Μια επαναστατική ανακάλυψη στον τομέα της ιατρικής
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Structural & Molecular Biology αποδεικνύει ότι ένα ήδη εγκεκριμένο φάρμακο μπορεί να σταθεροποιήσει σχεδόν όλες τις μεταλλάξεις μιας ανθρώπινης πρωτεΐνης, ανεξαρτήτως της θέσης της μετάλλαξης στη αλληλουχία. Οι ερευνητές δημιούργησαν επτά χιλιάδες παραλλαγές του υποδοχέα V2 της βαζοπρεσίνης (V2R), ο οποίος είναι κρίσιμος για τη φυσιολογική λειτουργία των νεφρών, αναπαράγοντας όλες τις πιθανές μεταλλαγμένες εκδόσεις στο εργαστήριο.
Η σημασία της μελέτης και οι επιπτώσεις στις σπάνιες ασθένειες
Οι ελαττωματικές μεταλλάξεις στον V2R εμποδίζουν τα νεφρικά κύτταρα να ανταποκριθούν στη βαζοπρεσίνη, οδηγώντας σε αδυναμία συγκέντρωσης των ούρων και σε υπερβολική δίψα, προκαλώντας νεφρογενή διαβήτη ανηψίας (NDI), μια σπάνια νόσο που πλήττει περίπου 1 στους 25.000 ανθρώπους. Στη συνέχεια, οι ερευνητές διεξήγαγαν πειράματα εστιάζοντας σε μεταλλάξεις που παρατηρήθηκαν σε ασθενείς και διαπίστωσαν ότι το από του στόματος φάρμακο τοlvaptan, το οποίο είναι κλινικά εγκεκριμένο για άλλες νεφρικές παθήσεις, αποκατέστησε τα επίπεδα του υποδοχέα σε σχεδόν φυσιολογικά επίπεδα για το 87% των αποσταθεροποιημένων μεταλλάξεων.
Προοπτικές για την ανάπτυξη φαρμάκων για σπάνιες ασθένειες
Στο εσωτερικό του κυττάρου, ο V2R κινείται μέσω ενός αυστηρά ελεγχόμενου συστήματος κυκλοφορίας. Οι μεταλλάξεις προκαλούν συμφόρηση, με αποτέλεσμα ο V2R να μην φτάνει στην επιφάνεια. Το τοlvaptan σταθεροποιεί τον υποδοχέα για αρκετό χρόνο ώστε το σύστημα ποιοτικού ελέγχου του κυττάρου να τον επιτρέψει να περάσει. Οι συγγραφείς της μελέτης αναφέρουν ότι το τοlvaptan λειτουργεί ανεξαρτήτως της θέσης της μετάλλαξης, καθώς οι πρωτεΐνες εναλλάσσονται μεταξύ διπλωμένων και αδιπλωμένων μορφών. Πολλές μεταλλάξεις του V2R καθιστούν την αδιπλωμένη μορφή πιο πιθανή. Όταν το τοlvaptan συνδέεται με τον V2R, ευνοεί τη διπλωμένη μορφή σε βάρος της αδιπλωμένης.
Η έρευνα αυτή είναι η πρώτη που αποδεικνύει ότι ένα φάρμακο μπορεί να δράσει ως “σχεδόν καθολικός” φαρμακολογικός συνοδός, δηλαδή μπορεί να προσκολληθεί σε μια πρωτεΐνη και να σταθεροποιήσει τη δομή της ανεξαρτήτως της θέσης της μετάλλαξης, σε σχεδόν εννέα από τις δέκα περιπτώσεις. Οι ανακαλύψεις αυτές θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση μιας μακροχρόνιας πρόκλησης στη ιατρική των σπάνιων ασθενειών. Αν και η ατομική συχνότητα είναι χαμηλή, οι σπάνιες ασθένειες αποτελούν σοβαρή πρόκληση για τη δημόσια υγεία, καθώς υπάρχουν χιλιάδες διαφορετικοί τύποι, με περίπου 300 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως να ζουν με μια σπάνια κατάσταση.
Η μελέτη προσφέρει έναν νέο χάρτη πορείας για την ανάπτυξη φαρμάκων για σπάνιες ασθένειες. Αντί να αναζητούν ένα φάρμακο που στοχεύει μια συγκεκριμένη μετάλλαξη, οι ερευνητές θα μπορούσαν να εξετάσουν την ανάπτυξη ενός φαρμάκου που στοχεύει στη σταθεροποίηση ολόκληρης της πρωτεΐνης.
