Οι υπεραναγνωριστές προσδιορίζουν πρόσωπα πιο έξυπνα και όχι πιο σκληρά
Τι είναι αυτό που κάνει τους υπεραναγνωριστές – άτομα με εξαιρετικές ικανότητες αναγνώρισης προσώπων – να θυμούνται πρόσωπα καλύτερα από τους υπόλοιπους; Σύμφωνα με νέα έρευνα που διεξήχθη από γνωστικούς επιστήμονες στο UNSW Sydney, η απάντηση δεν βρίσκεται στην ποσότητα των πληροφοριών που συλλέγουν, αλλά στην ποιότητα των στοιχείων που εστιάζουν τα μάτια τους.
Η εστίαση των υπεραναγνωριστών
«Οι υπεραναγνωριστές δεν κοιτούν απλώς πιο προσεκτικά, αλλά πιο έξυπνα. Επιλέγουν τα πιο χρήσιμα μέρη ενός προσώπου για να παρατηρήσουν», δηλώνει ο Δρ. Τζέιμς Ντάν, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε σήμερα στο περιοδικό Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. «Δεν βλέπουν περισσότερα, αλλά τα μάτια τους εστιάζουν φυσικά στα μέρη του προσώπου που προσφέρουν τις καλύτερες ενδείξεις για να ξεχωρίσουν ένα άτομο από το άλλο».
Η μεθοδολογία της έρευνας
Για να κατανοήσουν τι κάνουν διαφορετικά οι υπεραναγνωριστές όταν κοιτούν ένα πρόσωπο, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνολογία παρακολούθησης ματιών. Με αυτό το εργαλείο, μέτρησαν πού και για πόσο χρόνο κοίταξαν 37 υπεραναγνωριστές όταν εξέταζαν φωτογραφίες προσώπων σε μια οθόνη υπολογιστή, συγκρίνοντάς τους με 68 άτομα με μέσες ικανότητες αναγνώρισης προσώπων. Η παρακολούθηση αυτή τους επέτρεψε να αναπαραστήσουν τι παρατηρούσαν και να το εισάγουν σε εννέα διαφορετικά νευρωνικά δίκτυα που είχαν ήδη εκπαιδευτεί για την αναγνώριση προσώπων.
«Η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει εξαιρετικά ικανή στην αναγνώριση προσώπων. Ο στόχος μας ήταν να εκμεταλλευτούμε αυτό το γεγονός για να κατανοήσουμε ποια ανθρώπινα μοτίβα ματιών είναι τα πιο ενημερωτικά», προσθέτει ο Δρ. Ντάν.
Τα ευρήματα της έρευνας
Όταν οι ερευνητές συνέκριναν την απόδοση της τεχνητής νοημοσύνης στην αντιστοίχιση προσώπων με βάση τα μοτίβα παρακολούθησης των υπεραναγνωριστών και των μέσων αναγνωριστών, παρατήρησαν μια σαφή διαφορά. Ακόμα και όταν η συνολική ποσότητα πληροφοριών ήταν η ίδια, η τεχνητή νοημοσύνη που τροφοδοτήθηκε με δεδομένα από υπεραναγνωριστές ήταν πιο ακριβής στην αντιστοίχιση προσώπων από αυτήν που τροφοδοτήθηκε με δεδομένα από μέσους αναγνωριστές.
«Η προηγούμενη έρευνά μας δείχνει ότι οι υπεραναγνωριστές κάνουν περισσότερες εστιάσεις και εξερευνούν τα πρόσωπα πιο ευρέως. Ακόμα και όταν ελέγξουμε το γεγονός ότι έχουν κοιτάξει περισσότερα μέρη του προσώπου, αποδεικνύεται ότι αυτό που κοιτούν είναι επίσης πιο πολύτιμο για την αναγνώριση ατόμων».
Αλλά μπορούν οι άνθρωποι με μέσες ικανότητες αναγνώρισης προσώπων να μάθουν από τους υπεραναγνωριστές ώστε να μην ξεχνούν ποτέ ένα πρόσωπο; Δυστυχώς, σύμφωνα με τον Δρ. Ντάν, υπάρχει κάτι άλλο που συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά την επεξεργασία των πληροφοριών – δεν είναι μόνο θέμα του πού και τι να κοιτάξουν.
«Η ικανότητά τους δεν είναι κάτι που μπορείς να μάθεις όπως ένα κόλπο», λέει ο Δρ. Ντάν. «Είναι ένας αυτόματος, δυναμικός τρόπος να εντοπίζουν τι κάνει κάθε πρόσωπο μοναδικό». Όπως εξηγεί, «είναι σαν μια καλλιτεχνική απεικόνιση – η ιδέα ότι όταν υπερβάλλεις τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου, γίνεται πιο εύκολο να το αναγνωρίσεις. Οι υπεραναγνωριστές φαίνεται να κάνουν αυτό οπτικά – εστιάζουν στα χαρακτηριστικά που είναι πιο διαγνωστικά για το πρόσωπο ενός ατόμου».
Στον πραγματικό κόσμο, όταν η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται για την αναγνώριση προσώπων – όπως το σύστημα eGates στα αεροδρόμια – οι επεξεργαστές της εξετάζουν ψηφιακά και αναλύουν κάθε pixel ταυτόχρονα, αντί να κοιτούν μόνο μέρη του προσώπου όπως οι άνθρωποι.
«Σε πολύ ελεγχόμενες καταστάσεις όπως οι eGates στα αεροδρόμια, όπου υπάρχει σταθερός φωτισμός, σταθερές αποστάσεις και υψηλής ποιότητας εικόνες που ταιριάζουν με τυποποιημένες φωτογραφίες, η τεχνητή νοημοσύνη θα ξεπεράσει αυτό που μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε άνθρωπος», σημειώνει ο Δρ. Ντάν. «Αυτή τη στιγμή, όταν οι συνθήκες δεν είναι ιδανικές, οι άνθρωποι μπορούν να έχουν ακόμα πλεονέκτημα – ειδικά με άτομα που γνωρίζουμε καλά – γιατί φέρνουμε στο έργο το πλαίσιο και τη γνώση μας. Ωστόσο, αυτή η διαφορά μειώνεται καθώς η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται».
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η μελέτη προσφέρει πολύτιρες γνώσεις σχετικά με την ανθρώπινη οπτική εξειδίκευση και θα μπορούσε να εμπνεύσει βελτιώσεις στην τεχνολογία αναγνώρισης προσώπων. «Δείχνει ότι η ικανότητα αναγνώρισης προσώπων δεν σχετίζεται μόνο με το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο αργότερα, αλλά ξεκινά από το πώς κοιτάμε. Ο τρόπος που εξερευνούμε ένα πρόσωπο διαμορφώνει αυτό που μαθαίνουμε γι’ αυτό», καταλήγει ο Δρ. Ντάν.
