Η Τζάνις Μάρτιν: Η πρωτοπόρος του ροκ που πλήρωσε το τίμημα
Πριν η ροκ εν ρολ γίνει αποκλειστικά ανδρική υπόθεση, μια 15χρονη από τη Βιρτζίνια άνοιγε τον δρόμο με τον δικό της ήχο και τις μοναδικές της συνθέσεις. Η Τζάνις Μάρτιν μπορούσε να σταθεί δίπλα στον Έλβις Πρίσλεϊ, αν μόνο η Αμερική της δεκαετίας του ’50 δεν την είχε σταματήσει.
Η ανατροπή της αμερικανικής κουλτούρας
Η ροκ εν ρολ άλλαξε ριζικά την αμερικανική κουλτούρα της δεκαετίας του ’50, ανατρέποντας το συντηρητικό κατεστημένο και δημιουργώντας ένα νέο κύμα ελευθερίας. Ωστόσο, οι βαθιά ριζωμένοι έμφυλοι ρόλοι της εποχής παρέμειναν ισχυροί. Σε αυτό το περιβάλλον, η Τζάνις Μάρτιν τόλμησε να σταθεί εκεί όπου λίγες γυναίκες μπορούσαν: στην καρδιά της ροκ επανάστασης.
Μια καριέρα που σταμάτησε νωρίς
Γεννημένη στη Βιρτζίνια και μεγαλωμένη σε μουσική οικογένεια, η Μάρτιν βρέθηκε από νωρίς στον κόσμο της κάντρι μουσικής. Η επιρροή καλλιτεχνών όπως ο Χανκ Γουίλιαμς διαμόρφωσε τα πρώτα της βήματα, και πολύ σύντομα η μικρή Τζάνις έγινε παιδί-θαύμα στο τοπικό ραδιόφωνο. Πριν καν ολοκληρώσει το λύκειο, είχε τη δική της εκπομπή στο Old Dominion Barndance, μοιραζόμενη τη σκηνή με καλλιτέχνες όπως ο Τζιμ Ριβς.
Η άφιξη του ροκαμπίλι και η ραγδαία εξάπλωση της ροκ εν ρολ άλλαξαν τα δεδομένα. Σε ηλικία μόλις 15 ετών, υπέγραψε στην RCA Victor, την ίδια στιγμή που η εταιρεία είχε αποκτήσει και τον Έλβις Πρίσλεϊ. Οι συγκρίσεις ήταν αναπόφευκτες: δύο νεαροί καλλιτέχνες, με ρίζες στην κάντρι και έμφυτη ικανότητα να ανατρέπουν τα δεδομένα.
Η RCA την προώθησε ως «Female Elvis», ενώ ο διάσημος μάνατζερ του Πρίσλεϊ, Κόλονεν Τομ Πάρκερ, επιθυμούσε να την εκπροσωπήσει — πρόταση που οι γονείς της ευτυχώς αρνήθηκαν. Το πρώτο της single, Will You Willyum, άφησε υποσχέσεις, αλλά το b-side, Drugstore Rock ’n’ Roll, την έκανε να ξεχωρίσει: ήταν δική της σύνθεση σε μια εποχή που ελάχιστοι καλλιτέχνες —ακόμη και ο ίδιος ο Πρίσλεϊ— έγραφαν τα τραγούδια τους.
Η επιστροφή και η κληρονομιά της
Ωστόσο, η ανοδική της πορεία σταμάτησε απότομα. Μετά από έναν κρυφό γάμο και εγκυμοσύνη κατά τη διάρκεια ευρωπαϊκής περιοδείας, η RCA την εγκατέλειψε — μια σκληρή απόφαση που αντικατόπτριζε τις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής. Άλλες εταιρείες ενδιαφέρθηκαν, αλλά καμία δεν είχε το εύρος της RCA, και λίγο αργότερα ο δεύτερος σύζυγός της της ζήτησε να εγκαταλείψει τη μουσική. Η Μάρτιν υπάκουσε, και το όνειρό της φαινόταν να έχει τελειώσει προτού καλά-καλά ξεκινήσει.
Ωστόσο, τη δεκαετία του ’70, συλλέκτες δίσκων την εντόπισαν να εργάζεται σε αστυνομικό τμήμα στη Βιρτζίνια, και έτσι επέστρεψε στη σκηνή, συμμετέχοντας στο αναβιωμένο ροκαμπίλι κίνημα. Συνέχισε να εμφανίζεται μέχρι τον θάνατό της το 2007, σε ηλικία 67 ετών.
Η Τζάνις Μάρτιν είχε το ταλέντο, την ενέργεια και την τόλμη να σταθεί ισότιμα δίπλα στον «Βασιλιά». Ωστόσο, η εποχή και οι κοινωνικές προκαταλήψεις της στέρησαν την πορεία που άξιζε. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την RCA να εγκαταλείπει τον Έλβις αν εκείνος είχε κάνει κάποιο κορίτσι έγκυο…
Σήμερα, η κληρονομιά της αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο: όλες οι ηχογραφήσεις της έχουν διασωθεί, και η ιστορία της λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι υπήρξαν γυναίκες που άνοιξαν δρόμους πολύ πριν η μουσική βιομηχανία είναι έτοιμη να το δεχτεί. Η Τζάνις Μάρτιν δεν ήταν απλώς ο «θηλυκός Έλβις». Ήταν μια πρωτοπόρος. Και πλέον, η ιστορία βρίσκει τον σωστό τρόπο να την τιμήσει.
