Φθοριούχες ενώσεις που έχουν συνδεθεί με μια πληθώρα επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία ανιχνεύονται στο νερό της βροχής παντού στον κόσμο, και μάλιστα σε συγκεντρώσεις που «υπερβαίνουν κατά πολύ» τα ασφαλή επίπεδα, προειδοποιεί νέα μελέτη.

Το βρόχινο νερό βρέθηκε να περιέχει PFAS, ή υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες, μια ομάδα περίπου 4.500 βιομηχανικών χημικών που χρησιμοποιούνται ευρέως σε αντικολλητικά σκεύη, αδιάβροχα ρούχα, αντιπυρικές μονώσεις, κόλλες, ακόμα και συσκευασίες προϊόντων.

Οι PFAS είναι επίσης γνωστές ως «παντοτινά χημικά», καθώς δεν διασπώνται εύκολα στο περιβάλλον και διατηρούνται αναλλοίωτες για δεκαετίες.

Καρκίνος, διατάραξη των ορμονικών επιπέδων, αναπτυξιακές διαταραχές σε παιδιά και προβλήματα γονιμότητας είναι μερικές από πιθανές παρενέργειες αυτών των ουσιών, αν και μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχθεί αιτιακή σχέση.

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Environmental Science and Technology, τα επίπεδα ορισμένων PFAS στην ατμόσφαιρα δεν έχουν μειωθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία παρά τη σταδιακή κατάργησή του από τον μεγαλύτερο παραγωγό, την αμερικανική 3M.

Υπέρβαση ορίων

Λόγω των ενδείξεων για επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, τα όρια ασφάλειας για το πόσιμο νερό, τα επιφανειακά ύδατα και το έδαφος έχουν μειωθεί σημαντικά, αν και τα όρια αυτά συνήθως δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.

Τα αντικολλητικά σκεύη είναι μια κατηγορία προϊόντων που συχνά περιέχουν PFAS (George Redgrave / CC BY-ND 2.0)

«Οι κατευθυντήριες γραμμές για μια από τις γνωστότερες ενώσεις στην ομάδα PFAS, το καρκινογόνο υπερφθοροοκτανικό οξύ (PFOA) έχει μειωθεί κατά 37,5 εκατομμύρια φορές στις ΗΠΑ» λέει ο Ίαν Κάζινς του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.

«Σύμφωνα με τις τελευταίες κατευθυντήριες γραμμές των ΗΠΑ για το PFOA στο πόσιμο νερό, το νερό της βροχής παντού στον κόσμο θα θεωρούταν ακατάλληλο για κατανάλωση».

«Αν και στις βιομηχανικές χώρες δεν πίνουμε συχνά βρόχινο νερό, πολύς κόσμος στον πλανήτη πιστεύει ότι είναι ασφαλές για την κατανάλωση» επισημαίνει.

Τα PFAS μεταφέρονται στην ατμόσφαιρα μέσω μιας ποικιλίας μηχανισμών, ένας από τους σημαντικότερους όμως είναι τα κύματα που καθώς σκάνε στην ακτή απελευθερώνουν ουσίες που είχαν διαλυθεί στη θάλασσα, λένε οι ερευνητές.

Η μελέτη τους έρχεται να προστεθεί σε έρευνα του BBC που είχε αποκαλύψει ότι τα PFAS σε δείγματα πόσιμου νερού στη Βρετανία υπερβαίνουν τα όρια ασφάλειας της ΕΕ, αν και συμμορφώνονται με τα αντίστοιχα όρια για την Αγγλία και την Ουαλία.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι τα PFAS είναι δυνατό να απομακρυνθούν κατά την επεξεργασία του πόσιμου νερού, ωστόσο η απομάκρυνσή από το περιβάλλον είναι πρακτικά αδύνατη.

«Δεν είναι δυνατόν να επωφελούνται κάποιοι οικονομικά ενώ μολύνουν το πόσιμο νερό για εκατομμύρια άλλους ανθρώπους και προκαλούν σοβαρά προβλήματα υγείας» σχολιάζει η δρ Τζέιν Μούνκε του Φόρουμ Συσκευασιών Τροφίμων στη Ζυρίχη, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.

«Τα τεράστια ποσά που θα απαιτηθούν για τη μείωση των PFAS στο πόσιμο νερό σε ασφαλή επίπεδα […] πρέπει να πληρωθούν από τη βιομηχανία που παράγει και χρησιμοποιεί αυτά τα τοξικά χημικά. Η ώρα για δράση είναι τώρα».