Η δίκη που άλλαξε τη λογοκρισία στη Βρετανία
Ένα σπάνιο αντίτυπο του βιβλίου του D.H. Lawrence, «Ο εραστής της Λαίδης Τσάτερλι», το οποίο ανήκε στον δικαστή που συμμετείχε στη διαβόητη δίκη του 1960, εκτίθεται στον οίκο δημοπρασιών Sotheby’s στο Λονδίνο. Η δίκη αυτή αποτέλεσε ένα κομβικό σημείο στην ιστορία της λογοκρισίας και της ελευθερίας της έκφρασης στη Βρετανία.
Η πολιτισμική επανάσταση του 1960
Το 1960, η Βρετανία βρέθηκε στο επίκεντρο μιας πολιτισμικής επανάστασης, όταν το μυθιστόρημα του Ντ. Χ. Λόρενς κατηγορήθηκε για «χυδαιότητα». Αυτή η υπόθεση ήταν καθοριστική για την ελευθερία της έκφρασης και ανέδειξε τις αντιφάσεις μεταξύ του συντηρητικού κατεστημένου και μιας κοινωνίας που άρχιζε να μεταβάλλεται. Το έργο, που γράφτηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920, είχε απαγορευτεί σε πολλές χώρες λόγω των τολμηρών σκηνών του και της απεικόνισης της γυναικείας επιθυμίας.
Η δίκη και οι συνέπειές της
Η Penguin Books αποφάσισε να εκδώσει την πλήρη και αλόγιστη εκδοχή του βιβλίου, δοκιμάζοντας τα όρια του Νόμου περί Άσεμνων Δημοσιευμάτων (1959), ο οποίος επέτρεπε την κυκλοφορία βιβλίων με «λογοτεχνική αξία». Η δίκη που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1960, προκάλεσε τεράστια δημοσιότητα, με συγγραφείς και δημόσια πρόσωπα να υποστηρίζουν την υπεράσπιση. Ο Ρίτσαρντ Χόγκαρτ, ένας από τους μάρτυρες, χαρακτήρισε το βιβλίο «ουσιαστικά ηθικό», ενώ η κατηγορούσα αρχή το αποκαλούσε πορνογραφικό. Ο εισαγγελέας, Μέριβιν Γκρίφιθ-Τζόουνς, χρησιμοποίησε τη φράση «Θα θέλατε οι γυναίκες σας ή οι υπηρέτες σας να το διαβάσουν;», η οποία έγινε σύμβολο της απομάκρυνσης της ελίτ από την κοινωνική πραγματικότητα.
Μετά από έξι ημέρες ακροαματικής διαδικασίας, οι ένορκοι χρειάστηκαν μόλις τρεις ώρες για να κρίνουν την Penguin αθώα. Αυτή η απόφαση χαιρετίστηκε ως νίκη της λογοτεχνίας και της ελευθερίας του λόγου. Η επόμενη ημέρα αποκάλυψε την απήχηση της δίκης: όλα τα 200.000 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης εξαντλήθηκαν σε μία ημέρα, και σε τρεις μήνες οι πωλήσεις ξεπέρασαν τα τρία εκατομμύρια. Παρά την αμηχανία πολλών αναγνωστών που ζητούσαν απλώς «την Λαίδη Σι», το βιβλίο έγινε σύμβολο μιας νέας εποχής κοινωνικής απελευθέρωσης.
Όπως σημείωσε ο ποιητής Φίλιπ Λάρκιν στο ποίημά του Annus Mirabilis, η άρση της απαγόρευσης του Εραστή της Λαίδης Τσάτερλι θεωρήθηκε η αρχή μιας δεκαετίας πολιτισμικής επανάστασης στη Βρετανία, λίγο πριν την άφιξη των Beatles και την έκρηξη της δεκαετίας του ’60.
