To πρωινό ξύπνημα δεν είναι για όλους εύκολη υπόθεση. Ομολογουμένως όμως, ο βαθμός δυσκολίας είναι υψηλότερος όταν ο κόπος για να σηκωθεί κανείς από το κρεβάτι συνοδεύεται από ζαλάδα. Οταν δε αυτό συμβαίνει περισσότερες από μία φορά, τότε μοιραία γεννάται το ερώτημα τι κρύβεται πίσω από το – όχι σπάνιο – σύμπτωμα.

Οπως άλλωστε υπογραμμίζει η Dr. Julie Honaker, διευθύντρια του Προγράμματος Αιθουσαίων Διαταραχών & Διαταραχών Ισορροπίας στην παγκοσμίου φήμης κλινική «Cleveland», η ζάλη είναι ένας από τους συχνότερους λόγους που ο κόσμος απευθύνεται στον γιατρό, αναζητώντας γνωμάτευση.

Πιθανές αιτίες

«Οι πιθανές αιτίες της είναι πολλές, καθώς μεγαλώνοντας γινόμαστε ευάλωτοι σε πολλές παθήσεις που την προκαλούν» προσθέτει η ειδικός και διευκρινίζει πως όταν η ζαλάδα δεν αποτελεί καθημερινή ενόχληση αλλά συμβαίνει σποραδικά, τότε (κατά κανόνα) δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας.

Οταν όμως ξυπνάει κανείς ζαλισμένος κάθε πρωί, τότε θα πρέπει να διερευνηθεί ως περιστατικό. Και στο πλαίσιο αυτό, η Dr. Honaker αριθμεί μερικές συνηθισμένες αιτίες.

• Χαμηλή αρτηριακή πίεση

«Το αίμα τείνει να συσσωρεύεται στον κορμό όταν είμαστε ξαπλωμένοι» εξηγεί η ίδια. «Οταν σηκωθούμε, μετακινείται απότομα προς τα πόδια και την κοιλιά, προκαλώντας μείωση της αρτηριακής πίεσης. Υπό φυσιολογικές συνθήκες ο οργανισμός αντιμετωπίζει γρήγορα αυτή τη μείωση. Αν όμως η αντίδρασή του είναι αργή, η συνέπεια είναι η ορθοστατική υπόταση, που προκαλεί ζάλη».

Η ορθοστατική υπόταση είναι πιο συχνή στους ηλικιωμένους, στην ίδια λίστα όμως συμπεριλαμβάνονται και εκείνα τα άτομα που λαμβάνουν συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή (για παράδειγμα, αντικαταθλιπτικά, διουρητικά) αλλά και όσοι πάσχουν από νοσήματα όπως είναι τα καρδιολογικά προβλήματα ή νευρολογικές διαταραχές.

Τα καλά νέα είναι πως σε κάθε περίπτωση η ορθοστατική υπόταση συνήθως διαρκεί λίγα λεπτά και έπειτα υποχωρεί. Αν όμως την εκδηλώνετε συχνά, καλό είναι να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας, αναφέρει η ειδικός της «Cleveland».

• Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως (BPPV)

Πρόκειται για διαταραχή των αφτιών. Τι προκαλεί; Ο πάσχων έχει την εντύπωση ή την αίσθηση της κίνησης ενώ στην πραγματικότητα παραμένει στάσιμος. Μια ενδεικτική περίπτωση είναι πως αισθάνεται ότι το δωμάτιο περιστρέφεται.

Η διαταραχή αυτή είναι συχνότερη στις ηλικίες άνω των 40 ετών, ιδίως στις γυναίκες. Ο ίλιγγος τυπικά διαρκεί από λίγα δευτερόλεπτα έως ένα λεπτό. Εκδηλώνεται όταν υπάρχει διαταραχή στους ωτολίθους, ένα είδος μικρών κρυστάλλων που βρίσκονται στο έσω ους. Αν αυτοί εκτοπιστούν, προκαλούν ζάλη. Καθώς οι ωτόλιθοι σταθεροποιούνται σε ένα άλλο σημείο του έσω ωτός, η ζάλη υποχωρεί.

Εκτός από τη ζάλη, άλλα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως είναι ναυτία, εμετός και δυσκολία στη βάδιση σε ευθεία γραμμή.

• Αφυδάτωση

Το νερό είναι κινητήριος δύναμη για τον οργανισμό. Σε περίπτωση συνεπώς αφυδάτωσης η αρτηριακή πίεση πέφτει, με συνέπεια την πιο αργή κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο που μοιραία οδηγεί σε πρωινές ζαλάδες.

Σε αυτή την περίπτωση, η λύση είναι απλή: αυξήστε την πρόσληψη υγρών καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Οι αφυδατωμένοι ηλικιωμένοι, πάντως, μπορεί να χρειαστούν εισαγωγή στο νοσοκομείο και ενδοφλέβια χορήγηση ορού.

• Φάρμακα

Ορισμένα φάρμακα προκαλούν ζάλη το πρωί που ξυπνάμε, λόγω των επιδράσεων που ασκούν στην αρτηριακή πίεση ή της αλληλεπίδρασής τους με άλλα φάρμακα. Ποια είναι αυτά; Σύμφωνα με την ειδικό, ορισμένα αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά, αντιψυχωσικά, αντιρετροϊκά (για την HIV/AIDS λοίμωξη), διουρητικά, ανοσοκατασταλτικά και οπιούχα αναλγητικά.

Συνεπώς, στην περίπτωση που κάποιος απευθυνθεί στον γιατρό λόγω των συχνών ζαλάδων που τον ταλαιπωρούν, δεν θα πρέπει να αμελήσει να αναφερθεί λεπτομερώς στη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει. Η Dr. Honaker υπογραμμίζει εντούτοις το εξής: «Μη διακόψετε για κανέναν λόγο από μόνοι σας τη λήψη τους».

• Υπνική άπνοια

Οσοι πάσχουν από υπνική άπνοια βιώνουν πολλές φορές διακοπή της αναπνοής την ώρα του ύπνου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην οξυγονώνονται καλά το αίμα και ο εγκέφαλός τους. Μάλιστα, η ζάλη δεν είναι το μοναδικό συνεπακόλουθο της κατάστασης αυτής. Ο ίλιγγος και ο πονοκέφαλος είναι εξίσου συχνές εκδηλώσεις.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως το έντονο ροχαλητό που διακόπτεται και έπειτα ξαναρχίζει με δυνατή ανάσα, συχνά μαρτυρά την ύπαρξη υπνικής άπνοιας.

• Καρδιακή ανεπάρκεια

Η καρδιακή ανεπάρκεια προκαλεί μειωμένη ροή αίματος στο υπόλοιπο σώμα, με αποτέλεσμα να μην υποστηρίζονται οι ανάγκες τους. Ετσι, εξηγείται πώς οι πάσχοντες υποφέρουν συχνά από ζαλάδες ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν προβλήματα ισορροπίας και συνεπακόλουθα κίνδυνο πτώσεων.

Για τον λόγο αυτόν χρειάζεται προσεκτική αντιμετώπιση, με βάση τις οδηγίες του θεράποντος καρδιολόγου.

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»