Νέα μελέτη αποκαλύπτει γιατί τα διασκορπισμένα κύτταρα γλοιβλαστώματος είναι πιο επικίνδυνα

Μια πρόσφατη έρευνα, που διεξήχθη από επιστήμονες στο Sylvester Comprehensive Cancer Center, το οποίο ανήκει στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι, αποκάλυψε σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με το γλοιβλάστωμα, έναν επιθετικό τύπο καρκίνου του εγκεφάλου. Η μελέτη έδειξε ότι τα κύτταρα του γλοιβλαστώματος που είναι διασκορπισμένα σε σχέση με αυτά που σχηματίζουν συστάδες είναι πιο επικίνδυνα και θανατηφόρα. Αυτή η ανακάλυψη επιβεβαιώθηκε και σε δείγματα καρκίνου του μαστού και υποδηλώνει έναν πιθανό νέο γενικό κανόνα στη βιολογία των στερεών όγκων.

Η σημασία της κατανόησης του γλοιβλαστώματος

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου στο περιοδικό Cancer Cell, έγινε από τους Anna Lasorella, M.D. και Antonio Iavarone, M.D., οι οποίοι είναι κορυφαίοι ερευνητές στο Sylvester. Όπως ανέφερε η Lasorella, “Αυτή η μελέτη μας δίνει μια πολύ καλύτερη κατανόηση της βιολογίας του γλοιβλαστώματος, ενός τύπου όγκου όπου πολλά παραμένουν ακόμη να ανακαλυφθούν.” Η κατανόηση του γλοιβλαστώματος είναι κρίσιμη, καθώς ο καρκίνος αυτός είναι εξαιρετικά θανατηφόρος, με μέσο χρόνο επιβίωσης λίγο πάνω από ένα χρόνο μετά τη διάγνωση.

Διασκορπισμένα και συγκεντρωμένα κύτταρα

Η έρευνα προσφέρει μια νέα πιθανή εξήγηση για το γιατί ο καρκίνος αυτός είναι τόσο δύσκολος στην αντιμετώπισή του. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα “διασκορπισμένα” κύτταρα στον όγκο είναι πιο πλαστικά, δηλαδή έχουν την ικανότητα να αλλάζουν μορφές ή καταστάσεις. Αυτή η πλαστικότητα είναι ανεπιθύμητη για τον καρκίνο, καθώς σχετίζεται με την αντίσταση στη θεραπεία και με χειρότερες εκβάσεις για τους ασθενείς. Ωστόσο, οι αιτίες που οδηγούν στην πλαστικότητα των καρκινικών κυττάρων παραμένουν μυστήριο, όπως επισημαίνει ο Iavarone.

Η αρχική θεραπεία των όγκων του εγκεφάλου με χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία μπορεί στην πραγματικότητα να διασπάσει τις λιγότερο επικίνδυνες συστάδες καρκινικών κυττάρων και να τα ωθήσει να διασκορπιστούν, με αποτέλεσμα τα κύτταρα που μένουν πίσω μετά τη θεραπεία να γίνονται πιο επικίνδυνα. Αυτή η υπόθεση πρέπει ακόμη να δοκιμαστεί, αλλά είναι σαφές ότι τα διασκορπισμένα και τα συγκεντρωμένα κύτταρα συμπεριφέρονται πολύ διαφορετικά μέσα στον όγκο.

Η ομάδα χρησιμοποίησε την πλατφόρμα CosMx, η οποία επιτρέπει στους ερευνητές να εντοπίζουν μεμονωμένα κύτταρα σε δείγματα όγκων ή άλλων ιστών, προφίλ με χιλιάδες γονίδια που είναι ενεργά ή ανενεργά σε αυτά τα κύτταρα. Αυτή η τεχνολογία, γνωστή ως χωρική μεταγραφωμική, παρέχει πληροφορίες σχετικά με τους διάφορους τύπους κυττάρων που υπάρχουν σε έναν μόνο όγκο και τις ακριβείς τοποθεσίες τους σε σχέση με τα γειτονικά τους κύτταρα.

Στις προηγούμενες μελέτες τους, οι Lasorella και Iavarone είχαν εντοπίσει τέσσερις διαφορετικούς τύπους κυττάρων γλοιβλαστώματος με βάση τα συγκεκριμένα γονίδια που ενεργοποιούνται σε κάθε τύπο κυττάρου. Στη τρέχουσα μελέτη, εξέτασαν πώς αυτοί οι τέσσερις τύποι κυττάρων είναι οργανωμένοι στους όγκους. Διαπίστωσαν ότι όλοι οι τύποι σχηματίζουν συστάδες του ίδιου τύπου κυττάρου, καθώς και περιοχές του όγκου όπου οι τύποι είναι αναμεμειγμένοι, τις οποίες οι επιστήμονες ονομάζουν διασκορπισμένο τύπο.

Εξετάζοντας περαιτέρω τις διαφορές μεταξύ των συγκεντρωμένων και των διασκορπισμένων καρκινικών κυττάρων, οι ερευνητές βρήκαν διαφορές στην έκφραση γονιδίων που υποδήλωναν ότι τα διασκορπισμένα κύτταρα είναι πιο πλαστικά από αυτά στις συστάδες. Επίσης, διαπίστωσαν ότι τα συγκεντρωμένα κύτταρα εκφράζουν πρωτεΐνες στην επιφάνειά τους που τα βοηθούν να κολλούν μεταξύ τους, ενώ τα διασκορπισμένα κύτταρα λείπουν αυτές τις πρωτεΐνες.

Τα ευρήματα των ερευνητών ισχύουν και για δείγματα που απομονώθηκαν από ασθενείς με καρκίνο του μαστού, όπου τα διασκορπισμένα κύτταρα του μαστού ήταν πιο πλαστικά από αυτά που βρέθηκαν σε συστάδες. Η πλαστικότητα των καρκινικών κυττάρων οδηγεί στη μετάσταση των στερεών όγκων, γεγονός που καθιστά την κατανόηση αυτών των μηχανισμών ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών θεραπειών.