Ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» και η σημασία του
Στις 21 Οκτωβρίου 1825, η «Γενική Εφημερίς της Ελλάδος» δημοσιεύει για πρώτη φορά ένα ποίημα που θα ξεπεράσει τα όρια της λογοτεχνίας και θα γίνει διαχρονικό σύμβολο του Ελληνισμού: τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού. Ο Σολωμός, μόλις 25 ετών, εμπνευσμένος από τις θυσίες και τις μάχες της Ελληνικής Επανάστασης, γράφει το έργο στη Ζάκυνθο το Μάιο του 1823. Οι 158 τετράστιχες στροφές του, γραμμένες σε τροχαϊκό ρυθμό, αποτελούν έναν ύμνο προς την Ελευθερία — όχι ως αφηρημένη έννοια, αλλά ως ζωντανή και ματωμένη μορφή. Στους στίχους του ζωντανεύουν σκηνές από την Άλωση της Τριπολιτσάς, τα Δερβενάκια και το Μεσολόγγι, που μετατρέπονται σε διαχρονικά σύμβολα ανδρείας και πίστης.
Η μελοποίηση και η καθιέρωση του ύμνου
Το 1828, ο Κερκυραίος συνθέτης Νικόλαος Μάντζαρος μελοποιεί το ποίημα για τετράφωνη ανδρική χορωδία, αντλώντας έμπνευση από λαϊκά μουσικά μοτίβα. Μετά από πολλές επεξεργασίες, το 1865, με Βασιλικό Διάταγμα του Γεωργίου Α΄, η σύνθεση του Μάντζαρου καθιερώνεται ως ο επίσημος Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας. Έναν αιώνα αργότερα, το 1966, υιοθετείται και από την Κύπρο, ως κοινό σύμβολο ελευθερίας και ενότητας. Το έργο του Σολωμού μεταφράζεται γρήγορα στα γαλλικά και αγγλικά, συγκινώντας φιλέλληνες σε ολόκληρη την Ευρώπη και ενισχύοντας το φιλελληνικό κίνημα υπέρ της ελληνικής ανεξαρτησίας. Ωστόσο, η δύναμη του ύμνου παραμένει αναλλοίωτη και σήμερα.
Μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για τον ύμνο
Διακόσια χρόνια μετά, ο Ύμνος του Σολωμού εξακολουθεί να μας θυμίζει το κόστος της Ελευθερίας και την ευθραυστότητά της. Αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές, συνολικά 632 στίχους, γεγονός που τον καθιστά το μεγαλύτερο εθνικό άσμα στον κόσμο. Αν τραγουδιόταν ολόκληρος, θα διαρκούσε πάνω από μισή ώρα. Ωστόσο, οι Έλληνες ψάλλουν μόνο τις δύο πρώτες στροφές, οι οποίες μελοποιήθηκαν από τον Μάντζαρο το 1828 και καθιερώθηκαν το 1865 ως Εθνικός Ύμνος. Ο ίδιος ύμνος υιοθετήθηκε και στην Κύπρο το 1966, ενώ ενδιαφέρον είναι ότι ο Σολωμός, αν και γεννημένος στη Ζάκυνθο, δεν μιλούσε άπταιστα ελληνικά, καθώς σπούδασε στην Ιταλία.
Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Γερμανική Κατοχή, οι στίχοι του τραγουδιούνταν μυστικά ως πράξη αντίστασης, καθιστώντας τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» σύμβολο πίστης και ελπίδας για κάθε λαό που αγωνίζεται για την ανεξαρτησία του.
