Στο πλαίσιο της ευρύτερης ευρωπαϊκής τάσης για τη διατήρηση της βιωσιμότητας των ασφαλιστικών ταμείων από το 2027, η Ελλάδα ενδέχεται να την ακολουθήσει συνδέοντας τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής, Στόχος, η αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων που επιφέρει η γήρανση του πληθυσμού και η υπογεννητικότητα
Η Δανία αποτελεί ήδη πρότυπο για πολλές χώρες της Ε.Ε., έχοντας αυξήσει την ηλικία συνταξιοδότησης στα 70 για όσους σήμερα είναι κάτω των 55 ετών, μια κίνηση που προκάλεσε αντιδράσεις αλλά και νέο τρόπο σκέψης στο ασφαλιστικό ζήτημα.
Οι τρεις δημογραφικοί δείκτες που «δείχνουν» αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης.
Οι αποφάσεις για τα νέα όρια θα βασιστούν σε τρεις βασικούς δημογραφικούς δείκτες:
- Ο δείκτης εξάρτησης (αναλογία ατόμων άνω των 65 προς τον ενεργό πληθυσμό), που αναμένεται να ξεπεράσει το 60% μέχρι το 2030.
- Ο δείκτης γήρανσης, με συνεχώς αυξανόμενη διαφορά υπέρ των ηλικιωμένων έναντι των νέων.
- Ο δείκτης γονιμότητας, που παραμένει χαμηλός (1,5 παιδιά ανά γυναίκα το 2022), παρά τη μικρή βελτίωση από το 2018.
Τέλη του 2026 θα γίνει η αποτίμηση για την Ελλάδα
Η πρώτη ουσιαστική αποτίμηση αναμένεται στο τέλος του 2026, όταν θα παρουσιαστεί η νέα τριετής έκθεση της Αναλογιστικής Αρχής. Αν τα στοιχεία επιβεβαιώσουν την προβλεπόμενη αύξηση στο προσδόκιμο ζωής, τότε θα ανοίξει επίσημα η συζήτηση για αύξηση των ορίων.
Ήδη από το 2024 ισχύει η πρόβλεψη του νόμου Κατρούγκαλου για επαναπροσδιορισμό των ορίων ανά τριετία, σύμφωνα με τις αλλαγές στο προσδόκιμο ζωής. Μέχρι στιγμής, λόγω της πανδημίας και της πτώσης του σχετικού δείκτη, δεν κρίθηκε απαραίτητη η ενεργοποίηση του μηχανισμού.
Η έκθεση της Eurostat προβλέπει αύξηση του γενικού ορίου συνταξιοδότησης από τα 67 στα 68,5 έτη έως το 2030. Αντίστοιχα, για την πρόωρη συνταξιοδότηση, η ηλικία μετατοπίζεται από τα 62 στα 63,5 έτη.
Το υπουργείο Εργασίας εκτιμά ότι η όποια αλλαγή θα συνοδευτεί από μεταβατική περίοδο. Έτσι, η προσαρμογή θα γίνεται τμηματικά – π.χ. με ετήσια αύξηση κατά 2 έως 4 μήνες – ώστε να αποφευχθεί αιφνιδιασμός των ασφαλισμένων.
Η θέση της Ελλάδας στην Ε.Ε. – Αύξηση ενός έτους στα ισχύοντα όρια.
Παρά τις προβλεπόμενες αυξήσεις, η Ελλάδα ήδη συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης στην Ευρώπη, μαζί με τη Γαλλία και την Ιταλία. Οι αλλαγές του 2013 και του 2015 (στο πλαίσιο των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων) είχαν ανεβάσει τα όρια στα 67 για πλήρη και στα 62 για πρόωρη συνταξιοδότηση, ξεπερνώντας τις τότε ευρωπαϊκές απαιτήσεις.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η πρώτη φάση εφαρμογής του νέου συστήματος στην Ελλάδα θα μπορούσε να φέρει αύξηση ενός έτους στα ισχύοντα όρια. Με τον κατάλληλο σχεδιασμό και την εφαρμογή μεταβατικής περιόδου, η αλλαγή αυτή θα κατανέμεται σε διαστήματα των 3-4 μηνών ανά έτος.
