWh, αντίστοιχα. Δηλαδή, δύο χρόνια πριν, η ΔΕΗ εισέπραττε για κόστος λειτουργίας και το κέρδος της ως παρόχου λιανικής 126,23-58,35=67,88 €/MWh αντί για 356,18 €/MWh που εισέπραξε τον Σεπτέμβριο του 2022.
Να θυμίσουμε ότι, τον Σεπτέμβριο του 2020 η ΔΕΗ, κατά την κυβέρνηση Μητσοτάκη, είχε ανακάμψει από την «καταστροφική διαχείριση ΣΥΡΙΖΑ» και είχε «ανοδική πορεία». Συνεπώς, τα 67,88 €/MWh «καπέλο» στη λιανική αποτελούσαν ένα ικανοποιητικό τίμημα για κόστος λειτουργίας και κέρδος για τη ΔΕΗ ως πάροχο.
Προσοχή: Η σημερινή εξωφρενική διαφορά των 356,18 €/MWh δεν έχει σχέση με τη διεθνή ενεργειακή κρίση. Η διεθνής κρίση δεν αύξησε τα κόστη λειτουργίας των παρόχων, αλλά μόνο των παραγωγών. Το υψηλό διεθνές κόστος φυσικού αερίου ή δικαιωμάτων ρύπων, που εκτοξεύτηκαν το 2021-22, συν τα όποια κέρδη των παραγωγών, εμπεριέχονται στο ονομαστικό κόστος χονδρικής, δηλαδή στα 447,12 €/MWh. Τα 356,18 €/MWh «καπέλο» στη λιανική -πενταπλασιασμός από το 2020- δεν έχει καμιά σχέση με το υψηλό διεθνές ενεργειακό κόστος.
Προσοχή Νο.2: Μπορεί ο φίλος μας, λόγω της επιδότησης, να μην πλήρωσε τα περισσότερα από την ονομαστική του χρέωση ρεύματος και να νιώθει ικανοποιημένος, αλλά η διαφορά των 356,18 €/MWh κατέληξε όντως στην τσέπη της ΔΕΗ και δεν είναι καθόλου «ονομαστική».
Το κράτος εκτοξεύει και τη χονδρική τιμή
Από τα 447,12 €/MWh ονομαστικό κόστος χονδρικής, τα 128,79€/MWh, σύμφωνα με στοιχεία της ΡΑΕ3, δεν είναι ούτε αυτά ενεργειακό κόστος. Είναι και αυτά «καπέλο» κρατικών εσόδων στη χονδρική, επιπλέον των ακαθάριστων εσόδων των παραγωγών. Είναι ο πιο σημαντικός λόγος, που η Ελλάδα κατέχει σταθερά την πρώτη θέση στη χονδρική τιμή στην Ευρώπη.
Σε αυτά πρέπει να προστεθούν 21,31€/MWh4 από τα δικαιώματα ρύπων που επίσης πηγαίνουν, από τους παραγωγούς από αέριο και λιγνίτη, στο κράτος και στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ), πριν επιστρέψουν ως «επιδοτήσεις». Συνεπώς, τα καθαρά έσοδα των παραγωγών είναι 297,02 €/MWh.
Πόση είναι πραγματικά η επιδότηση και πού πηγαίνει;
Ο φίλος μας πληρώνει τελικά από την τσέπη του για προμήθεια ρεύματος 62,96€ συν 2,76€ ΥΚΩ, σύνολο 65,72€. Πληρώνει επίσης ΕΤΜΕΑΡ 6,80€, το οποίο πηγαίνει στο ΤΕΜ, κάνει κύκλο και επιστρέφεται στον καταναλωτή, εν είδει εικονικής «επιδότησης».
Αν δεν υπήρχαν επιδοτήσεις, τι θα έπρεπε να χρεώνεται ο φίλος μας; Το καθαρό ενεργειακό κόστος 121,17€ συν ένα ικανοποιητικό τίμημα για κόστος λειτουργίας και κέρδος της ΔΕΗ ως παρόχου, όπως το 2020, δηλ. 67,88 €/MWh ή 27,15€. Συνεπώς, θα έπρεπε να χρεώνεται συνολικά 121,17+27,15=148,32€. Άρα, η πραγματική επιδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό που καλύπτει τον φίλο μας είναι η διαφορά 148,32-65,72-6,80=75,80€.
Η ΔΕΗ, τώρα, πληρώνει το ονομαστικό κόστος χονδρικής, δηλαδή καθαρά έσοδα παραγωγών και κρατικά έσοδα χονδρικής. Τα κρατικά έσοδα πηγαίνουν στο ΤΕΜ, κάνουν κύκλο και επιστρέφονται στη ΔΕΗ εν είδει εικονικής «επιδότησης». Όπως και με το ΕΤΜΕΑΡ για τον καταναλωτή, δεν πρόκειται για επιδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά για πόρους που κάνουν κύκλους.
Άρα μένει για τη ΔΕΗ να καλύψει από τη μια το καθαρό ενεργειακό κόστος χονδρικής και από την άλλη το δικό της κόστος λειτουργίας και κέρδος ως παρόχου. Αυτά τα καλύπτει, όπως είδαμε, ο φίλος μας με 65,72+6,80 € από την τσέπη του και επιδότηση 75,80€ του κρατικού προϋπολογισμού για τον καταναλωτή. Η υπόλοιπη επιδότηση 115,32€ που πηγαίνει στη ΔΕΗ καλύπτει αποκλειστικά τα υπερκέρδη της ως παρόχου. Πέραν του κόστους λειτουργίας και ενός εύλογου κέρδους.
Συνεπώς, η συνολική καθαρή επιδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό είναι 191,12€ (75,80+115,32) και όχι 255,60€ και το μεγαλύτερο μέρος επιδοτεί υπερκέρδη της ΔΕΗ και όχι τον καταναλωτή. Για κάθε 75,80€ επιδότησή του, ο φίλος μας επιβαρύνεται με 115,32€ ως φορολογούμενος, για να επιδοτούνται καθαρά υπερκέρδη της ΔΕΗ.
Το «καθαρό» ενεργειακό κόστος
α. Τον Σεπτέμβριο του 2022, το 19% της ζήτησης καλύφθηκε με εισαγωγές5. Οι εισαγωγείς αγοράζουν στην πολύ χαμηλότερη οριακή τιμή διασυνδεδεμένων γειτονικών χωρών και πωλούν στην οριακή τιμή της Ελλάδας η οποία διατηρείται από το κράτος, τεχνητά, πολύ ψηλά. Οι εισαγωγείς κερδίζουν τη μεγάλη διαφορά και οι πάροχοι, αναγκαστικά, αγοράζουν ακριβό το φτηνότερο ρεύμα γειτονικών χωρών.
β. Με το πλαφόν μετά τον Ιούλιο, η ΔΕΗ ως παραγωγός πουλά ρεύμα από μεγάλα υδροηλεκτρικά προς 112 €/MWh και τα υπόλοιπα, μέχρι την οριακή τιμή που αγοράζει ο πάροχος, τα εισπράττει το κράτος (για τον Σεπτέμβριο η μέση οριακή τιμή ήταν 422 €/MWh). Ωστόσο, τα υδροηλεκτρικά έχουν αποσβεστεί και το εναπομείναν κόστος συντήρησης και λειτουργίας κινείται κάτω των 10 €/MWh, αφήνοντας ένας κέρδος για τη ΔΕΗ περίπου 1100%.
γ. Το αντίστοιχο πλαφόν για τον λιγνίτη ήταν τον Σεπτέμβριο 214,22 €/MWh. Από αυτά 122,04 €/MWh είναι δικαιώματα ρύπων και με τα υπόλοιπα 92,18€ αποζημιώνεται το κόστος παραγωγής της ΔΕΗ. Το κόστος αυτό δεν έχει επηρεαστεί σημαντικά (όπως π.χ. η παραγωγή από φυσικό αέριο) από τη διεθνή ενεργειακή κρίση. Ενδεικτικά, η αντίστοιχη αποζημίωση πριν λίγα χρόνια, όταν ίσχυαν οι ΝΟΜΕ, ήταν της τάξης των 40 €/MWh.
δ. Το πλαφόν για μονάδες φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου (CCGT) ήταν τον Σεπτέμβριο 564,18 €/MWh. Επειδή το πλαφόν είναι πολύ ψηλά, η οριακή τιμή σπανίως το ξεπερνά και έτσι, τα κρατικά έσοδα από τη διαφορά οριακής τιμής και πλαφόν για τον Σεπτέμβριο ήταν μόλις 1,9 εκατ. ευρώ σε σύνολο 571 εκατ. κρατικών εσόδων ή σε σύνολο 593 εκατ. εσόδων των παραγωγών από αέριο. Από αυτό και από τα παραπάνω γίνεται φανερό πως το κυβερνητικό αφήγημα ότι, από τον Ιούλιο φορολογούν στην πηγή, είναι απολύτως ψευδές.
Γιατί, όμως, το πλαφόν υπολογίζεται τόσο ψηλά; Αφήνοντας κατά μέρος 33,60€ δικαιώματα ρύπων και 8€ σταθερά κόστη, για τα υπόλοιπα 522,58 €/MWh ο μαθηματικός τύπος του πλαφόν χρησιμοποιεί ως συντελεστή βαθμού απόδοσης το 45%. Αλλά, οι μονάδες CCGT έχουν εξ ορισμού βαθμό απόδοσης πάνω από 50%. Με εξαίρεση 2 από τις 5 μονάδες της ΔΕΗ, όλες οι άλλες της ΔΕΗ και οι ιδιωτικές έχουν πάνω από 55% και οι νεότερες πάνω από 60%. Αν, για παράδειγμα, υπολογιζόταν συντελεστής απόδοσης 55%, το πλαφόν θα μειωνόταν κατά 95€/MWh.
ε. Ο βασικός συντελεστής στο πραγματικό κόστος (και άρα ποσοστά κέρδους) των μονάδων CCGT είναι βέβαια το φυσικό αέριο. Όχι οι τρέχουσες τιμές TTF, αλλά οι πραγματικές τιμές που έχει «κλείσει» η κάθε εταιρία. Σε ιδιαίτερες καταστάσεις και περιπτώσεις, τα κράτη επιβάλλουν διαδικασίες ανοιχτών βιβλίων και αυτός είναι ο μόνος τρόπος έκτακτου καθορισμού πλαφόν στο περιθώριο κέρδους.
- Μεσοσταθμική Τιμή Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα, έτος 2022, ΑΔΜΗΕ
- Τα νούμερα στον εικονιζόμενο λογαριασμό για κατανάλωση του Σεπτεμβρίου 2022 είναι ακριβή. Αφήσαμε έξω μόνο τις -άσχετες με την ενέργεια- χρεώσεις για Δήμο και ΕΡΤ. Χάριν απλοποίησης, η μόνη αυθαίρετη υπόθεση εργασίας στα παρακάτω είναι ότι, όλοι οι υπόλοιποι πάροχοι τον Σεπτέμβριο παρείχαν στον καταναλωτή τις ίδιες τιμές με τη ΔΕΗ. Για τον Σεπτέμβριο και κάθε μήνα χωριστά αυτό δεν ισχύει, αλλά μεσοσταθμικά είναι απολύτως πραγματικό.
- Ρυθμιζόμενες Τιμές Εσόδων Παραγωγών του Προσωρινού Μηχανισμού Επιστροφής Μέρους Εσόδων Αγοράς Επόμενης Ημέρας και Ενδοημερήσιας, ΡΑΕ
- Εξαιτίας της χρηματιστηριοποίησης στην Ε.Ε., η Τιμή Δικαιωμάτων Εκπομπών CO2 εκτοξεύτηκε, από τα 27€ τον Σεπτέμβριο 2020, στα 88 €/tnCO2 τον Σεπτέμβριο 2022, επιβαρύνοντας την ενεργειακή κρίση. Το τι εισέπραξε το κράτος για τον Σεπτέμβριο είναι απροσδιόριστο, επειδή εξαρτάται από τη θέση στην οποία οι εταιρίες «έκλεισαν» δικαιώματα στο παρελθόν στο Χρηματιστήριο Ρύπων. Υποθέτοντας αυθαίρετα τιμές Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΕ για την παραγωγή από αέριο και λιγνίτη, προκύπτουν τα 6,16 € κρατικά έσοδα στον λογαριασμό του φίλου μας.
- Market Monitoring Report, 09.2022, ΡΑΕ.
