Η στρατηγική του Άλμπερτ Σπέρ για να αποφύγει την εσχάτη ποινή

Ο Άλμπερτ Σπέρ, πρώην αρχιτέκτονας και υπουργός πολεμικής παραγωγής του Αδόλφου Χίτλερ, προσπάθησε να αποσυνδεθεί από τα εγκλήματα του ναζιστικού καθεστώτος κατά τη διάρκεια της δίκης του στη Νυρεμβέργη. Αν και δεν αρνήθηκε εντελώς την συμμετοχή του, ισχυρίστηκε ότι δεν είχε τη δυνατότητα να αποτρέψει τις φρικαλεότητες. Η αφήγηση του για τον «καλό Ναζί» έγινε μπεστ σέλερ μετά από 20 χρόνια φυλακής, αλλά πόσο αληθινή είναι αυτή η εικόνα;

Η δίκη και η καταδίκη του Σπέρ

Το 1946, ο Σπέρ καταδικάστηκε στο Διεθνές Δικαστήριο της Νυρεμβέργης, όπου ήταν ένας από τους 21 κατηγορούμενους. Ήταν από τους λίγους που απέφυγαν την εσχάτη ποινή, όχι επειδή αρνήθηκε τις κατηγορίες, αλλά διότι προσπάθησε να παρουσιάσει μια εικόνα μετάνοιας και αποστασιοποίησης από τις ωμότητες του καθεστώτος. Στη διάρκεια μιας τηλεοπτικής συνέντευξης το 1970 στη ΒΒC, ο Σπέρ υπερασπίστηκε τον εαυτό του, λέγοντας ότι δεν ήταν πολιτικός εγκληματίας αλλά τεχνοκράτης που είχε εκπαιδευτεί να υπακούει. Ανέφερε ότι οι πολιτικές διαφορές δεν συζητούνταν στην εκπαίδευσή του και ότι δεν σκεφτόταν γενικά, αλλά μόνο μέσα στο πλαίσιο του περιβάλλοντός του.

Η εικόνα του «καλού Ναζί»

Η στρατηγική του Σπέρ φαίνεται ότι απέδωσε, καθώς δεν οδηγήθηκε στην κρεμάλα όπως πολλοί άλλοι Ναζί. Μετά από 20 χρόνια φυλακής στο Σπαντάου, απελευθερώθηκε το 1966 και επανήλθε στη δημόσια ζωή με την κυκλοφορία των απομνημονευμάτων του, «Inside the Third Reich», τα οποία έγιναν διεθνώς μπεστ σέλερ. Αυτή η έκδοση ενίσχυσε την εικόνα του ως του «καλού Ναζί». Ωστόσο, οι ιστορικοί επισημαίνουν ότι η απόσταση του από τα εγκλήματα δεν είναι τόσο καθαρή όσο ο ίδιος ισχυριζόταν. Υπάρχουν ενδείξεις ότι από το 1943 γνώριζε λεπτομέρειες για την εξόντωση των Εβραίων, μέσω των συνεδριάσεων στις οποίες συμμετείχαν οι συνεργάτες του.

Η πιο αδύνατη στιγμή της αυτοεπιβεβαίωσής του ήρθε όταν αναφέρθηκε σε μια σκηνή από το παρελθόν, όταν αντίκρισε μια αίθουσα γεμάτη αίμα, θύμα των Νυκτών του Μαχαιριού. Δήλωσε πως «έχω διώξει από τη μνήμη εκείνη την σκηνή, δεν θέλω να την θυμάμαι». Το μυστικό της αθώωσης του δεν ήταν η άρνηση, αλλά η σκηνοθετημένη μετάνοια, η οποία παρουσίαζε τον Σπέρ ως έναν καταραμένο τεχνοκράτη που τώρα βλέπει με τρόμο τις πράξεις του.

Καθώς η ιστορία εξετάζει τους ρόλους των ανθρώπων που στέκονται δίπλα στην εξουσία χωρίς δράση ή χωρίς έντονη αντίδραση, η περίπτωση του Σπέρ ξεχωρίζει. Ο Σπέρ πέθανε το 1981, αλλά το ερώτημα παραμένει: πόσο ειλικρινής ήταν η μετάνοια του; Ή μήπως ήταν μέρος ενός σχεδίου αυτοσυντήρησης;