Στη μάχη κατά παλαιών και νέων λοιμώξεων μπορούν να αξιοποιηθούν αναλγητικά φάρμακα που εντάσσονται στις κατηγορίες των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) και των οπιοειδών αναλγητικών.

Η διαπίστωση προέρχεται από τη μεγαλύτερη κλινική ανασκόπηση για τα «παράπλευρα» οφέλη από τη χρήση αυτών των ευρείας χρήσης φαρμάκων. Τα οφέλη αφορούν την ανοσολογική απάντηση του οργανισμού μας, και κάνουν τους επιστήμονες να αρχίζουν να τα υπολογίζουν στην αντιμετώπιση διαφόρων λοιμώξεων, παρότι η έρευνα σε αυτά τα φάρμακα έχει επικεντρωθεί στην επίδρασή τους για τη διαχείριση του πόνου και του πυρετού.

Τα ευρήματα της κλινικής ανασκόπησης υπογραμμίζουν την ανάγκη για περισσότερες μελέτες, ώστε να διαπιστωθεί η επίδρασή τους στη θεραπεία μολυσματικών ασθενειών που μέχρι τώρα είναι ασαφής.

Βασικά ευρήματα

Στο πλαίσιο της κλινικής ανασκόπησης, οι ειδικοί αναφέρουν ότι:

• Για τον πόνο: Η μορφίνη καταστέλλει βασικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης, ιδιαίτερα μετά από χειρουργική επέμβαση καρκίνου.
• Για τον πυρετό: Τα αντιπυρετικά όπως η παρακεταμόλη, ιβουπροφαίνη, ασπιρίνη, όταν λαμβάνονται για εμβολιασμό, μπορούν να μειώσουν την επιδιωκόμενη ανοσολογική απόκριση.
• Η ασπιρίνη θα μπορούσε να είναι μια οικονομικά προσιτή και προσβάσιμη θεραπευτική επιλογή για τη φυματίωση – η οποία πλήττει κυρίως τις φτωχές χώρες, με ευεργετικά αποτελέσματα σε ζώα και ανθρώπους.
• Το αντιφλεγμονώδες φάρμακο ινδομεθακίνη μπορεί να μειώσει την αναπαραγωγή του ιού στον Covid-19, αλλά απαιτούνται δοκιμές μεγάλης κλίμακας σε ανθρώπους.

Ερευνητές με επικεφαλής τη Σχολή Ιατρικής και Υγείας του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ επέλεξαν μια «κλινική» ανασκόπηση προκειμένου να έχουν ένα ευρύτερο πεδίο ώστε να συνδέσουν τα διαθέσιμα στοιχεία, επισημαίνοντας τη σημασία περαιτέρω έρευνας και κλινικών μελετών για την επίδρασή τους στις μολυσματικές ασθένειες.

Η έρευνα δεν είχε προγραμματιστεί και τα ευρήματα ήταν απροσδόκητα, με την επικεφαλής συγγραφέα Κριστίνα Αμπντέλ Σαχίντ να λέει ότι αρχικά ενδιαφέρθηκαν να μελετήσουν τις πιθανές επιπτώσεις της παρακεταμόλης (ακεταμινοφένη) κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν οι άνθρωποι αγόραζαν μαζικά και αποθήκευαν μεγάλες ποσότητες από το φάρμακο τους πρώτους μήνες της πανδημίας. Όπως είπε η κ. Σαχίντ, «αποφασίσαμε να μελετήσουμε τα παυσίπονα και τα αντιπυρετικά φάρμακα γενικά και μείναμε έκπληκτοι με αυτό που βρήκαμε. Σε 14 χρόνια μελέτης του πόνου, αυτή είναι η πιο σημαντική έρευνα στην οποία έχω συμμετάσχει».

Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό British Journal of Clinical Pharmacology.

Χρήση με προσοχή

Η ερευνήτρια Δρ Κριστίνα Αμπντέλ Σαχίντ από το Sydney Musculoskeletal Health, που ειδικεύεται στην έρευνα για τον πόνο, είπε ότι η συσχέτιση που αποκαλύφθηκε μεταξύ των αναλγητικών – αντιπυρετικών με τις μολυσματικές ασθένειες υπογράμμισαν την ανάγκη για αυστηρές κλινικές δοκιμές.

Όπως εξήγησε, «Η ανασκόπηση δείχνει ότι ορισμένα από τα κοινά φάρμακα για τον πόνο και τον πυρετό μπορεί να συνεργάζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση της λοίμωξης, ενώ άλλα δρουν εναντίον του και είτε αυξάνουν τον κίνδυνο προσβολής από λοιμώξεις είτε οδηγούν σε πρόσθετη επιβάρυνση από τις λοιμώξεις αυτές».

Όχι αναλγητικά στις παρενέργειες των εμβολίων

«Δεν συνιστάται η λήψη παρακεταμόλης ή ιβουπροφαίνης πριν ή αμέσως μετά τον εμβολιασμό – για παράδειγμα για τον COVID-19 – για να αποτρέψετε τον ήπιο πυρετό ή τον πονοκέφαλο, επειδή αυτό θα μπορούσε να μειώσει την επιθυμητή ανοσοαπόκριση του οργανισμού στο εμβόλιο», σημείωσε η Σαχίντ και πρόσθεσε: «Για την ανεμοβλογιά, η χρήση ιβουπροφαίνης δεν συνιστάται καθώς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο δευτερογενών βακτηριακών λοιμώξεων του δέρματος».

Δυσκολίες με τη μορφίνη

Ο Δρ Τζάστιν Μπίρντσλεϊ, ειδικός λοιμωξιολόγος στο Νοσοκομείο Westmead και ερευνητής στο Sydney Institute for Infectious Diseases, τόνισε ότι ένα σημαντικό εύρημα αυτής της ανασκόπησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν ότι: «μορφίνη – ένα από τα πιο κοινά χρησιμοποιούμενα οπιοειδή αναλγητικά στη μετεγχειρητική και εντατική φροντίδα – καταστέλλει βασικά έμφυτα κύτταρα ανοσίας, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο μόλυνσης». Και τόνισε ότι αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους καρκινοπαθείς, οι οποίοι είναι ήδη ευάλωτοι στην COVID-19.

«Απαιτούνται προσπάθειες για να επιτευχθεί επαρκής αναλγησία, αποφεύγοντας παράλληλα την ανοσοκαταστολή στην άμεση μετεγχειρητική περίοδο που προκαλείται από οπιοειδή όπως η μορφίνη — τόσο για άτομα που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση καρκίνου, όσο και για ανοσοκατεσταλμένους γενικά», δήλωσε ο Δρ Μπίρντσλεϊ, ο οποίος επίσης συνεργάζεται με το Ινστιτούτο Ιατρικών Ερευνών Westmead.

Θετική επίδραση

Ο Κοσμήτορας της Φαρμακευτικής στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, καθηγητής Άντριου ΜακΛάχλαν χαρακτήρισε θετικό ότι τα ευρήματα παρέχουν νέες γνώσεις για περαιτέρω έρευνα για την αξιολόγηση αυτών των ευρέως χρησιμοποιούμενων φαρμάκων, τα οποία θα μπορούσαν να επεκτείνουν τις ενδείξεις τους και να συμβάλλουν στη θεραπευτική των λοιμώξεων. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «Με την επείγουσα ανάγκη για νέες θεραπείες για την COVID-19 και τη φθίνουσα αποτελεσματικότητα ορισμένων αντιμικροβιακών παραγόντων λόγω αντοχής, τώρα περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε φάρμακα που μπορούν να διατηρήσουν ή να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα των θεραπειών κατά των λοιμώξεων».

«Τα αποτελέσματα αυτής της ανασκόπησης δείχνουν ότι τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως για τον πόνο και τον πυρετό θα πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω ως φθηνές και αποτελεσματικές συμπληρωματικές θεραπείες που επηρεάζουν τις οδούς του ανοσοποιητικού και της φλεγμονής για άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία για λοίμωξη».

Ανεξερεύνητη περιοχή

Ο καθηγητής στο UNSW και το St Vincent’s Hospital Ρικ Ντέι, που επίσης μετείχε στη μελέτη, αναφέρθηκε στο νέο πεδίο που διερευνάται, λέγοντας:  «Ένα από τα προβλήματα είναι ότι τα ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα –όπως η παρακεταμόλη, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ιβουπροφαίνη και τα κορτικοστεροειδή όπως η πρεδνιζόνη– υπάρχουν εδώ και δεκαετίες και στο παρελθόν δεν είχαμε την τάση να εξετάζουμε τις επιπτώσεις τους στο ανοσοποιητικό σύστημα, επειδή δεν ήταν και τόσο αναγνωρισμένος τοµέας.

Καθώς όμως αυτές οι κατηγορίες φαρμάκων για τον πόνο και τον πυρετό είναι από τα πιο δημοφιλή φάρμακα παγκοσμίως και χρησιμοποιούνται ευρύτατα, από το σπίτι μέχρι το νοσοκομείο και την επείγουσα φροντίδα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τη σημαντική επίδραση που μπορεί να έχουν στο ανοσοποιητικό σύστημα και την ανταπόκρισή μας στις λοιμώξεις όπως και η COVID-19».

in.gr