Σαν σήμερα 13 Δεκεμβρίου: Η σφαγή των Καλαβρύτων
Το ρολόι στην εκκλησία των Καλαβρύτων δείχνει ακόμη 2:34 μ.μ., την ώρα που ο χρόνος σταμάτησε στις 13 Δεκεμβρίου 1943. Εκείνη τη στιγμή, οι Γερμανοί κατακτητές εκτέλεσαν μαζικά σχεδόν όλο τον ανδρικό πληθυσμό της μικρής πόλης και την παρέδωσαν στις φλόγες. Από τότε, τα Καλάβρυτα δεν είναι απλώς ένας ορεινός τόπος στην Αχαΐα, αλλά ένα από τα πιο μαύρα σύμβολα της ναζιστικής θηριωδίας στην Ευρώπη.
Η αρχή της τραγωδίας
Λίγες εβδομάδες πριν από τη σφαγή, τον Οκτώβριο του 1943, αντάρτες του ΕΛΑΣ στην περιοχή της Κερπινής αιχμαλωτίζουν δεκάδες Γερμανούς στρατιώτες της 117ης Μεραρχίας Καταδρομών. Η εκτέλεση των αιχμαλώτων από τους αντάρτες γίνεται το πρόσχημα για μια ακραία επιχείρηση αντιποίνων. Ο διοικητής της μεραρχίας, στρατηγός Καρλ φον λε Σουίρε, δίνει εντολή για την επιχείρηση «Unternehmen Kalavryta», με ρητή εντολή για «τα σκληρότερα μέτρα»: καμένη γη, εκτελέσεις αμάχων και τρομοκράτηση του πληθυσμού.
Από έξι διαφορετικές πόλεις – Πάτρα, Αίγιο, Κόρινθο, Πύργο, Τρίπολη και Άργος – γερμανικά αποσπάσματα κινούνται προς τα Καλάβρυτα, καίγοντας χωριά και δολοφονώντας κατοίκους στη διαδρομή. Στις 9 Δεκεμβρίου, οι Γερμανοί εισέρχονται στα Καλάβρυτα και δημιουργούν έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την κωμόπολη, ώστε κανείς να μην μπορεί να διαφύγει.
Η ημέρα της σφαγής
Το πρωί της 13ης Δεκεμβρίου, οι Γερμανοί διατάζουν όλους τους κατοίκους να συγκεντρωθούν στο σχολείο. Εκεί, γίνεται ο τελικός διαχωρισμός: οι γυναίκες, τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένες από τη μια πλευρά, οι άνδρες και τα αγόρια άνω των 13 ετών από την άλλη. Για τους επιζώντες, είναι η τελευταία στιγμή που βλέπουν τους πατέρες, τους συζύγους και τους γιους τους.
Οι άνδρες και οι έφηβοι οδηγούνται στον λόφο του Καπή, όπου παρατάσσονται σε σειρές. Λίγο αργότερα, τα πολυβόλα ανοίγουν πυρ. Σε λίγα λεπτά, εκατοντάδες άνθρωποι πέφτουν νεκροί. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 438 άνδρες και αγόρια της πόλης εκτελούνται σε αυτό το σημείο, ενώ συνολικά τα θύματα φτάνουν περίπου τους 700 άμαχους.
Η καταστροφή και οι επιζώντες
Μόνο δεκατρείς άνδρες θα καταφέρουν να επιβιώσουν, προσποιούμενοι τους νεκρούς κάτω από τα σώματα των συγγενών τους ή τραυματισμένοι που γλίτωσαν από τις ριπές. Οι μαρτυρίες τους, δεκαετίες αργότερα, θα γίνουν ο σκληρός πυρήνας της μνήμης της σφαγής. Την ίδια στιγμή, οι γυναίκες και τα παιδιά είναι κλεισμένοι στο σχολείο, όπου η πόρτα κλειδώνεται και το κτίριο πυρπολείται. Οι κραυγές και ο καπνός συνθέτουν μια εφιαλτική εικόνα.
Όταν η επιχείρηση τελειώνει, τα Καλάβρυτα είναι στάχτη. Εκατοντάδες σπίτια έχουν καεί, οι περιουσίες έχουν λεηλατηθεί και οι οικογένειες έχουν διαλυθεί. Στα γύρω χωριά και στα ιστορικά μοναστήρια του Μεγάλου Σπηλαίου και της Αγίας Λαύρας, η κατάσταση είναι εξίσου δραματική.
Μετά τη σφαγή, τα Καλάβρυτα γίνονται ουσιαστικά μια πόλη χωρίς άνδρες. Οι μητέρες μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους, που έχουν χάσει τους πατέρες και τα μεγαλύτερα αδέλφια τους μέσα σε μία μέρα. Ο χειμώνας που ακολουθεί είναι αδυσώπητος, καθώς η έλλειψη ανδρών για να δουλέψουν τη γη και η καταστροφή των ζώων καθιστούν την επιβίωση σχεδόν αδύνατη.
