Μεγάλες επιπτώσεις στην αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών έχουν οι ανατιμήσεις των προϊόντων καθημερινής χρήσης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα ετήσιας έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό την επιστημονική ευθύνη του διευθυντή του ερευνητικού εργαστηρίου, καθηγητή Γεωργίου Μπάλτα.
Όπως εξηγεί μιλώντας στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Μπάλτας, περισσότεροι από τους μισούς καταναλωτές του δείγματος μειώνουν τις αγορές τους και στρέφονται σε φθηνότερα προϊόντα.
Την ίδια ώρα, ένας στους τρεις καταναλωτές περιορίζει τη θέρμανση της κατοικίας και τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος, αποτυπώνοντας τις κοινωνικές επιπτώσεις της πολύ ακριβής ενέργειας.
Παράλληλα, οι καταναλωτές συνεχίζουν να επιλέγουν για τις αγορές τους προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (private label) τα οποία καταγράφουν ιστορικό ρεκόρ πωλήσεων και προτιμήσεων καθώς περισσότερα από τα 3 στα 10 προϊόντα που αγοράζονται είναι κωδικοί ιδιωτικής ετικέτας, ενώ πολύ υψηλοί είναι πρόσθετοι δείκτες αποδοχής τους από τους καταναλωτές.
Τα στοιχεία της έρευνας επιβεβαιώνουν, σύμφωνα με τον κ. Μπάλτα, ότι η ελληνική αγορά ακολουθεί σταθερά τη διεθνή μακροχρόνια τάση ανάπτυξης τέτοιων καταναλωτικών προϊόντων.Όπως αναφέρει ο ίδιος, το καταναλωτικό κίνημα «Made in Greece» συμβάλλει περαιτέρω στην επιτυχία της ιδιωτικής ετικέτας, στον βαθμό που οι περισσότεροι κωδικοί ιδιωτικής ετικέτας παράγονται στην Ελλάδα από εγχώριους παραγωγούς και κατασκευαστές για λογαριασμό των αλυσίδων σούπερ μάρκετ.
Η ανάπτυξη της ιδιωτικής ετικέτας τροφοδοτείται επίσης με τις σημαντικές βελτιώσεις και τις επεκτάσεις αυτών των προϊόντων από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας προσδίδουν επίσης ιδιαίτερο περιεχόμενο και διαστάσεις αποκλειστικότητας στο κωδικολόγιο των αλυσίδων, με την έννοια ότι ενώ οι μάρκες των προμηθευτών διατίθενται και από τον ανταγωνισμό, η ιδιωτική ετικέτα αφορά προϊόντα αποκλειστικής διάθεσης.
Σύμφωνα με τον κ. Μπάλτα, ένα αισιόδοξο στοιχείο στα δεδομένα της έρευνας είναι το πολύ ισχυρό καταναλωτικό κίνημα «Made in Greece» που αφορά συμπεριφορές αλληλεγγύης και αυτοσυντήρησης. Η συνειδητοποιημένη και σταθερή προτίμηση στα προϊόντα ελληνικής παραγωγής μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας, στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου και στη μείωση της ανεργίας.
Σχεδόν 7 στους 10 καταναλωτές που απαντούν στην έρευνα αποδίδουν το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης για υπερβολικές ανατιμήσεις σε πολυεθνικές εταιρείες. «Μέρος της ευθύνης για τη βελτίωση του καταναλωτικού περιβάλλοντος ανήκει στις επιχειρήσεις και ειδικά στις μεγαλύτερες εταιρείες που έχουν τα μεγέθη για να επηρεάσουν την αγορά.
‘Αλλωστε η εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα αξιολογείται από τους καταναλωτές κυρίως σε σχέση με τη στάση και τη δράση απέναντι στα πραγματικά, καθημερινά και μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, όπως η ακρίβεια» τονίζει ο κ. Μπάλτας.
Από οικονομικής πλευράς, οι αποτιμήσεις του έτους 2024 και οι προσδοκίες των καταναλωτών για το έτος 2025 είναι κατά κύριο λόγο αρνητικές. Συγκεκριμένα για το 2024 ποσοστό 48% ανέφερε ότι η οικονομική του κατάσταση έγινε χειρότερη, 39% παρέμεινε ίδια και 13% ανέφερε ότι έγινε καλύτερη. Για το 2025 ποσοστό 34% ανέφερε ότι θα είναι χειρότερη, 20% καλύτερη και 46% θα παραμείνει ίδια.
«Τα ευρήματα αυτά είναι εύλογα καθώς η ακρίβεια επηρεάζει πολύ την αξιολόγηση του έτους 2024 και τις προβλέψεις του έτους 2025. Η ακρίβεια είναι ένα σύνθετο πρόβλημα που δεν έχει εύκολες λύσεις» τονίζει ο κ. Μπάλτας και συνεχίζει: «αν θέλουμε να βελτιώσουμε τη θέση του καταναλωτή απαιτείται ένας συνδυασμός μέτρων.
Τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν την ενίσχυση της εγχώριας αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής, τον έλεγχο του κόστους της ενέργειας που θα οδηγούσε σε αποφασιστική μείωση του κόστους παραγωγής των επιχειρήσεων και του κόστους ζωής των καταναλωτών, τον περιορισμό της συμβατικής και ψηφιακής γραφειοκρατίας που επιβαρύνει πλέον υπερβολικά την οικονομία, την προστασία της λειτουργίας του ανταγωνισμού, την αντιμετώπιση των ολιγοπωλίων, την πάταξη της αισχροκέρδειας με ενίσχυση του μέχρι πρόσφατα ανύπαρκτου θεσμικού πλαισίου, αλλά και επιμέρους μέτρα όπως το καλάθι του νοικοκυριού που παίζουν μικρό αλλά εντούτοις θετικό ρόλο».
