Σαν σήμερα 11 Οκτωβρίου: Η 7η Οικουμενική Σύνοδος και η Ειρήνη η Αθηναία
Στις 11 Οκτωβρίου 787, η Νίκαια φιλοξένησε μια σημαντική Σύνοδο που άλλαξε ριζικά την πορεία της Ορθοδοξίας. Η 7η Οικουμενική Σύνοδος, γνωστή και ως Δεύτερη Σύνοδος της Νίκαιας, καταδίκασε την Εικονομαχία και αποκατέστησε την τιμητική προσκύνηση των εικόνων, βάζοντας τέλος σε μια περίοδο θρησκευτικής και πολιτικής αναταραχής που είχε ταλανίσει την αυτοκρατορία.
Η σημασία της Σύνοδου και οι θεολογικές αποφάσεις
Η Σύνοδος κατέληξε σε μια καθοριστική διάκριση: η λατρεία ανήκει αποκλειστικά στον Θεό, ενώ οι εικόνες των αγίων μπορούν να δέχονται τιμητική προσκύνηση. Αυτή η απόφαση δικαιολόγησε θεολογικά την απεικόνιση του Χριστού και των αγίων, καθώς η Ενανθρώπηση του Θεανθρώπου επιβεβαίωσε την αποδοχή της ανθρώπινης μορφής του. Η νίκη των εικονολατρών δεν ήταν μόνο θεολογική, αλλά διαμόρφωσε και την ταυτότητα της Ορθοδοξίας, η οποία συνδέθηκε άρρηκτα με την τέχνη και τη θεολογία της εικόνας.
Η πολιτική διάσταση και η στρατηγική της Ειρήνης
Η Σύνοδος της Νίκαιας δεν ήταν μόνο μια θεολογική καμπή, αλλά και ένα πολιτικό εργαλείο για την αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία. Ως επίτροπος του ανήλικου γιου της, η Ειρήνη χρησιμοποίησε τη Σύνοδο για να εδραιώσει την εξουσία της σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο. Παρουσιάστηκε ως προστάτιδα της Ορθοδοξίας, κέρδισε την υποστήριξη του κλήρου και εξουδετέρωσε τους στρατιωτικούς εικονομάχους, που αποτελούσαν την πιο επικίνδυνη αντίπαλη παράταξη. Αυτή η στρατηγική της έδωσε κύρος και σταθερότητα.
Η σημασία της Συνόδου αποδείχθηκε και στην πράξη με την καθιέρωση του κανόνα ότι σε κάθε Αγία Τράπεζα πρέπει να υπάρχουν λείψανα αγίων, ενώ οι εικονομάχοι κληρικοί καθαιρούνταν και οι λαϊκοί αφορίζονταν. Παράλληλα, η τέχνη της εικόνας αναγεννήθηκε, εμπλουτίζοντας τον βυζαντινό πολιτισμό με αριστουργήματα.
Η Δεύτερη Σύνοδος της Νίκαιας δεν έβαλε τέλος στην Εικονομαχία, καθώς η διαμάχη θα αναζωπυρωνόταν για ακόμη μισό αιώνα, μέχρι το 843. Ωστόσο, το 787 υπήρξε ο πρώτος μεγάλος σταθμός της νίκης των εικόνων, μια στιγμή όπου η θρησκευτική πίστη, η αυτοκρατορική πολιτική και η τέχνη συναντήθηκαν για να διαμορφώσουν την πορεία της Ορθοδοξίας.
